Apple CEO’su Tim Cook, ABD’de “uçtan uca” bir yerli çip tedarik zinciri oluşturmak amacıyla önümüzdeki dört yıl içinde 600 milyar dolarlık yatırım yapmayı öngören bir anlaşmaya imza attı. Ancak şirketin taahhüdünün gerçek ölçeğini ölçmek güç.
Cook, bu hamleyle, Trump’ın ilk başkanlık döneminde izlediği stratejiyi devam ettiriyor; ABD’de üretime büyük yatırım sözü vererek, Asya ağırlıklı tedarik zincirini kökten değiştirmeden gümrük tarifelerinde muafiyet sağlamak.
Analistler, adımı önemli bir başarı olarak nitelerken, açıklanan devasa yatırım rakamlarının nasıl hesaplandığına ve bu planın gerçek anlamda dönüşüm yaratıp yaratmayacağına dair soru işaretlerini de dile getiriyor.
Ek 100 milyar dolar
Cook, tarafından yapılan ayrı bir açıklamada, Şubat ayında duyurulan 500 milyar dolarlık dört yıllık yatırım planına ek olarak 100 milyar dolar daha taahhüt ettiğini açıkladı. Apple, üretimde uzun süredir dış tedarikçilere bağımlı ve yeni plan kapsamında TSMC, Broadcom ve Texas Instruments gibi mevcut ortaklarını kullanmaya devam edecek.
Dahası, iPhone ve Apple Watch camlarını üretecek Corning’e yapılacak 2,5 milyar dolarlık yatırım ile lazer tedarikçisi Coherent ile imzalanan çok yıllı anlaşmayı içeriyor. Yeni ek yatırımda odak noktasını silikon oluşturuyor. Cook, bu yıl 12 eyaletteki 24 fabrikada 19 milyar çip üretileceğini söylese de, çip üretimine ayrılacak net tutarı açıklamadı.
Cook, iPhoneun “nihai montajının” bir süre daha başka ülkelerde yapılacağını vurgularken, Trump da iPhone üretim hatlarının kısa vadede ABD’ye gelmesinin mümkün olmadığını kabul etti.
Geçmişte de benzer sözler verildi
Apple, Ocak 2018’de ABD’de üretime beş yılda 350 milyar dolar yatırım sözü vermiş, bu kapsamda doğrudan yatırımlar ve tedarikçi harcamalarını da dahil etmişti. Şirket, Trump’ın ilk döneminde ürünlerine yönelik gümrük vergilerinden muaf kalmıştı.
Kasım 2019’da Trump ve Cook, Apple tedarikçisi Flex’in Texas’taki Mac Pro üretim tesisini gezmiş, Trump burayı “çok önemli bir fabrika” olarak nitelendirmişti. Ancak bu tesis aslında 2013’te açılmıştı.
Tedarikçi ortaklar
Apple’ın yeni taahhüdü, yerel tedarik alımlarının yanı sıra veri merkezleri ve Ar-Ge harcamalarını kapsıyor.
En büyük değişimlerden biri, Apple’ın çip tedarikçilerinin, geçtiğimiz Mayıs ayında Biden yönetiminin Chips Act kapsamında 406 milyon dolarlık hibe ile açılan Texas’taki GlobalWafers tesisinden silikon gofret temin edecek olması. Bu 300 mm’lik gofretler, TSMC ve Texas Instruments tarafından iPhone çipleri üretiminde kullanılacak.
Apple, ABD merkezli en büyük yarı iletken ekipman üreticisi Applied Materials’ın Texas, Austin’deki üretimini artıracağını ve Arizona’da yeni bir bileşen üretim tesisi için 200 milyon dolarlık yatırım yapacağını da açıkladı.
Bunun yanı sıra, Samsung’un Austin’deki yarı iletken tesisinde dünya çapında ilk kez uygulanacak yeni bir çip üretim teknolojisinin devreye alınacağı bildirildi. Broadcom ve GlobalFoundries ise 5G çip bileşenleri üretecek.
Konuya yakın kaynaklar, Güney Koreli Samsung’un, gelecek yıl piyasaya çıkması beklenen iPhone 18 için görüntü sensörü sağlayacağını, bunun da Japonya’da Sony tarafından üretilen bir parçanın yerini alacağını belirtti.
Yatırımın ne kadar yeni sayılıyor?
Apple’ın son açıklamasındaki projelerin büyük kısmı daha önce duyurulmuştu ve yabancı tedarikçi yatırımlarına dayanıyor.
Örneğin, TSMC’nin Arizona’daki tesislerinde Apple için milyonlarca çip üretiliyordu.
TSMC, 2020’de ABD’deki ilk ileri seviye çip üretim tesislerini inşa etme planlarını açıklamış ve geçen yıl üretime başlamıştı. Şirket, Mart ayında ABD’de toplam 165 milyar dolarlık yatırım yaptığını açıklamıştı.
Samsung ve Güney Koreli rakibi SK Hynix de, Trump’ın yarı iletkenlere yönelik yüzde 100 gümrük vergisi tehdidinden kaçınmak için ABD’de milyarlarca dolarlık ileri üretim tesisi yatırımlarına yöneldi.
Analistler ne diyor?
Jefferies analistleri, Apple’ın 600 milyar dolarlık yatırım iddiasına temkinli yaklaşıyor. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan uzmanlar “Mevcut maliyet yapısı düşünüldüğünde bu miktarın nasıl yatırılacağını anlamakta zorlanıyoruz” değerlendirmesinde bulundular.
Gartner’dan yarı iletken analisti Gaurav Gupta, “Uçtan uca çok muğlak bir terim. Yarı iletken tedarik zincirinin tamamının buraya taşınması önümüzdeki dört yılda mümkün değil” dedi.
HSBC analistleri ise planın, Apple’ın tedarik zincirinde köklü değişime gitmeden Trump’ı memnun etmesine imkan tanıdığını, böylece şirketin kârlılığının zarar görmeyeceğini belirtti.
Bank of America’dan Wamsi Mohan, rakipleri tarifelerden etkilenirken iPhoneların muaf kalması halinde Apple’ın ABD akıllı telefon pazarında payını artırabileceğini söyledi.
Deepwater Asset Management’tan Gene Munster ise, ürünlerin ABD’de monte edilmeyecek olmasının yatırımcılar için olumlu olduğunu, bu sayede kâr marjlarının önümüzdeki yıllarda korunacağını vurguladı.
Kaynak: Gazete Oksijen
