Portekiz’de Başbakan Luís Montenegro'nun merkez sağ azınlık hükümeti, 18 ila 35 yaş arasındaki çalışanlar için yürürlüğe konulması beklenilen %15 gelir vergisi planını iptal ediyor. Bunun yerine, muhalefetteki Sosyalist Parti'nin desteklediği bir sisteme benzer şekilde, kademeli bir vergi indirimi planını devreye sokuyor. The Guardian’ın haberine göre, yeni vergi düzenlemesi Portekiz’in 2025 bütçesinin bir parçası olarak ve yıllık geliri 28.000 €’ya kadar olan bireylere uygulanacak. Bu plana göre, ilk yıl vergi oranı %0 olacak, ikinci ve beşinci yıllar arasında %75, altıncı ve dokuzuncu yıllar arasında %50, dokuzuncu yıldan sonra ise %25 vergi muafiyeti sağlanacak.
Bu hamle, Portekiz’in düşük maaşlar ve kötü çalışma koşulları nedeniyle yaşadığı genç nüfusun göç sorununa doğrudan bir yanıt niteliğinde. The Emigration Observatory'nin raporuna göre, 15 ila 39 yaşları arasındaki gençlerin yaklaşık %30'u – toplamda 850.000 kişi – belirli bir dönemde Portekiz'den ayrılarak yurt dışında yaşıyor. 10,4 milyon nüfuslu Portekiz için bu, ülkenin iş gücü ve ekonomisi üzerinde büyük bir etki yaratıyor. Montenegro, yaptığı açıklamalarda gençlerin ailelerinden ve arkadaşlarından uzaklaşmadan Portekiz’de iş fırsatları bulabilmesinin önemine dikkat çekti. “Portekiz’e inanmak değerli,” diyen başbakan, hükümetinin gençlerin kendi ülkelerinde başarılı olabilmeleri için gerekli koşulları yaratmaya kararlı olduğunu vurguladı.
Gençlerde işsizlik oranı daha yüksek
Portekiz’de genel işsizlik oranı 2024'ün ikinci çeyreğinde %6,1'e düşmüş olsa da, genç nüfus arasında işsizlik oranı neredeyse dört kat daha yüksek, %22 seviyesinde seyrediyor. Bu ekonomik eşitsizlik, gençlerin yurt dışında iş aramalarına neden olarak beyin göçünü artırıyor. Önerilen vergi indirimleri, genç profesyoneller üzerindeki mali yükü hafifleterek Portekiz'de kalmalarını sağlamak için tasarlandı. Hükümet, bu yeni vergi indirimi planının 2025 yılında yaklaşık 645 milyon €’ya mal olacağını öngörüyor. Bu önemli bir harcama olmakla birlikte, daha önce önerilen %15 gelir vergisi tavanının 1 milyar €’luk maliyetine göre daha düşük. Portekiz’de ortalama yıllık maaş yaklaşık 20.000 €, gelir vergisi oranları ise %13 ile %48 arasında değişiyor. Bu vergi indirimleri özellikle genç çalışanlar için büyük bir etki yaratma potansiyeline sahip.
Barınma sorunu için yeni adımlar atılıyor
Vergi indirimlerinin yanı sıra hükümet, Portekiz’deki barınma krizine çözüm bulmak için de adımlar atıyor. Montenegro hükümeti, gençlerin ilk evlerini satın almasını kolaylaştırmak için belediye vergileri, damga vergisi ve diğer ücretlerden muafiyetler sunmayı planlıyor. Uygun fiyatlı konutların eksikliği, son yıllarda ülke genelinde büyük protestolara yol açtı ve binlerce vatandaş yüksek kiraların ve konut fiyatlarının düşürülmesini talep etti. Portekiz’in barınma sorunları, 2008 mali krizinden sonra ülkenin toparlanma çabalarıyla daha da kötüleşti. Son yıllarda kira piyasasının serbestleştirilmesi, kısa dönem kiralık mülklerin artışı, 500.000 € ve üzeri mülk yatırımları karşılığında oturma izni veren "altın vize" uygulamaları, yabancılara yönelik vergi avantajları sunan “yerleşik olmayan vergilendirme sistemi” ve zengin yabancıların düşük bir vergi oranı (%20) ödeyerek uzaktan çalışmasına olanak tanıyan dijital göçebe vizeler, konut piyasasında gerilimi artırdı. Bu durum, yerel halk arasında geniş bir memnuniyetsizliğe yol açtı.
Hükümet, barınma krizini çözmek amacıyla 2 milyar €’luk bir harcama paketi taahhüt etti ve 2030 yılına kadar 33.000 yeni konut inşa etmeyi planladığını açıkladı. Bu önlemler, gençlerin yaşam koşullarını iyileştirmeyi ve ekonomik baskıları hafifleterek yurt dışına göç etmelerini engellemeyi amaçlıyor. Genç çalışanlara yönelik vergi muafiyetlerinin yanı sıra, 2025 bütçesi kurumsal vergi oranını bir puan azaltarak %20’ye düşürmeyi de içeriyor. Bu, başlangıçta planlanan iki puanlık kesintiden daha mütevazı bir indirim. Hükümet ayrıca maaşları artıran ve sermayesini yükselten şirketlere vergi teşvikleri sunarak ekonomik büyümeyi teşvik etmeyi amaçlıyor. Bu kurumsal vergi düzenlemelerinin maliyetinin 330 milyon € olacağı tahmin ediliyor, önceki planlar altında projelendirilen 500 milyon €’luk maliyetten daha düşük.
Bütçe önerisini kabul ettirmesi gerekiyor
Nisan 2024’te Sosyalistlerin uzun süren iktidarını devirdikten sonra göreve gelen Montenegro’nun hükümeti, önerilen bütçeyi kabul ettirme konusunda ciddi zorluklarla karşı karşıya. 230 sandalyeli parlamentoda yalnızca 80 sandalye ile merkez sağ Demokratik İttifak çoğunluğu sağlayamıyor. Sosyalistler 78 sandalyeye sahipken, sadece beş yıl önce kurulan aşırı sağ Chega partisi 50 sandalyeyi elinde tutuyor. Montenegro’nun muhalefet partilerinin desteğini alabilmesi, hükümet politikalarının başarısı açısından kritik önemde olacak.
Bütçe önerisi onaylanmazsa, Portekiz üç yıl içinde üçüncü erken seçimini yapmak zorunda kalabilir. Ancak Montenegro, hükümetinin seçmenlerden güven aldığını belirterek, muhalefet partilerinin sorumluluk bilinciyle hareket etmeleri gerektiğini vurguladı. Bu zorluklara rağmen, gençler için önerilen vergi muafiyeti, Montenegro’nun Portekiz ekonomisini canlandırma ve beyin göçünü önleme stratejisinin önemli bir parçası olmaya devam ediyor. Genç profesyonelleri ülkede tutmak için teşvikler sunarak, hükümet ülkenin işgücü için daha sürdürülebilir ve canlı bir gelecek yaratmayı hedefliyor.
