Ukrayna'nın Rusya'nın derinliklerindeki petrol rafinerilerine insansız hava araçlarıyla düzenlediği saldırılar Kremlin'i bir yandan savaşırken bir yandan kendi topraklarını savunmak zorunda bıraktı. Ancak saldırılar aynı zamanda akla hayale gelmeyecek bir şeyi de başardı: Dünyanın en büyük petrol devletinin benzin sıkıntısı çekmesine neden oldu.
Hükümetin rakamlarına göre Rus tüketiciler için dizel fiyatları hızla yükseldi ve sadece geçtiğimiz hafta neredeyse yüzde 10 arttı. Arzın daralması ve giderek daha fazla tesisin üretimi askıya almak zorunda kalması nedeniyle benzin maliyetleri de yılbaşından bu yana yüzde 20'den fazla artarak altı ayın en yüksek seviyesine ulaştı.
“Meşru bir savaş hedefi”
Geçtiğimiz hafta Rus enerji devi Rosneft'e ait olan ve Ukrayna sınırına yaklaşık 500 kilometre uzaklıktaki diğer iki yakıt depolama tesisi insansız hava araçları tarafından ciddi şekilde hasar gördü. Bu yıl dokuz Rus bölgesinde bir düzineden fazla rafineri benzer şekilde vuruldu ve Kiev'deki yetkililer sektörün meşru bir savaş hedefi olduğunu söyledi.
Eski bir İngiliz askeri istihbarat subayı ve NATO planlayıcısı olan Philip Ingram, “Bu bir sivrisinek gibi. Onu bulamadığınızda, öldüremediğinizde ve her gece geri gelmeye devam ettiğinde, tükeneceksiniz. Bu, ön hatlardaki baskıyı azaltmanın çok iyi bir yolu” dedi. Sonuç olarak Moskova yakıt ihracatını neredeyse tarihin en düşük seviyelerine indirdi.
2023'ün aynı haftasında 844.000 tondan fazla yakıt sevk eden Moskova geçen hafta 712.000 tondan biraz fazla dizel ve gaz yağı sevk etti. Bu Moskova için hem siyasi hem de askeri bir sorun. Rusya'nın savaşı sürdürmesi için gerekli olmasının yanı sıra ucuz akaryakıt; Devlet Başkanı Vladimir Putin'in halka sunduğu teklifin önemli bir parçası, gerileyen ücretlere ve zayıf rubleye karşı bir panzehir.
Benzin ithal edebilir
Bu eğilim öngörülebilir gelecekte de devam edecek gibi görünüyor. Bu hafta yerel medyaya konuşan Rusya Ulusal Enerji Güvenliği Fonu analistlerinden Igor Yushkov, fiyatların yakın zamanda düşmesinin pek mümkün olmadığını ve hatta ülkenin komşu Belarus'ta depolanan rezervlerden benzin ithal etmesi gerekebileceğini söyledi.
Geçtiğimiz yıl Moskova, sürücüleri yatıştırmak ve tarım sektörünü yapay olarak canlandırmak için fiyatların düşük tutulduğu iç pazardaki kıtlık nedeniyle benzin ve dizel ihracatına yasak getirmek zorunda kaldı. Ancak akaryakıtın uluslararası piyasada daha yüksek fiyatlara satılmasıyla birlikte aracılar, Rusya içinde kullanılmak üzere üretilmiş ucuz benzini yurt dışına satarak karaborsa yaratıyordu. Moskova kasım ayında yasağı gevşetmiş ancak Ukrayna'daki grevler nedeniyle mart ayında yeniden uygulamaya koymak zorunda kalmıştı.
Rusya savaş ve benzin arasında seçim yapmak zorunda kalacak
Batılı ülkelerin çoğu benzin ve dizel gibi rafine Rus yakıtı ithalatını durdururken, Birleşik Arap Emirlikleri ile bir grup Güney Amerika ve Kuzey Afrika ülkesi düşük fiyatlardan yararlanmak ya da yeniden ihraç etmek için bu yakıtı satın almaya devam etti. Şimdi Moskova, savaş sandığını dolduran nakit akışını maksimize etmek ya da askerlerinin ve sivillerin tanklarını doldurabilmelerini sağlamak arasında bir seçim yapmak zorunda kalacak.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nde Rus ekonomisi uzmanı olan Maria Shagina, “Ukrayna'nın ‘fiziksel yaptırımları’ gerçek yaptırımları hızlandırabilir. Kiev, Moskova'nın teknolojik zafiyetini keşfetti ve Ukrayna'nın Rus rafinerilerine yönelik insansız hava aracı saldırıları, bu rafinerilerin zaten Batılı ekipman, yedek parça ve yazılımları değiştirmekte zorlandığını gören Batı yaptırımlarının etkisini hızlandırıyor” dedi.
ABD Ukrayna’yı uyardı
Ancak Ukrayna'nın Kremlin'in ölüm ve yıkım için kullandığı yakıt ve fon akışını durdurma çabaları ABD'nin uyarılarına neden oldu ve Savunma Bakanı Lloyd Austin gibi üst düzey yetkililer küresel enerji piyasasını altüst etme korkusuyla saldırılara karşı açıkça uyarıda bulundu. Bu arada Moskova, Ukrayna'nın altyapısını aktif bir şekilde hedef alarak ülkenin elektrik şebekesini çökertti ve milyonlarca insanı karanlığa gömdü.
Kiev, uyarılara rağmen Rusya'nın savaş yürütme kabiliyetini zayıflatmak için elinden geleni yapacağına söz verdi. Eski İngiliz askeri istihbarat subayı Ingram, saldırıların petrol altyapısını ve diğer kritik ulusal altyapıyı tahrip ettiği için etkili olduğunu söyledi. Ingram bu stratejinin önümüzdeki yıllarda subay eğitim akademilerinde okutulacağını tahmin ediyor.
