Stephanie Findlay
Sami Yousafzai
ABD Afganistan’dan çekilme sürecinin son aşamasına gelirken Taliban ülke topraklarının büyük bir kısmını ele geçirdi. Afgan savaş ağaları da radikal İslamcı grupla savaşmak için yeniden silaha sarılıyor. Taliban güçleri hızla mevzi kazanıyor; güneydeki Kandahar ve kuzeybatıdaki Kale-i Nev de dahil olmak üzere stratejik kent ve kasabalara saldırmayı sürdürüyor. 20 yıllık savaşın sonunda büyük zorluklarla elde edilen özgürlükler tehdit altında. Taliban ülke topraklarının yüzde 85’ini ele geçirdiğini söylüyor. Afgan hükümeti ise bu iddiaların asılsız olduğunu ve propaganda için yalan söylendiğini belirtiyor. Öte yandan Afgan halkı Amerikalı ve uluslararası güçlerin ülkeden ayrılmasını takip eden acımasız Taliban saldırıları yüzünden korku içinde. ABD 2001 yılında Taliban’ı Kabil’den atmak için Afgan milis liderleri koalisyonu Kuzey İttifakı ile birlik olmuştu. Yirmi yıl sonra savaş ağaları Taliban’a karşı “ikinci direniş” çağrısında bulunuyor. Taliban’ın birçok yerleşim bölgesini ardı ardına yerle bir etmesi üzerine ülkenin kaosa sürükleneceği yönündeki korkular da alevlendi ve durum giderek daha yakıcı bir hâl alıyor. Washington Kabil’deki ulusal hükümetin Taliban’la barışçıl bir siyasi uzlaşmaya varabileceğini öngörüyordu fakat hükümet bu konuda iyimser değil.Savaş ağaları değer kazandı
Londra Üniversitesi Güney Asya Enstitüsü’nden Avinash Paliwal’a göre, büyük devletlerin Afganistan’daki stratejik çıkarlarını güvenceye almak için yarış içinde olduğu ülkede, komutanlar da siyasi şöhret ve üstünlük peşinde. Paliwal, “ABD ayrılınca savaş ağaları dış güçlerin gözünde siyasi değer kazandı” diyor. Paliwal’ın bahsettiği stratejik ilgi geçen yıl başladı. Eylül ayında Hindistan Dışişleri Bakanı S. Jaishankar, Afganistan Başkan Yardımcısı Raşid Dostum’u ağırladı. Özbek kökenli, Taliban karşıtı bir komutan olan Dostum, geçmişte Sovyet yanlısı bir mücahitti. Türkiye’de yaşayan ve Ankara’dan destek gören Dostum yeniden savaşmakta kararlı. Geçen ay, “Kuzeye döneceğiz, bizim evimiz orası” dedi ve ekledi: “Orada şehit düşmek benim için iftihardır.”Seferberlik çağrısı
Milis grupların seferber edilmesi ve canlandırılması yönündeki sesler giderek artıyor. Çağrı yapanlar arasında El-Kaide’nin öldürdüğü nüfuzlu bir komutanın oğlu olan Ahmed Mesud’un yanı sıra, eski vali ve kuzey komutanı Atta Muhammed Nur da yer alıyor. Savaş meydanında art arda gelen yenilgiler sonrası Afgan güvenlik güçlerinin morali bozulmuşken, Kabil yerel gönüllüleri silahlandırmak için “ulusal seferberlik” ilan etti. ABD Başkanı Joe Biden, perşembe günkü açıklamasında Amerika’nın askeri misyonunun ağustos itibarıyla sona ereceğini yineledi. Birkaç gün sonra ABD güçleri bir gece yarısı Bagram Hava Üssü’nden ayrıldı. Taliban’ın ülkeyi ele geçirmesinden korkan Afganlar ülkeden kaçıyor. Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman geçen hafta bin Afgan güvenlik personelinin sınırı geçip Tacikistan’a kaçması üzerine, sınırlarını korumak için bir 20 bin kişilik ihtiyat kuvveti gönderdi. Warlord Survival: The Delusion of State Building in Afghanistan (Savaş Ağalarının Kurtuluşu: Afganistan’da Devlet İnşa Etme Hayali) kitabının yazarı Romain Malejacq’a göre, “Hükümet ne kadar zayıflarsa savaş ağalarının seferber olma becerisi o kadar artacak. Halk tarafından sevilmeseler de savaş ağaları şu anda en mantıklı tercih gibi görünüyor.”
