Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği döneminde Josef Stalin’in ölümünü “De-Stalinizasyon” adı verilen uzun bir dönem takip etmişti. Stalin halkın bir bölümü tarafından 2. Dünya Savaşı’nda elde edilen zafer nedeniyle bir kahraman olarak görülse de, aynı zamanda milyonların ölümüyle sonuçlanan baskıcı politika ve uygulamaları nedeniyle halkın önemli bir bölümü tarafından karanlık bir figür olarak tanınıyordu. Bu süreçte Stalin’in ismi caddelerden kaldırıldı, heykelleri azaltıldı. Bu uygulama SSCB’nin yıkılmasının ardından kurulan Rusya Federasyonu’nda da sürdü. Ancak Rus lider Vladimir Putin, özellikle 2023’te Rusya’nın Ukrayna’yı topyekûn işgal girişimine başlamasından bu yana yavaş yavaş Stalin figürünü Rus sokaklarına döndürmeye başladı.
Bu yönde önemli bir adım bu hafta atıldı. Başkent Moskova’da bir metro istasyonuna Stalin’in 50 yıl önce kaldırılan bir heykelinin replikası yerleştirildi.
“Lider ve Komutana Halkın Minnettarlığı” adlı heykelin orijinali 1950 yılında Taganskaya istasyonunda açılmış, ancak 1960'larda de-Stalinizasyon çalışmaları kapsamında kaldırılmıştı.
The Times’ın aktardığına göre Stalin'in uzun süren iktidarı sırasında dikilen Stalin heykellerinin büyük çoğunluğu ile birlikte bu eserin de parçalandığı düşünülüyor. Kızıl Meydan'dan birkaç kilometre uzaklıktaki aynı istasyonda anıtın yeniden inşa edileceği önceden duyurulmamıştı.
Bağımsız gazetecilerinin hesaplarına göre, eski KGB ajanı Putin'in 2000 yılında iktidara gelmesinden bu yana Rusya genelinde 100'den fazla Stalin anıtı dikildi. Bunların çoğu, Kremlin'in Ukrayna'nın Kırım bölgesini ilhak etmesinin ardından Moskova'nın Batı ile ilişkilerinin yeni bir dip noktaya ulaştığı 2014 yılından sonra dikildi.
Ancak, gulag olarak bilinen çalışma kamplarında milyonlarca insanın ölümünden sorumlu olan Sovyet liderine ait böylesine Moskova'nın merkezinde aniden ortaya çıkması, Stalin’i kamusal hayata döndürme çabalarının en büyük adımı olarak niteleniyor. İnternette yayınlanan videolarda, yoldan geçenlerin anıtın önüne çiçekler bıraktığı görülüyor.
Rusya'da yasaklanmayan sayılı muhalefet partilerinden biri olan Yabloko Partisi, bu replikanın kaldırılmasını talep ederek, bunun “tarihe tükürmek” ve “bir utanç” olduğunu söyledi.
