Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in müzakere masasına dönüş sinyali vermesiyle birlikte, Rusya-Ukrayna savaşında diplomatik bir pencere yeniden aralandı. Ancak tarafların pozisyonları hala birbirlerine oldukça uzak. Moskova, 2022’de İstanbul’daki taslak barış anlaşmasının güncellenerek yeni görüşmelere temel oluşturmasını isterken; Kiev, masaya oturmak için ön şart olarak 30 günlük tam kapsamlı bir ateşkes talep ediyor.
İstanbul’da 'sıfırdan' değil, kaldığı yerden başlama teklifi
Kommerstand'da yer alan haberde ise 'Durumun İstanbullaştırılması' başlığı kullanıldı. Rusya Devlet Başkan Yardımcısı Yuri Uşakov, İstanbul’da planlanan yeni görüşmelerin, 2022’de yarım kalan müzakerelerin sonuçları dikkate alınarak yürütülmesi gerektiğini vurguladı. Uşakov’a göre, son üç yılda sahada yaşanan gelişmeler de masadaki yeni düzenlemelere yansıtılmalı. Moskova, böylece “sıfırdan müzakere” değil, daha önce varılan mutabakatların bugünkü gerçekliklere göre revize edilmesini talep ediyor.
2022'deki anlaşmanın kapsamları nelerdi?
Putin de bu pozisyonu geçen yıl Mayıs ayında net şekilde ifade etmişti. İstanbul’da 2022’de üzerinde uzlaşıya varılan taslak metni hatırlatan Rus lider, “Ukrayna tarafı genel hatlarıyla memnundu. Biz de memnunduk. Üzerinde çalışılması gereken noktalar vardı ama genel olarak her iki taraf da bu belgeyle uzlaşmış görünüyordu,” ifadelerini kullanmıştı.
Rusya devlet medyası TASS'ın haberinde, Putin’in Afrika liderlerine de gösterdiği 18 maddelik taslak metin, “Ukrayna’nın Kalıcı Tarafsızlığı ve Güvenlik Garantileri Anlaşması” adını taşıyor. İlk maddesine göre Ukrayna, tarafsız statüsünü anayasasında ilan ederek kalıcı hale getirmeyi taahhüt ediyor. Anlaşma, ayrıca ABD, Birleşik Krallık, Çin, Fransa ve Rusya gibi ülkeleri Ukrayna’nın tarafsızlığını garanti altına alacak devletler olarak tanımlıyor.
Ancak metinde üzerinde uzlaşma sağlanamayan noktalar da var. Bunlar arasında Rusça’nın Ukrayna’da resmi dil olarak tanınması ve Kırım’ın Rusya toprağı olarak kabul edilmesi gibi talepler bulunuyor. Bu maddeler, Kiev tarafından reddedilmişti.
Türkiye arabulucu rolünde: Müzakere mi önce, ateşkes mi?
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, tarafları ortak bir zeminde buluşturmak için yoğun çaba harcandığını söyledi. Fidan, “Ukrayna tarafı önce ateşkes, sonra müzakere diyor. Rusya ise önce müzakere, sonra ateşkes. Biz, tarafların bir araya gelerek ateşkesi sağlamasını istiyoruz,” diyerek arabuluculuk çabalarının sürdüğünü ifade etti.
'Arada derin bir uçurum var'
15 Mayıs’ta İstanbul’da yapılması planlanan görüşmeler öncesinde taraflar arasında derin bir uçurum var. Moskova, masaya dönmeye hazır ancak önceki anlaşmaların güncellenmesini istiyor. Kiev ise 30 günlük bir ateşkesi ön şart olarak dayatıyor. Avrupa ülkeleri Ukrayna’nın bu talebine destek verirken, Trump’ın pozisyonu farklı bir diplomatik denge yaratıyor.
Putin Zelenski ile görüşmeyecek
Komsomolskaya Pravda gazetesinin haberinde Rus lider Putin'in Ukrayna lideri Zelenski ile görüşmeyeceği bildirildi. Gazeteye konuşan Rus kaynaklar ayrıca İstanbul'da olası bir barış ihtimali çıkmasının hem Kiev hem de Moskova'nın politikalarının çok uzak olması nedeniyle şimdilik hayal olduğunu ifade etti.
İzvestia'da yayınlanan haberde ise Sezon 2: Ukrayna ve Rusya Türkiye'de barışa yaklaşacak başlığı tercih edildi. NATO ve ABD'nin de Perşembe günü Türkiye'de olacağını hatırlatan gazete haberinde şu ifadelere yer verdi:
'Aynı günlerde Antalya’da toplanacak NATO Dışişleri Bakanları, Haziran ayında Lahey’de düzenlenecek NATO Zirvesi öncesinde savunma harcamalarının artırılması gibi stratejik konuları görüşecek. NATO zirvesinin yeriyle Putin’in önerdiği İstanbul görüşmelerinin coğrafi olarak çakışmaması dikkat çekse de, diplomatik çevrelerde “bu denk gelişin tesadüf olmadığı” yorumları yapılıyor.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da toplantıya katılacak isimlerden. Rubio’nun, Nisan ayında Londra’daki Ukrayna barış görüşmelerini Zelenskiy’nin Kırım açıklamaları nedeniyle iptal etmesi dikkat çekmişti. Dolayısıyla Türkiye’ye gelişi, Batı’nın diplomatik pozisyonlarında yeni bir sayfa olarak görülüyor'
Avrupa ülkelerinin planları tehlikeye girdi
Zelenski'nin ateşkes olmadan görüşmeye razı olması Avrupa ülkelerinde şaşkınlık yarattı. Daha bir gün önce, Avrupa Birliği ülkeleri 30 günlük ateşkes konusunda Ukrayna ile ortak tutum içindeydi dahası Çin de bu çağrıyı desteklemişti. Ancak Trump’ın İstanbul hamlesi bu denklemi değiştirdi.
Durumun İstanbullaştırılması ne demek? "Стамбулизация обстановки" ifadesi Türkçeye şu şekilde çevrilebilir: "Durumun İstanbulileşmesi" ya da daha doğal bir şekilde: "Ortamın İstanbul tarzında şekillenmesi" / İstanbul benzeri bir hale gelmesi Örnekler: Kalabalıklaşma Yoğun trafik Hızlı kentleşme Sosyal, kültürel veya politik yapıdaki değişimler Bu ifade, genellikle bir yerin veya durumun İstanbul’a özgü bazı özellikler kazanması anlamında kullanılır. Rus medyası da görüşmelerin iyice kızışması ve daha da karışık hale gelmesiyle böyle bir başlık tercihine gitmiş.Kaynak: Gazete Oksijen
