İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ilk kez 1915 olaylarını Ermeni Soykırımı olarak tanıdığını açıkladı. İsrail Hayom gazetesinde yayınlanan haberde konuyla ilgili şu ifadelere yer verildi:
"Yıllarca Türkiye ile ilişkileri korumak amacıyla konudan kaçınan Netanyahu, 1915 olaylarını tanıdığını açıkladı. Netanyahu bu açıklamasını Amerikalı podcast yayıncısı Patrick Bet-David’e karşı yaptı"
İsrail kanadından bu açıklama ilişkilerin İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırıları nedeniyle en gergin olduğu dönemde geldi. Son günlerde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsrail ile ticareti kesme sözü vermiş ve son dönemde ülkeye yönelik çeşitli kısıtlamalar uygulamıştı.
“Knesset kararı var, ben açıklıyorum'
Program sunucusu yayında Netanyahu'ya “Eğer Ermeni, Süryani ve Rum soykırımlarını tanıyacak bir ülke olmasını bekleseydim, bunun İsrail olacağını düşünürdüm. Neden hala tanımadınız?” sorusunu yöneltti.
Netanyahu ise şu yanıtı verdi:
"Bence tanıdık, çünkü Knesset bu yönde bir karar aldı. Ama ben de şahsen bunu söylemeye hazırım"
Sunucu, konunun doğrudan başbakandan gelip gelmediğini ısrarla sorunca Netanyahu, “Evet, işte söyledim” diyerek sözlerini noktaladı.
Uluslararası Tanınırlık ve İsrail
Bu yıl Hayfa’da, 1915 olaylarının 110. yılına ilişkin tören düzenlendi. Bugüne kadar yaklaşık 30 ülke, o dönemin olaylarını 'soykırım' olarak kabul etti. Avrupa Birliği ve Papa da 2015’te Ermeni Soykırımı’nı tanıdıklarını açıkladı.
Öte yandan Netanyahu'nun bu açıklaması ve Knesset kararına rağmen İsrail, 1915 olaylarını soykırım olarak tanımlayan bir ülke noktasında değil. Knesset'e gelen talepler ve Netanyahu'nun kişisel açıklamaları devletin resmi kayıtlarına dahil edilmiyor. Fakat Netanyahu dahil, İsrail'de aşırı sağcı siyasetçiler zaman zaman bu konuyu gündeme getiriyor.
2018'de İsrail'de 1915 olaylarının 'Ermeni soykırımı' olarak tanınmasını öngören yasa tasarısı hükümet tarafından reddedilmişti.
Dışişleri'nden tepki: Kınıyor ve reddediyoruz
Dışişleri Bakanlığı, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun 1915 olaylarına ilişkin açıklamasını kınayarak reddetti.
Bakanlıktan konuya ilişkin yazılı açıklama yapıldı.
Netanyahu'nun 1915 olaylarına ilişkin açıklamasının "geçmişteki acı olayları siyasi saiklerle istismar etmeye yönelik" bir girişim olduğu belirtilen açıklamada, İsrail Başbakanı'nın Filistin halkına karşı işlenen "soykırımdaki" rolünden ötürü yargılanmakta olduğu, kendisinin ve hükümetinin işlediği suçları örtbas etmeye çalıştığı vurgulandı.
Açıklamada, "Tarihi ve hukuki gerçeklerle bağdaşmayan bu beyanı kınıyor ve reddediyoruz." ifadesi kullanıldı.
Hangi ülkeler kabul etmiyor?
1915 olaylarında 'soykırım' olarak tanımayan ülkeler:
- Türkiye (doğrudan reddediyor)
- Azerbaycan (Türkiye ile aynı çizgide)
- Pakistan (Türkiye’nin tezini destekliyor, resmî olarak reddediyor)
- Bangladeş (tanımıyor)
- Çin (resmi tanıma yok, “tarihsel olay” olarak görüyor)
- Rusya (soykırım olarak tanımıyor, ama Ermenistan ile yakın ilişkilerden ötürü farklı açıklamalar yapabiliyor)
- Birleşik Krallık (tanımıyor, “1915 olayları” olarak adlandırıyor)
- Avustralya (federal hükümet tanımıyor, ancak bazı eyaletler tanıdı)
- Yeni Zelanda (tanımıyor)
- İspanya (tanımıyor, ancak Katalonya gibi bölgeler kabul etti)
- Ukrayna (tanımıyor)
- Gürcistan (tanımıyor, hassas jeopolitik nedenlerle)
- Kazakistan ve diğer Orta Asya Türki cumhuriyetlerin çoğu (tanımıyor)
- Suudi Arabistan, Katar, BAE gibi Körfez ülkeleri (tanımıyor)
- Mısır (tanımıyor, geçmişte zaman zaman farklı çıkışlar oldu)
1915 olaylarını 'soykırım' olarak kabul eden ülkeler:
- Fransa
- Almanya
- İtalya
- Yunanistan
- Kıbrıs Rum Kesimi
- Hollanda
- Belçika
- İsviçre
- Avusturya
- Lüksemburg
- İsveç
- Danimarka
- Norveç
- Polonya
- Çekya
- Slovakya
- Litvanya
- Portekiz
- Vatikan
- Kanada
- ABD (2021’de Biden’ın açıklamasıyla resmî tanıma geldi)
- Arjantin
- Şili
- Uruguay (tanıyan ilk ülke, 1965’te)
- Bolivya
- Brezilya
- Paraguay
- Venezuela
- Lübnan
- Suriye
- Ruanda
- Galler (Birleşik Krallık’ın parçası ama kendi parlamentosu tanıdı)
