Başkan Biden Salı günü İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog'u Beyaz Saray'da ağırladı. Bu üst düzey görüşme, Biden ile İsrail'in iktidar koalisyonunun lideri Başbakan Netanyahu arasındaki gerilimin ortasında gerçekleşti.
Biden Netanyahu ile mesafeli
Bu, konumu çoğunlukla sembolik olan ancak yaklaşımı ve tonu genellikle Netanyahu ve İsrail parlamentosunun sertlik yanlısı unsurlarından daha ılımlı olan Herzog'un son dokuz ay içinde Beyaz Saray'a yaptığı ikinci ziyaretti. Netanyahu, ülkenin seçilmiş hükümet lideri olmasına rağmen, Aralık ayında göreve gelmesinden bu yana Biden ile görüşmedi.
Washington Post'un haberine göre Biden toplantının başında "Tekrar hoş geldiniz. Sizi burada görmek bir zevk" dedi. İsrail'in 75 yıllık varlığına dikkat çekerek Herzog'a doğru baktı ve ilişkiyi "Tek kelimeyle kırılmaz" olarak nitelendirdi. Herzog ise siyasi yelpazenin tüm taraflarından, tüm İsrail'den bir selam ve şükran mesajı getirdiğini söyledi.
Dostane bir uzlaşı bulmalıyız
Herzog dolaylı olarak Netanyahu'nun, Biden'ın eleştirilerine ve İsrail'de kitlesel protestolara yol açan İsrail yargısını elden geçirmeye yönelik tartışmalı reform planına atıfta bulundu. Herzog, "Acılardan geçiyoruz, hararetli tartışmalardan geçiyoruz" dedi ve sözlerini şöyle sürdürdü: "Zorlu anlardan geçiyoruz. Ama ben gerçekten inanıyorum ki her zaman dostane bir uzlaşı bulmaya çalışmalıyız"
Gerilimi azaltmak ve muhtemelen Netanyahu'yu küçümsediği hissinden kaçınmak amacıyla Biden Pazartesi günü, zaman zaman kamuoyu önünde çatıştığı başbakanla konuştu ve iki lider bu yılın ilerleyen günlerinde ABD'de bir araya gelme konusunda anlaştı.
Herzog sözlerinin devamında Biden'a "Başbakan Netanyahu ile aramızdaki sağlam askeri ve güvenlik işbirliğine odaklanan görüşmenizi duymaktan memnuniyet duydum. Bazı düşmanlarımız bazen bazı farklılıklarımızın aramızdaki kopmaz bağı etkilediğini sanıyor" dedi.
Tartışmalı yargı reformu
Netanyahu'nun önerdiği yargı reformu İsrail'in yargıçlarını zayıflatacak ve Yüksek Mahkeme'nin yetkilerini sınırlandıracak. Plan bu haliyle Biden'ın kamuoyu önünde sıkıntılı bir duruma düşmesine yol açarken Biden'ın dost bir ülkede yaşanan bir iç meselede ağırlığını koyduğu nadir bir örnek olarak da kayıtlara geçti.
Mart ayında yaptığı bir telefon görüşmesinde Biden Netanyahu'ya "gerçek denge ve denetleme" de dahil olmak üzere ortak demokratik değerlerin ABD-İsrail ilişkilerinin kilit bir parçası olmaya devam etmesi gerektiğini söylemişti.
Biden Netanyahu'yu aradan çıkardı
Biden siyasette geçirdiği 50 yılı aşkın süre boyunca İsrail'in sadık bir destekçisi oldu ve Herzog ile görüşmesi ona Netanyahu'yu kucaklamadan bu desteğin devam edeceğinin sinyalini vermenin bir yolunu sundu. Herzog, yargının elden geçirilmesi konusunda İsrail içinde bir uzlaşmaya aracılık etmeye çalıştı.
Beyaz Saray dışında gazetecilere İbranice ve İngilizce konuşan Herzog görüşmeyi "harika" olarak nitelendirdi ve Biden'ın "İsrail devletinin büyük bir dostu" olduğunu söyledi.
Herzog "Doğal olarak İsrail'in iç meselelerini de ele aldık. Ancak daha önce de söylediğim gibi, İsrail demokrasisinin güçlü ve dirençli olduğu yönündeki kararlı duruşumu yineledim ve İsrail'deki mevcut tartışmayı tüm yönleriyle İsrail demokrasisinin gücüne bir övgü olarak görmeliyiz" şeklinde konuştu.
Covid-19 testi pozitif çıkanlar var
İki lider ayrıca İran'ın nükleer hedefleri, iklim değişikliği, güvenlik konuları ve İsrail'in Arap komşuları tarafından kabul görmesi konularını da ele aldı.
Beyaz Saray yetkilileri Herzog da dahil olmak üzere Biden ile görüşen herkesin önceden negatif test yaptırmış olması gerektiğini belirtse de, İsrail heyetinin bazı üyelerinin Salı günü Covid-19 testlerinin pozitif çıktığı kaydedildi.
Yıllarca Netanyahu'ya karşı durdu
Merkez sol bir siyasetçi olan Herzog, yıllarca Netanyahu'ya karşı İsrail muhalefetine liderlik etti, ancak karizması olmadığı algısı nedeniyle 2015 seçimlerini kaybetti.
Cumhurbaşkanı olarak Herzog, planlanan yargı reformu konusunda hükümet koalisyonu ve muhalefet arasındaki müzakerelere öncülük etti ve defalarca bir alternatif formüle ihtiyaç olduğunu vurguladı, aksi halde bu durumun bir iç savaşa yol açacağı uyarısında bulundu. Mart ayında Netanyahu, Herzog tarafından önerilen bir uzlaşmayı "içindeki kilit maddelerin sadece mevcut durumu devam ettireceğini" söyleyerek reddetti.
ABD yönetimi Netanyahu'dan bıktı
Washington gezisi öncesinde İsrailliler, Herzog'un Netanyahu'nun temsilcisi olarak hareket etme, kendi adına konuşma ve ülkeyi daha geniş bir şekilde temsil etme sorumluluklarını nasıl dengelemesi gerektiğini tartıştı.
İsrail gazetesi Yediot Ahronot'un Washington büro şefi Orly Azulai, "Herzog'un ziyareti sırasında kameralara yansıyan yüzlerce gülümseyen yüz bile Amerikan yönetiminin Netanyahu'dan son derece bıktığı ve yaptıklarından çok endişeli olduğu gerçeğini gizleyemeyecek" diye yazdı.
Herzog'un Çarşamba günü her iki partiden kongre liderlerinin daveti üzerine Kongre'nin ortak toplantısında bir konuşma yapması planlanıyor; bu etkinlik kısmen İsrail'in kuruluşunun 75. yıldönümünün kutlanması anlamına geliyor.
ABD ve İsrail birlikteyken dünya daha iyi
Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy geçen ay yaptığı açıklamada "Amerika ve İsrail birlikte çalıştığında dünya daha iyi bir yer olur. Bugün iki demokrasi arasındaki kopmaz bağı güçlendirmeye devam ediyoruz" sözlerini kaydetti.
Senato Çoğunluk Lideri Charles E. Schumer İsrail'e desteğin "parti politikalarının ötesine geçtiğini" söyledi.
Schumer yaptığı açıklamada "Kongre'nin, İsrail Devleti'nin 75 yıllık başarısını ve güçlü, kalıcı ABD-İsrail ittifakını anmak üzere, her zaman büyük bir lider olan ve bu dönemde özellikle etkili olan Başkan Herzog'u dinleme fırsatı bulacak olmasından memnuniyet duyuyorum" dedi.
Filistin çatlağı
Ancak Amerika'nın İsrail'e verdiği yaygın destek, özellikle liberal Demokratların İsrail'in Filistinlilere yönelik politikalarını sorgulamasıyla çatırdamaya başladı. Kongre İlerici Grubu'nun başkanlığını yürüten Temsilci Pramila Jayapal Cumartesi günü Chicago'da katıldığı bir konferansta İsrail'in "ırkçı bir devlet" olduğunu söyleyerek tepkilere neden oldu.
Jayapal "Sokaklarda bulunmuş ve pek çok gösteriye katılmış biri olarak, İsrail'in ırkçı bir devlet olduğunu, Filistin halkının kendi kaderini tayin etme ve özerkliği hak ettiğini, iki devletli çözüm hayalinin elimizden kayıp gittiğini, hatta bunun mümkün olmadığını açıkça ortaya koymak için mücadele ettiğimizi bilmenizi isterim" şeklinde konuştu.
Önce "Irkçı" dedi sonra özür diledi
Birçok Demokrat Jayapal'ın yorumuna sert tepki gösterdi ve Kongre üyesi Pazar günü yaptığı uzun bir açıklamada İsrail'in bir ulus olduğu fikrinin ırkçı olduğuna inanmadığını dile getirerek "Sözlerimle incittiğim kişilerden özür diliyorum" dedi.
Kirby Pazartesi günü yaptığı açıklamada, "Jayapal'ın özür dilediğini gördük ve buna sevindik. Bu yorumlar için özür dilemesinin doğru olduğunu düşünüyoruz" ifadelerini kullandı.
