Rossiya 24 haber kanalı, Belarus Devlet Başkanı Alexander Lukaşenko'nun Wagner paralı asker grubu lideri Yevgeniy Prigojin ile görüştüğünü ve Prigojin'in askerlerini durdurmayı ve durumu yatıştırmayı kabul ettiğini söyledi.
Rossiya 24'ün Lukaşenko'ya dayandırdığı haberine göre Wagner'in kurucusu Yevgeniy Prigojin, yaptığı açıklamada "Taraflardan birinin Rus kanı dökülmesinin sorumluluğunu anlayarak konvoylarımızı geri çeviriyor ve plana göre saha kamplarına geri dönüyoruz" dedi.
Prigojin: Moskova'nın 200 km yakınına ulaştık
Prigojin, anlaşmanın sağlanmasının ardından yayınladığı sesli mesajda şöyle konuştu:
"Wagner askeri birliğini dağıtmak istediler. Biz de 23 Haziran'da bir adalet yürüyüşü başlattık. 24 saat içinde Moskova'nın 200 km yakınına ulaştık. Bu süre zarfında savaşçılarımızın kanı dökülmedi. Şimdi kan dökülebilecek an geldi. Bir tarafta Rus kanı dökülmesi ihtimalinin sorumluluğunu üstlenerek planladığımız gibi kamplarımıza geri dönüyoruz"
Prigojin'in açıklaması Telegram kanalında kısa sürede üç milyondan fazla kez izlendi.
Moskova'ya girmeden önce gelen anlaşma
Putin'in eski müttefiki Yevgeny Prigojin tarafından yönetilen Wagner özel ordusunun savaşçıları, anlaşmanın hemen öncesinde Rostov şehrini ele geçirip Moskova'ya doğru 1.100 km'lik bir yola koyulduklarında başkente giden yolun büyük bir kısmını kat etmişlerdi bile.
Wagner'ın başındaki isim olan Prigojin, Ukrayna'daki savaştan kesinlikle memnun değil ve gelişmeleri "rezalet" olarak nitelendiriyor. Ancak bu tanımlamasının nedeni Rus ordusunun Ukrayna'daki şehirleri yok etmesi veya savaş suçları işlemesi değil. Prigojin, orduyu ve liderliği yeterince iyi savaşmadıkları için eleştiriyor.
Prigojin sesli bir mesajda, savaşçıların kan dökülme riski nedeniyle üsse geri döneceklerini söyledi. Ofisinden yapılan açıklamada, isyancılara güvenlik garantisi verilmesi karşılığında Wagner savaşçılarının Rusya'ya geçişinin durdurulmasını öngören anlaşmanın Belarus Devlet Başkanı Alexander Lukaşenko tarafından sağlandığı belirtildi.
Daha önce Prigojin, adamlarının Ukrayna'daki savaşı batırmakla suçladığı yolsuz ve beceriksiz Rus komutanları görevden almak için bir "adalet yürüyüşü"nde olduğunu söylemişti.
Anlaşmanın detayları
Kamuoyuna yansıtılmasa da Lukaşenko, isyanın başladığı andan itibaren Prigojin ile görüşmeler gerçekleştirdi. Tüm gün süren müzakereler sonucunda Prigozhin gerilimi düşürmeyi kabul etti.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile telefonda görüştü. Bakanlıktan yapılan bilgilendirmeye göre, Fidan, ABD'li mevkidaşı Blinken ile Rusya'daki gelişmeler ve bölgesel meseleleri ele aldı.
BBC'nin haberine göre Lukaşenko'nun basın servisi müzakerelerin Vladimir Putin'in onayıyla gerçekleştiğini belirtti. Açıklamada, "Prigojin Moskova'ya doğru yürüyüşü durdurmayı ve durumu yatıştırmak için daha ileri adımlar atmayı kabul etti" denildi.
Anlaşmanın bir parçası olarak, Wagner birlikleri güvenlik garantisi aldı. Prigojin ve paralı askerlere başka neler teklif edildiği net değil.
Brookings Enstitüsü uzmanlarından Michael O'Hanlon BBC'ye yaptığı açıklamada bu anlaşmanın mantıklı olduğunu çünkü Rusya'daki durumun Prigojin açısından olağanüstü riskli olduğunu söyledi. O'Hanlon, "Prigojin'in bir şekilde Putin'e karşı geniş tabanlı bir kitle isyanı başlatabileceği fikri gerçekten oldukça masalsı" şeklinde konuştu.
Yevgeniy Prigojin, anlaşma sağlanmadan önce yaptığı açıklamada Rusya'nın FSB güvenlik servisi tarafından ofislerinden birine baskın yapıldığını ve servisin büyük miktarda nakit paralarına el koyduklarını söyledi.
Ancak O'Hanlon, Rusya'da "son derece kritik ve tehlikeli bir dönem" yaşandığına da dikkat çekti. O'Hanlon, Prigojin'e ne tür şartlar önerildiği ve hayatta kalmak için ne gibi beklentileri olduğu da dahil olmak üzere yanıtlanması gereken birçok soru olduğunu belirtti.
Wagner, isyanın başladığı şehri terk ediyor
Rus devlet haber ajansı Tass'a göre Wagner birlikleri Rostov-on-Don'dan ayrılmaya başladı. Dört kamyonetin şehri terk ettiği, ancak tankların ve diğer ağır ekipmanların henüz yerinde olduğu belirtildi.
Güney Rusya'da yer alan bu şehir son 24 saatte Wagner'in "isyanının" merkezinde yer aldı. Wagner'in paralı askerlerinin Cumartesi günü erken saatlerde şehre girip bölgesel askeri komutanlığı ele geçirdiğini kaydetmişti.
Tüm gün boyunca sosyal medya, patlama ve silah sesleri söylentilerinin yanı sıra Wagner askerlerinin şehir merkezinde mevziler kurduğu ve Çeçen birliklerinin onlarla savaşmak için yaklaştığı uyarılarının yer aldığı videolarla çalkalandı.
Prigojin Belarus'a gidecek suçlamalar üstünden düşecek
Rus devlet medyası tarafından paylaşılan habere göre Wagner'in patronu Prigojin Belarus'a gidecek ve isyan hareketinde bulunan askerlerle birlikte üzerindeki suçlamalar düşecek.
Rusya işi bir adım daha öteye taşıyarak Wagner savaşçılarına askeri roller de teklif ediyor. Putin'in basın sözcüsü Dmitry Peskov yaptığı açıklamada isteyen Wagner paralı askerlerinin Savunma Bakanlığı ile sözleşme imzalayabileceğini ve bugünkü ayaklanmaya katılan savaşçıların yargılanmayacağını söyledi.
Putin Prigojin'i ihanetle suçladı
Wagner'in isyan hareketi sonrası Kremlin'den yaptığı televizyon konuşmasında Putin, Rusya'nın varlığının tehdit altında olduğunu söylemiş ve şu sözleri kaydetmişti:
"Halkımızın yaşamı ve güvenliği için, egemenliğimiz ve bağımsızlığımız için, bin yıllık geçmişe sahip bir devlet olan Rusya olarak kalma hakkı için savaşıyoruz. Bile bile ihanet yoluna giren, silahlı kalkışma hazırlığı yapan, şantaj ve terör yöntemlerine başvuran herkes kaçınılmaz cezasını çekecek, hem hukuka hem de halkımıza hesap verecektir"
Krizin durulacağını hayal etmek zor
ABD'nin Ukrayna eski Büyükelçisi John Herbst, Rusya'daki krizin artık durulacağını hayal etmenin zor olduğunu söyledi. Herbst, BBC'ye yaptığı açıklamada bundan sonra ne olacağının belli olmadığını, ancak Prigojin'in Savunma Bakanlığı'nın kontrolü altında olmaya boyun eğmeyeceğini kaydetti.
Zelensky: Rus şehirlerine kolayca girilebileceğini gördük
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, isyanın sona ermesinin ardından açıklama yaptı. Zelensky, bugün tüm Rus haydutların, paralı askerlerin ve oligarkların Rus şehirlerini ele geçirmenin ne kadar kolay olduğunu gördüklerini söyledi.
Belarus'ta Rus askerlerini sınır dışı etme tartışması
Rusya, işgalin başlangıcından bu yana Belarus topraklarını Ukrayna'ya saldırı düzenlemek için kullanıyor ve Belarus'un egemenliğini fiilen ortadan kaldırıyor. Putin'in iktidarının zayıfladığını gösteren her işaret, Moskova'ya büyük ölçüde bağımlı olan Minsk'teki rejimi tehdit ediyor.
Wagner birlikleriyle olan gerilimin tırmanması dünyada da yankı buldu. İngiltere, Fransa, Avusturya, Yunanistan ve Hollanda Rusya'ya seyahat konusunda vatandaşlarına uyarıda bulundu.
Bugün erken saatlerde Lukaşenko'ya meydan okuyan muhalefet lideri Svitlana Tikhanovskaya, Wagner isyanının "Rus ordusunu Belarus'tan atmak için en iyi şans" olduğunu söyledi. Tikhanovskaya yaptığı çağrıda "Eğer bu şansı kaçırırsak Rusya Ukrayna'ya yaptıklarının aynısını bize de yapacak" şeklinde konuştu.
Putin'in politik hayatında yaşadığı en kötü gün
Bir araştırma enstitüsü olan Chatham House'da Rusya-Avrasya Programı Başkanı olan James Nixey, Ukrayna'nın Rusya'daki krizden kazançlı çıkacağını, yaşanan bu gelişmeleri kendi lehine mutlaka kullanacağını belirtti. Nixey, son 24 saatin Putin'in başkanlığı boyunca yaşadığı en kötü gün olduğuna da dikkat çekti.
Rus medyası gelişmeleri nasıl gördü?
Anlaşma öncesi Rus devlet televizyon kanalları, Wagner ile ilgili gelişmeleri sınırlı da olsa bazı özel haber bültenlerinde yer verirken büyük ölçüde normal hafta sonu programlarını sürdürdü. Devlet Başkanı Putin'in ulusa sesleniş konuşması tüm televizyon kanallarında gösterildi.
Kanallar Yevgeniy Prigojin'i ayaklanmanın arkasındaki ana suçlu olarak tanımladı, ancak Wagner liderini göstermedi ya da doğrudan ondan alıntı yapmadı. Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde önemli bir figür olmasına rağmen Prigojin Rus televizyon izleyicileri için tanıdık bir yüz değil.
Wagner paralı asker grubu devlet kanallarında sık sık övülürken, Prigojin'in kendisinden 24 Şubat 2022'den bu yana neredeyse hiç bahsedilmedi. Rossiya 1'deki bir muhabir, Wagner güçlerinin işgal ettiklerini söyledikleri Rostov-on-Don'da her şeyin sakin olduğunu ve şehrin sessiz olmasına rağmen günlük hayatın normal bir şekilde devam ettiğini aktardı.
Wagner'in kaç askeri var?
Prigojin'in Cuma günü verdiği rakamlara göre grubun yaklaşık 25 bin askeri olduğu tahmin ediliyor. Ocak ayında Birleşik Krallık Savunma Bakanlığı Wagner Grubu'nun en yüksek 50 bin askere komuta ettiğini tahmin ediyordu; ancak bunların yaklaşık 20 binin Ukrayna'da savaşırken öldüğü kaydedildi.
