Araştırmacılar Dünya'nın manyetosferinde, Ay'ın okyanuslar üzerinde uyguladığı gelgit kuvvetlerinin yarattığı dalgalanmaları tespit etti. Yeni bir çalışma, Ay'ın Dünya'nın üst atmosferini çevreleyen plazma okyanusu üzerinde daha önce bilinmeyen bir gelgit kuvveti uyguladığını ve okyanuslardaki gelgitlere benzer dalgalanmalar yarattığını öne sürüyor.
Nature Physics dergisinde 26 Ocak'ta yayınlanan çalışmada bilim insanları, gezegenimizi güneş fırtınalarından ve diğer yüksek enerjili parçacıklardan koruyan Dünya'nın manyetosferinin iç bölgesinden uydular tarafından toplanan kapsamlı veri kümesini kullandılar.
Plazmasfer, Dünya'nın manyetik alan çizgilerinin üstünde, üst atmosferin elektrik yüklü kısmı olan iyonosferin hemen üzerinde yer alan kabaca çörek şeklindeki soğuk plazma bloğu olarak biliniyor. Plazmasferdeki plazma veya iyonize gaz, manyetosferin dış bölgelerindeki plazmadan daha yoğun ve bu da manyetosferin dibine batmasına neden oluyor. Bu yoğun batık plazma ile manyetosferin geri kalanı arasındaki sınır plazmapoz olarak biliniyor.
Araştırmacılar makalede, "Soğuk, yoğun plazma özellikleri göz önüne alındığında plazmasfer bir plazma okyanusu olarak kabul edilebilir ve plazmapoz bu okyanusun yüzeyini temsil ediyor" diye yazdı. Ay'ın çekim gücü bu okyanusu bozarak yüzeyinin okyanus gelgitleri gibi yükselip alçalmasına neden olabilir.
Ay'ın Dünya'nın okyanusları, kabuğu, yere yakın jeomanyetik alanı ve alt atmosferindeki gaz üzerinde gelgit kuvvetleri uyguladığı zaten biliniyor. Ancak şimdiye kadar hiçkimse plazmasfer üzerinde gelgit etkisi olup olmadığını test etmemişti.
Bu soruyu araştırmak için araştırmacılar, NASA'nın verilerini analiz etti. Uyduların sensörleri, plazma konsantrasyonlarındaki çok küçük değişiklikleri tespit edebiliyor ve bu da ekibin plazmapozun kesin sınırını daha önce hiç olmadığı kadar ayrıntılı bir şekilde haritalandırmasına olanak tanıyor.
Uydu geçişleri 1977 ile 2015 yılları arasında gerçekleşti ve bu süre zarfında dört tam güneş döngüsü yaşandı. Bu bilgi, ekibin güneş aktivitesinin Dünya'nın manyetosferi üzerindeki rolünü hesaba katmasını sağladı. Güneş'in etkisi hesaba katıldığında, plazmapozun şeklindeki dalgalanmaların okyanus gelgitlerine çok benzeyen günlük ve aylık kalıpları takip ettiği ve plazma gelgitlerinin en olası nedeninin Ay olduğu anlaşılmaya başlandı.
Araştırmacılar Ay'ın plazma gelgitlerine tam olarak nasıl olduğundan emin değil, ancak şu anki en iyi tahminleri Ay'ın yerçekiminin Dünya'nın elektromanyetik alanında pertürbasyonlara neden olduğu yönünde. Ancak kesin bir şey söylemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Ekip, Dünya ile Ay arasında daha önce bilinmeyen bu etkileşimin, araştırmacıların manyetosferin, güneş rüzgarından gelen yüksek enerjili parçacıkları yakalayan ve onları dış manyetosferde hapseden Van Allen radyasyon kuşakları gibi diğer kısımlarını daha ayrıntılı olarak anlamalarına yardımcı olabileceğini düşünüyor.
Araştırmacılar, "Gözlemlenen plazma gelgitinin, uzay tabanlı altyapı ve uzaydaki insan faaliyetleri için iyi bilinen bir tehlike olan enerjik radyasyon kuşağı parçacıklarının dağılımını ince bir şekilde etkileyebileceğinden şüpheleniyoruz" diye yazdı. Bu nedenle gelgitlerin daha iyi anlaşılması, bu alanlardaki çalışmaların iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
Araştırmacılar ayrıca diğer gezegenlerin manyetosferlerindeki plazmanın bu gezegenlerin uydularından etkilenip etkilenmediğini görmek istiyorlar. Bu bulguların diğer iki cisimli gök sistemlerindeki gelgit etkileşimleri üzerinde etkileri olabileceğini düşünüyorlar.
