Amerikalar olağandışı cehennemi yaz sıcaklarıyla başa çıkmanın yollarını bulurken, birçokları serinlemek için tatlı sulara sığınmaya başladı. Fakat bu yaz tatlı suda yüzme cüreti gösteren en az iki kişi, beyin dokusunu yiyip bitiren amip kaparak yaşamını yitirdi.
Naegleria fowleri amipi doğada yaygın bulunuyor ancak enfeksiyonlar çok nadir görülüyor.
Washington Post'un haberine göre; Georgia Halk Sağlığı Departmanı cuma günü ‘’Bir kişi (erkek) bilimsel adı Naegleria fowleri olan amiple enfekte olup hayatını kaybetti’’ açıklaması yaptı. Temmuz ayında Nevada halk sağlığı yetkilileri, bir çocuğun muhtemelen Las Vegas’ın yaklaşık 160 kilometre kuzeyindeki bir sıcak su kaynağı olan Ash Springs’te amiple enfekte olup hayatını kaybettiğini belirtti.
Peki Naegleria fowleri nedir, nerelerde bulunur, nasıl tespit edilir ve nasıl sakınılır? İşte beyin yiyen amip olarak bilinen, Naegleria fowleri hakkında bilmeniz gerekenler…
Beyin yiyen amip Naeghleria fowleri nedir?
Naeghleria fowleri, insan beyninde zarara yol açabileceği için beyin yiyen amip olarak biliniyor. ABD Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi’ne (CDC) göre; amiple su sıçraması, yüzme, dalma gibi suyla ilgili aktiviteler sırasında burun yoluyla vücuda girdiğinde enfekte olunuyor, sonrasında da amip beyne ilerliyor. Bu beyin enfeksiyonuna CDC’nin genellikle ölümcül olduğunu söylediği 'primer amipli meningoensefalit' adı veriliyor. CDC’ye göre; bu amip termofil; yani sıcak çevrelerde yaşıyor.
Beyin yiyen amip nerelerde bulunur ve yaygındır?
California Üniversitesi Biyomedikal Bilimler’de görev yapan Professör Emma H. Wilson, Naegleria fowleri amipinin doğada yaygın bulunduğunu ancak enfeksiyonların çok nadir olduğunu söyledi. ABD’de yılda sadece üç vaka görülüyor. Bu amip türü dünya genelinde göl, nehir ve kaplıcalar gibi sıcak, tatlı sularda bulunuyor. Toprakta da bulunuyor. Tuzlu suda hayatta kalamıyor ve şimdiye kadar deniz suyunda tespit edilmedi.
Bu amip türü klora bir dereceye kadar duyarlı. Düzgün klorlanan yüzme havuzlarında hayatta kalamıyor, ancak bakımı olması gerektiği gibi yapılmayan yüzme havuzlarında nadiren de olsa tespit edildi. CDC amipin sadece mikroplu suyu yutarak buluşmayabileceğini ancak mikroplu su sinüsleri temizlemek için kullanıldığında bulaşabileceğini belirtiyor.
Cleveland Clinic ve 2021’de yapılan bir çalışmaya göre; ABD’deki çoğu enfeksiyon yaz aylarında ve güneyde gerçekleşiyor, ancak son yıllarda daha kuzeyde tespit edildi. Klinik, enfeksiyonun gerçekleştiği yerlerdeki değişimin iklim değişikliği yüzünden olabileceğini belirtiyor.
Beyin yiyen amipte belirtiler nelerdir?
Cleveland Clinic’e göre; enfeksiyonun belirtleri aniden başlıyor ve başlangıçta şiddetli oluyor. İlk belirtiler genellikle bulaşmayla birlikte ilk beş gün içerisinde başlıyor, en geç de temastan sonra 12 gün içinde görülüyor. Semptomlar başladıktan sonra enfeksiyon hızla yayılıyor ve ilk beş gün içinde genellikle ölüme yol açıyor. Dikkat edilmesi gereken semptomlar arasında baş ağrısı, ateş, bulantı ve kusma yer alıyor. Enfeksiyonun sonraki aşamasında, belirtilere ‘boyun tutulması, sersemlik, insan ve çevreye karşı dikkat eksikliği, nöbet, halüsinasyonlar ve baygınlık da dahil olabiliyor.
Beyin yiyen amip enfeksiyonun tedavisi nasıl oluyor?
Beyin yiyen amip enfeksiyonu çok nadir olduğu için bilim insanları etkili tedaviler hakkında bir sonuca varmış değil. Fakat miltefosine gibi ilaçların etkili olabileceğine dair bazı bulgular mevcut. Daha önce bu amiple enfekte olup hayatta kalan üç kişinin tedavilerinde bu ilaç kullanıldı. Ancak 1962 ile 2022 arasında sadece dört kişi beyin yiyen amipten kurtulabildi.
Naegleria fowleri Türkiye'de var mı?
Negleria fowleri Türkiye'deki sularda da bulunabilen bir amip türü. 2009'da Ankara'da, 2017'de Eskişehir'de, 2018'de Gürcistan'dan gelen bir kişiye beyin yiyen amip tanısı koyulmuştu.
