Dün Mısır'ın Şarm el-Şeyh kentinde düzenlenen Gazze zirvesine damga vuran konulardan biri İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun katılımıydı. Trump'ın Tel Aviv'e indiği dakikalarda Mısır yönetimi Netanyahu'nun zirveye katılacağını duyursa da birkaç saat sonra İsrail liderinin toplantıda yer almayacağı açıklandı.
Birleşik Krallık merkezli The Guardian gazetesi, Netanyahu'nun zirveye katılımının Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından engellendiğini yazdı. Habere göre, Netanyahu'ya yapılan davet Erdoğan’ın, “Bu davet geçerli olursa uçağımı Şarm el-Şeyh’e indirmem” demesi üzerine iptal edilmek zorunda kaldı.
Netanyahu’nun Şarm el-Şeyh’teki zirveye katılımı, Trump’ın Pazartesi sabahı İsrail’den Sisi’ye yaptığı bir telefon görüşmesiyle kesinleşmiş görünüyordu.
Guardian'a göre uçağın inmemesinin Netanyahu’nun planlarını değiştirmesine sebep olup olmadığı net değil ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Mısır üzerinde seyrederken uçağından Sisi’yi arayarak itirazlarını dile getirdiği biliniyor.
İsrail başbakanlık ofisinden yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Başbakan Netanyahu, ABD Başkanı Trump tarafından bugün Mısır’da yapılacak bir konferansa katılmak üzere davet edildi. Başbakan, Başkan Trump’a daveti için teşekkür etti ancak etkinliğin tatilin başlangıcına bu kadar yakın olması nedeniyle katılamayacağını belirtti.”
Netanyahu’nun koalisyon hükümetindeki aşırı sağ kanattan bazı isimler de konferansa gitmesi halinde istifa etmekle tehdit etmişti.
Guardian'ın diplomasi editörü Patrick Wintour konuyla ilgili, "Erdoğan’ın Netanyahu ile pazarlık yaparken veya İsrailli liderle el sıkışırken çekilecek görüntüleri, Türkiye lideri açısından iç politikada felaket olurdu. Ayrıca bu durum, Ankara’nın Gazze’de güvenliği üstlenmesi planlanan uluslararası istikrar gücündeki rolü hakkında da soru işaretleri yaratırdı. Erdoğan, İsrail’in Gazze’deki eylemlerini defalarca soykırım olarak nitelendirmişti" yorumunu yaptı.
Uluslararası Ceza Mahkemesi, Netanyahu hakkında Gazze’deki savaş suçları iddialarıyla ilgili tutuklama emri çıkarmış durumda. Mısır mahkemeye taraf olmasa da, Netanyahu’nun zirvede bulunması, İsrail ile ilişkilerini normalleştirmemiş Arap ülkeleri arasında bile tartışmalı olacaktı. Aceleyle düzenlenen zirveye 20’den fazla dünya liderinin katılması bekleniyordu.
Netanyahu’nun varlığına dair yaşanan kriz, Trump’ın istediği şekilde bazı Müslüman ülkelerin İsrail ile ilişkileri normalleştirmesinin ne kadar zor olacağını da gösteriyor.
Erdoğan'ın uçağında neler yaşandı?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve beraberindeki heyetle birlikte Şarm el-Şeyh'e uçan gazeteciler arasında yer alan Hürriyet yazarı Abdülkadir Selvi ise uçuş sırasında yaşananları şu şekilde aktardı:
"Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın uçağında bir yandan da Trump’ın İsrail’deki temaslarını takip ediyorduk. Uçağımız Kahire üzerinden Şarm El-Şeyh’e doğru süzülürken Trump’ın Sisi’nin düzenlediği zirveye Netanyahu’yu davet ettiği haberi geldi. Uçakta moraller bozuldu. Gazeteciler olarak aramızda Netanyahu gelir mi gelmez mi, Erdoğan’ın tavrı ne olur, Trump, Netanyahu’yu uçağına alıp Şarm El-Şeyh’e getirir mi tartışması yaşandı. Ama aklımız uçağın ön kısmında Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ekibinin yaptığı değerlendirmelerdeydi. Netanyahu gelecek mi gelmeyecek mi tartışmamız uzun sürmedi. Çünkü, Mısır’dan son dakika olarak Netanyahu’nun zirveye katılacağı haberi geldi. Bu haber moralleri bozdu. Sisi yine yaptı yapacağını diye düşündük. Kriz geliyordu.
Bu düşüncelerle Şarm El-Şeyh’e doğru uçmaya devam ettik. Tam 12.44’te uçağın tekerleri açıldı. Havaalanına doğru inmeye başladık. Tekerler piste değmek üzereyken tam saat 12.47’de uçak burnunu havaya kaldırıp havalandı.
O anda Netanyahu’nun zirveye katılmasını protesto edip dönüyor algısı oluştu. O sırada arka kapı diplomasisinde neler yaşandı bilmiyoruz.
Uçağımız havada bir tur attı, saat 13.06’da tekrar inişe geçtik.
Cumhurbaşkanının uçağının tekerleri piste değerken Netanyahu’nun zirveye katılmayacağı haberi geldi. Derin bir oh çektim. Uçağın pisti pas geçmesinin Netanyahu’nun zirveye katılıp katılmayacağı ile bir ilgisi olup olmadığını o sırada öğrenemedik
O sırada saatler 13.09’u gösteriyordu ve Cumhurbaşkanı’nın uçağı havaalanına indi. Uçak havada 19 dakika tur attı. Erdoğan tam 13.36’da havaalanına indi.
Netanyahu’nun zirveye katılacağı haberi ile uçağın pisti pas geçmesi aynı zamana denk gelince, “İkinci one minute” olayı mı yaşandı havası oluştu. Ama uçağın pas geçmesi olayının teknik bir olay olduğu ortaya çıktı. Pistte uçak olduğu için pas geçilmiş.
Ancak Netanyahu’nun zirveye katılması konusunda Cumhurbaşkanı Erdoğan başta tavrını koymuş ve engellemiş. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatı üzerine Dışişleri Bakanı Hakan Fidan başta ABD Dışişleri Bakanı Rubio olmak üzere muhataplarını arayıp, “Netanyahu’nun bu zirvede yeri yok. Netanyahu varsa biz yokuz” diye rest çekmiş. Irak, Endonezya ve Katar’ın da destek vermesi üzerine Trump geri adım atmak zorunda kaldı."
Kaynak: Gazete Oksijen
