Kanada Başbakanı Mark Carney, önümüzdeki günlerde Rocky Dağları’ndaki Kananaskis tatil bölgesinde dünya liderlerini ağırlamaya hazırlanıyor. Zirvenin ana hedefi; ticaretin önündeki engelleri kaldırmak ve G7 ülkeleri arasında birlik mesajı vermek. Ancak bu hedef, hem İran-İsrail arasında patlak veren yeni savaş hem de ABD Başkanı Donald Trump’ın öngörülemez tutumuyla ciddi bir sınavla karşı karşıya.
'Godzilla'ya kırmızı halı hazırlamak'
Toronto Üniversitesi G7 Araştırma Grubu'ndan John Kirton, “Daha önce hiçbir G7 zirvesi bu kadar çok, iç içe geçmiş krizle aynı anda karşı karşıya kalmamıştı. Üstelik bu kadar fazla yeni lider ve bu denli belirsiz bir ABD Başkanı’yla” diyerek zirvenin zorluğuna dikkat çekti.
G7 liderleriyle birlikte küresel güney ve kuzeyden çok sayıda ülke liderinin katılacağı zirve, Carney açısından uluslararası liderlik kapasitesini ortaya koyma fırsatı. Ancak analistlere göre, zirvenin başarısı büyük ölçüde Trump ile ilişkileri yönetme becerisine bağlı olacak.
Bir Kanadalı yetkili, durumu şu ifadelerle özetledi: “Bu, Godzilla için kırmızı halı hazırlamak gibi.”
Gerilim 2018'den beri sürüyor
Trump’ın en son Kanada’daki G7 zirvesine 2018’de katılmıştı. O zirve, Trump’ın dönemin Başbakanı Justin Trudeau’yu “çok sahtekâr ve zayıf” olarak nitelemesiyle sonuçlanmış; ABD Başkanı zirvenin ortak bildirgesini imzalamayı reddetmişti.
Trump, şu anki görev döneminde de Kanada’ya yönelik tarifeleri artırdı ve ülkenin ABD’nin “51. eyaleti” olması gerektiğini dile getirdi. Başbakanlık Ofisi’nden bir yetkili, “Zirvede birlik istiyoruz ama başkanın hangi ruh hâlinde olacağını kimse bilmiyor” dedi.
Yeni zirve formatı
Yaklaşık iki ay önce başbakan seçilen Carney, geçmişteki gibi ortak bildirge yerine, tartışmalı ifadelerden kaçınmak amacıyla tematik açıklamalarla ilerlemeyi tercih etti. ABD’li üst düzey bir yetkili, “Kanada, liderlerin kısa ve eyleme dönük açıklamalar yapması yönünde G7 ortaklarıyla birlikte çalıştı” diyerek Carney’nin yaklaşımını memnuniyetle karşıladıklarını belirtti.
Yetkili, “Kanada’nın zirvenin planlamasındaki iş birliğini ve bu önemli görüşmeler için seçilen harika lokasyonu takdir ediyoruz” dedi.
'Trump'ın gündemi G7 değil'
Zirve öncesinde Trump’ın odağında ise Ortadoğu’daki savaş, göçmen politikasına karşı Los Angeles’ta patlak veren protestolar ve Washington’daki askeri geçit töreni yer aldı. G7 zirvesi, ABD Başkanı’nın öncelik sıralamasında geri planda kaldı.
Yine de ABD tarafı, zirvede ticaret dengesi, enerji ihracatı ve yapay zekâda liderlik gibi konularda ilerleme kaydetmek istediğini açıkladı.
İngiltere: Kanada bağımsız bir ülkedir
Trump’ın Kanada’nın ABD’nin 51. eyaleti olması gerektiği yönündeki sözleri sorulduğunda, İngiltere Başbakanı Keir Starmer net konuştu: “Kanada, bağımsız ve egemen bir ülke ve İngiliz Milletler Topluluğu’nun çok değerli bir üyesidir.”
Orta Doğu'daki gelişmeler
AB yetkilileri, İran-İsrail çatışmasının zirvenin “karakterini değiştireceğini” ifade etti. Yetkililer, özellikle İran’ın Rusya’ya verdiği destekten endişe duyduklarını vurguladı.
Carney’nin davetlileri arasında Hindistan Başbakanı Narendra Modi, BAE temsilcileri ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman da vardı. Ancak Selman’ın zirveye katılmayacağı bildirildi.
Kanada Batı Vakfı’ndan Carlo Dade, “Modi ve MBS daveti, Carney döneminde Kanada’nın dış politika yöneliminde ciddi bir değişime işaret ediyor” dedi.
Kanada NATO harcamalarını yükseltiyor
Carney, zirve öncesi yaptığı açıklamayla, Kanada’nın yıl sonuna kadar NATO’nun yüzde 2 savunma harcama hedefini karşılayacağını duyurdu. Ancak Trump, NATO üyelerinin savunmaya yüzde 5 ayırmasını talep ediyor.
Zelenski-Trump görüşmesi mercek altında
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Trump’tan Rusya’dan enerji ithal eden ülkelere yönelik yüzde 500’lük yeni yaptırım paketi konusunda destek arayacak. AB yetkilileri, “Ukrayna, hâlâ ABD ile zor bir başlık ama G7 ortakları Rusya üzerindeki baskıyı artırma konusunda ilerliyor” dedi.
Trump’ın, Rus petrolü için belirlenen G7 fiyat tavanının düşürülmesi önerisine vereceği yanıt ve Zelenski’ye yönelik tutumu, zirvenin en dikkatle izlenecek anlarından biri olacak.
Yeni temaslar
Zirve, aynı zamanda ABD, Meksika ve Kanada liderlerinin, gelecek yıl gözden geçirilecek olan USMCA ticaret anlaşmasını değerlendirmek için ilk yüz yüze buluşması olacak. Ancak bir görüşmenin kesinleşmediği ifade edildi.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Almanya’dan Friedrich Merz, Japonya’dan Shigeru Ishiba ve Carney için de ilk G7 olacak. Ayrıca Avustralya, Brezilya ve Güney Kore liderleri de toplantıya katılacak.
Güney Afrika-ABD arasında gerilim beklentisi
Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, üç hafta önce Oval Ofis’te Trump’ın ülkede “beyazlara karşı soykırım” yapıldığı yönündeki asılsız iddialarının gölgesinde yapılan gerilimli görüşmenin ardından Trump’la yeniden bir araya gelecek.
Hindistan Başbakanı Modi’nin katılımı ise Kanada ile Hindistan arasında geçen yıl bir Sih ayrılıkçının öldürülmesiyle patlak veren diplomatik kriz sonrasında dikkatle izleniyor. Zirveye, Modi’yi protesto etmek üzere küçük bir Halistan yanlısı grup da katılacak.
Carlo Dade, son durumu şöyle özetliyor:
“Bu zirve tamamen pragmatizm ve gerçekçilik üzerine kurulu. Trudeau döneminde gördüğümüz gibi parmak sallamalar dönemi bitti; Kanada artık bunu göze alamaz.”
Kaynak: Gazete Oksijen
