Gazeteden sekiz kişilik bir ekip Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria’daki yasadışı İsrail yerleşimlerinde bulunan onlarca otel, apart ve benzeri yapının Booking.com ve Airbnb’de pazarlanmakta olduğunu belgeledi
Özel yüzme havuzu, şömineli ve manzaralı lüks teras, balkona açılan uzun yemek masası, pinpon masası ve piyanosuyla müthiş bir villa... Airbnb ilanına bakarsanız en özel yanı, geniş yatak odasından gün doğumunu izleme lüksü...
Yahudiye Dağları’na bakan villa Filistinlilerden alınan topraklarda kurulmuş ve uluslararası hukuka göre yasadışı kabul edilen yerleşim yerinde bulunuyor.
Buraya ve Batı Şeria’daki diğer İsrail yerleşimlerine sadece bir avuç Filistinlinin özel izinlerle çalışmak için girmesine izin veriliyor.
The Guardian’ın özel araştırmasına göre dünyanın en popüler tatil sitelerinden ikisinde, Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria’daki yasadışı İsrail yerleşimlerinde bulunan otel, apart ve diğer yapılardan 760 ilan var.
Airbnb ve Booking.com’da yer alan ilanlardaki gayrimenkuller Ağustos 2024 itibarıyla 2 binden fazla kişiyi ağırlayabiliyor.
Sakin ve huzurlu bir yer! Başta söz ettiğimiz ilanda “Tekoa sakin, huzurlu ve çeşitliliğe değer veren bir yerleşim bölgesi” deniyor. İlçenin hemen yakınında komşu Filistinlileri topraklarından atmak için girişilen silahlı, sopalı, bıçaklı ve köpekli son çatışmalardan bahsedilmiyor. 2023’ten bu yana Tekoa’yı içine alan 13 kilometre çapındaki alandan en az 100 Filistinli zorla gönderildi. Gazze’deki savaşın başından beri bölgedeki şiddet ve arazi ilhakı oranı ciddi şekilde arttı.
Tekoa doğal güzelliği, organik çiftlikleri ve yöredeki İsrail devletine bağlı Nahal Tekoa doğal koruma alanı ve Herodion milli parkıyla ünlü. Son şiddet olaylarına karşın Doğu Kudüs hariç Batı Şeria’da en çok Airbnb ilanı bulunan yerleşim yeri de burası.
The Guardian 30 Ağustos 2024 itibarıyla Doğu Kudüs de dahil Batı Şeria genelinde yaklaşık 350 kiralık yer tespit etti. Bunların 321’i Airbnb’deki ev, apart ve odalar, 26’sı ise Booking.com’daki otel ilanları.
The Guardian’ın analizinde tespit edilen Airbnb ilanlarının içinde sınır bölgesinde yer alan 18 yapı da var. Bunlar sadece uluslararası hukuka değil İsrail hukukuna da aykırı ve İsrail resmi iznine sahip değiller.
“Savaş suçlarını meşru gösteriyor”
İnsan hakları aktivistlerine göre Booking.com ve Airbnb gibi çokuluslu şirketler bu yerleşim yerlerinde faaliyet göstermekle uluslararası hukuku ihlal ediyor. Birleşmiş Milletler Batı Şeria’daki İsrail yerleşimleriyle bağlantılı Booking.com ve Airbnb de dahil İsrailli olmayan 16 şirket tespit etti.
Uluslararası Af Örgütü’nün İngiltere kriz yönetimi direktörü Kristyan Benedict, “İsrail’in yasadışı yerleşim yerlerinde faaliyet gösteren bütün şirketler savaş suçlarını meşru göstererek İsrail’in apartheid sistemini ayakta tutmaya yardımcı oluyor” ifadelerini kullandı.
Benedict’e göre, “İsrailli asker ve yerleşimcilerin son 15 ayda Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria’da muazzam sayıda Filistinli sivili öldürdüğünü ve yaraladığını düşünülünce, turizm şirketleri İsrail’in kanlı savaş suçlarına ve sistematik baskısına ortaklık ediyor. Savaş suçları turistik faaliyet değildir. Airbnb, Booking.com ve genel olarak iş dünyası İsrail’in yasadışı işgali ve Filistin topraklarının devam eden ilhakıyla tüm bağlarını kesmelidir.”
İnsan Hakları İzleme Örgütü program direktörü Sari Bashi de İsrail yerleşimlerindeki gayrimenkullerin kendi sitelerinde ilana çıkmasına izin veren “Airbnb ve Booking.com arazi ilhakına, halkı felç eden hareket kısıtlamalarına ve hatta işgal edilmiş Batı Şeria ve Doğu Kudüs’teki Filistinlilerin zorla yerlerinden edilmesine katkıda bulunuyor. Bunlar İsrailli yetkililerin insanlığa karşı işlediği apartheid suçu kapsamında Filistinliler üzerindeki baskı ve tahakkümü sürdürmeye yönelik istismar faaliyetleri” ifadelerini kullandı.
“İşgali bitirin”
Hollandalı kâr amacı gütmeyen Çokuluslu Şirketlere Yönelik Araştırmalar Merkezi (SOMO) Kasım 2023’te Hollanda savcılığına konuyla ilgili suç duyurusunda bulundu. Belgede Booking.com “Filistinli nüfustan çalınmış topraklardaki tatil konutlarının kiralanmasını kolaylaştırmak suretiyle savaş suçlarından kâr elde etmekle” suçlanıyor.
Merkez geçen ay Hollandalı savcılara yeni deliller sunarak Booking.com’un suç duyurusundan bu yana Batı Şeria’daki ilan sayısını “ciddi şekilde artırdığını” bildirdi.
BM Uluslararası Adalet Divanı Temmuz 2024’teki emsal istişari görüşüyle İsrail’e Filistin topraklarındaki işgali bitirmesini söyleyerek buradaki varlığıyla uluslararası hukuku ihlal ettiğini bildirmişti. Ayrıca üye ülkelere işgali hukuken tanımamaları ve mevcut durumu sürdürecek para ve diğer yardımlardan kaçınmaları tavsiyesinde bulundu.
Yerleşimcilerin çalınan toprakların artık İsrail’e ait olduğu yönündeki iddiasını Airbnb ilanlarında da görmek mümkün. İsrail yerleşimlerindeki her beş Airbnb ilanından ikisinin başlığında, adresinde veya konum bilgilerinde konum olarak işgal altındaki Filistin toprakları değil İsrail ibaresi geçiyor. Sadece iki ilanda Filistin topraklarında bulundukları açıkça belirtilmiş.
Airbnb kabul etmişti Airbnb Kasım 2018’de işgal altındaki Batı Şeria’daki 200 civarı ilanını kaldıracağını söylese de birkaç ay sonra İsrailli avukatların ev ve tesis sahipleri adına ilanların kaldırılması aleyhine açtığı dava sonucu kararından dönmüştü. Şirket bu bölgeden elde edilen kârları yardım kuruluşlarına bağışladığını söylüyor.
Uluslararası Af Örgütü’nün 2019 tarihli raporuna göre İsrail hükümeti yerleşimlerle bağlantılı turizm sektörüne desteğini artırıyor ve “modern İsrail devleti ile Yahudi tarihi arasındaki bağlantıyı göz önüne sermek adına birçok yerleşim yerini arkeolojik alanların yakınına inşa etti.”
Raporda ayrıca “Belli konumların turistik alan olarak belirlenmesi İsrail hükümeti tarafından Filistinlilere ait toprak ve evlere el koyulmasını meşru göstermek için kullanılıyor” deniyor.
İsrailli kâr amacı gütmeyen Who Profits kuruluşunun 2017’de İsrail turizm sektörü hakkında hazırladığı rapora göre İsrail ve Batı Şeria’daki turları yönetmesine izin verilen rehberlerden sadece yüzde 0.3’ü Filistinli. Halbuki 2014’te İsrail’e gelen uluslararası turistlerin ziyaret ettiği bölgelerin yaklaşık yüzde 40’ı işgal altındaki Filistin topraklarında yer alıyordu.
2023 Gazze Savaşı’nın başlangıcından beri Batı Şeria’da da şiddet tırmandı. BM verilerine göre 7 Ekim 2023 öncesindeki 10 yılda Batı Şeria’da öldürülen Filistinli sayısı 881’ken o günden 11 Şubat 2025’e kadar geçen 16 ayda 877 kişi öldü. Bu kişilerden 857’si İsrail ordusu tarafından öldürüldü. Öte yandan 21 Ekim 2023’ten bu yana Batı Şeria’da 21’i asker toplam 32 İsrailli hayatını kaybetti.
B’Tselem verileri son iki yılda Batı Şeria’da Filistinlilere ait gayrimenkullerine yönelik yıkımın da arttığını gösteriyor. 2006-2024 döneminde İsrail Batı Şeria’da 9 bin 700 Filistinlinin konutlarını yıkarak evsiz bırakmıştı. Bu rakam 2024’te 841 evin yıkımı ve 953 kişinin evsiz kalmasıyla rekor seviyeye ulaştı.
Airbnb ve Booking.com ne diyor?
Amerikalı Airbnb şirketi İsrail işgali altındaki Batı Şeria’da yer alan ev ilanlarını kaldırmaktan vazgeçtiği 2019 yılından beri insani yardım kuruluşlarına ne kadar bağış yaptığını açıklamadı. Booking.com sözcüsü ise “Gazze’deki savaş ve Batı Şeria, Lübnan ve İsrail’de tırmanan şiddet içler acısı ve bölgede bu kadar çok insanın maruz kaldığı acı ve kayıplardan dolayı çok üzgünüz. Etkilenen herkesin yanındayız ve şiddetin sona ermesini yürekten diliyoruz” ifadelerini kullandı.
