Avrupa Komisyonu verilerinden derlenen bilgilere göre, Avrupa Birliği'nin (AB) zeytinyağı üretimi 2017-2018 döneminde 2 milyon 188 bin ton iken 2018-2019 döneminde 2 milyon 264 bin tona yükseldi. Bu miktar, takip eden sezonda 1 milyon 920 bin ton seviyesine gerilerken, 2020-2021'de 2 milyon 51 bin ton seviyelerine çıktı.
AB'nin 2021-2022 döneminde 2 milyon 272 bin ton olan zeytinyağı üretiminin, bu sezon son 5 yılın en düşük seviyesi olan 1 milyon 385 bin tona gerileyeceği öngörüldü. AB dışı ülkelere bakıldığında ise toplam zeytinyağı üretiminde 2021-2022 sezonunda 1 milyon 127 bin ton olan miktarın 2022-2023 sezonunda 1 milyon 120 bin tona düşeceği tahmin edildi.
Dünya toplam zeytinyağı üretimi de 2017-2018 sezonunda 3 milyon 379 bin ton, 2018-2019'da 3 milyon 304 bin ton, 2019-2020'de 3 milyon 269 bin ton, 2020-2021'de 3 milyon 3 ton, 2021-2022'de 3 milyon 398 bin ton oldu. 2022-2023 tahmini ise üretimde öngörülen yüzde 26,3 azalışla 2 milyon 505 bin ton olarak belirlendi. Böylelikle dünya zeytinyağı üretim tahminleri 5 yılın en düşük seviyelerine çekildi.
İspanya'da rekor düşüşler yaşanıyor
AB ülkelerindeki bu negatif tahminlerde, dünya zeytin ve zeytinyağı üretiminde başı çeken İspanya'daki rekolte düşüşleri etkili oldu. Söz konusu ülkede art arda 2 yıldır yaşanan kuraklık rakamlara yansıdı. İspanya, 2017-2018 sezonunda 1 milyon 262 bin ton ve 2018-2019 sezonunda 1 milyon 790 bin ton zeytinyağı üretimi yaptı. Rekolte, 2019-2020 sezonunda 1 milyon 125 bin tona düştü. Ülkenin takip eden sezonlarda 1 milyon 389 bin ton ve 1 milyon 491 bin ton seviyelerinde gerçekleşen zeytinyağı üretiminin, 2022-2023 sezonunda rekor seviyede (yüzde 56) azalışla 663 bin tonlara gerileyeceği tahmin ediliyor.
İtalya'da da tablo benzer. Ülkenin 2021-2022 sezonunda 329 bin ton olan zeytinyağı üretiminin, bu sezon yüzde 27 azalarak 241 bin tona gerileyeceği öngörülüyor. Portekiz'de de önceki sezon 206 bin ton olarak gerçekleşen üretim miktarının 2022-2023 sezonunda yüzde 39 azalışla 126 bin ton seviyesine düşmesi bekleniyor. Yunanistan'da ise 2021-2022 sezonunda 232 bin ton olarak gerçekleşen zeytinyağı üretim miktarının bu sezon yüzde 47 artışla 340 bin tona yükseleceği tahmin ediliyor.
Türkiye'nin üretiminde rekor artış
AB dışı ülkelerde zeytinyağı üretim miktarı beklentilerine bakıldığında ise Türkiye dikkati çekiyor. Türkiye'nin zeytinyağı üretimi, 2017-2018'de 263 bin ton, 2018-2019'da 194 bin ton, 2019-2020'de 230 bin ton, 2020-2021'de 177 bin ton ve 2021-2022'de 235 bin ton ile dalgalı bir seyir izledi.
Avrupa Komisyonu'nun 2022-2023 sezonunda Türkiye için zeytinyağı üretim beklentisi 275 bin tondu. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi verilerine göre ise ekim ayında tamamlanacak bu sezonda zeytinyağı üretimi beklentilerin çok üzerinde 422 bin ton seviyesine ulaştı. AB dışı ülkeler arasında yer alan Tunus'ta ise 2021-2022'de 240 bin ton olan zeytinyağı üretiminin, bu sezon yüzde 25 azalışla 180 bin tona gerileyeceği öngörülüyor. Zeytinyağı üretiminde bu sezon Fas'ta yüzde 22 azalış, Suriye'de yüzde 27 artış bekleniyor.
"İspanya'nın üretimi 500 bin tona düşebilir"
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık, BM olarak uzun süredir iklim değişikliğine karşı uyarılar yaptıklarını ve bununla mücadele edebilmek için kapsamlı çalışmalar yürüttüklerini söyledi. Selışık, iklim değişikliğinin en önemli ve ciddi belirtisinin kuraklık ve aşırı doğa olayları olduğunu belirterek şunları kaydetti:
"Bunlar insan hayatını direkt olarak tehdit ettiği gibi tarımsal üretimin düşmesine neden olarak gıda krizinin de kapılarını açıyor. Zeytin de bunlardan biri. Dünya zeytin ve zeytinyağı üretiminin açık ara bir numarası İspanya'da art arda iki yıldır yaşanan kuraklık nedeniyle üretimde büyük bir düşüş bekleniyor. 2021-2022 sezonunda 1,4 milyon tonla dünya üretiminin bir numarası olan ülkede üretim tahmini bu sezon 680 bin tona geriledi. Bu rakamın 500 bin tona kadar gerileyebileceği ifade ediliyor. Türkiye zeytin ağacı dikimi, zeytin ve zeytinyağı üretimindeki artışını istikrarlı şekilde devam ettirirse İspanya ve İtalya ile birlikte dünya zeytin ve zeytinyağı pazarında önde gelen konumunu kalıcı hale getirebilir"
