İsrail, Gazze Şeridi'ne yönelik amansız bir saldırıyla Hamas'ı yok etmeye yemin ediyor ancak görünürde belirgin bir oyun sonu yok ve savaş alanında zafer kazansa bile harap olmuş Filistin bölgesini nasıl yöneteceğine dair net bir planı yok. Çatışma hakkında bilgi sahibi olan ve konunun hassasiyeti nedeniyle isimlerinin açıklanmasını istemeyen sekiz bölgesel ve Batılı yetkiliye göre Demirden Kılıçlar Operasyonu kod adlı askeri harekat, İsrail'in geçmişte Gazze'de gerçekleştirdiği hiçbir şeye benzemeyen bir vahşete sahip olacak.
Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'in güneyine düzenlediği ve çoğu sivil yaklaşık bin 400 kişinin ölümüne yol açan saldırının ardından İsrail 360 bin yedek askerini göreve çağırdı ve küçük yerleşim bölgesini aralıksız bombalıyor. ABD ve Orta Doğulu liderler arasındaki görüşmelere aşina olan üç bölge yetkilisine göre İsrail'in acil stratejisi, yüksek sivil kayıplar pahasına da olsa Gazze'nin altyapısını yok etmek, bölge halkını Mısır sınırına doğru itmek ve örgütün operasyonlarını yürütmek için inşa ettiği labirent gibi yeraltı tünellerini havaya uçurarak Hamas'ın peşine düşmek. İsrailli yetkililer savaş sonrası geleceğin nasıl olacağına dair net bir fikirleri olmadığını söylediler.
Washington'da konuyla ilgili bilgi sahibi bir kaynak, ABD Başkanı Joe Biden'ın bazı yardımcılarının, İsrail'in Hamas'a kalıcı zarar vermek için etkili bir plan hazırlarken, henüz bir çıkış stratejisi oluşturmadığından endişe duyduklarını söyledi. Kaynak, Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Savunma Bakanı Lloyd Austin'in geçen hafta İsrail'e yaptıkları ziyaretlerde Gazze için savaş sonrası plana odaklanılması gerektiğini vurguladıklarını da sözlerine ekledi.
"Çıkış stratejileri yok"
Arap yetkililer de İsrail'in 2006'dan bu yana Hamas tarafından yönetilen ve 2,3 milyon kişinin yaşadığı bölgenin geleceğine ilişkin net bir plan ortaya koymamasından endişe duyuyor. Bölgedeki güvenlik kaynaklarından biri, "İsrail'in Gazze için bir oyun sonu planı yok. Stratejileri binlerce bomba atmak, her şeyi yok etmek ve içeri girmek, ama sonra ne olacak? Ertesi gün için bir çıkış stratejileri yok" ifadelerini kullandı.
İsrail saldırısı henüz başlamadı ancak Gazze'deki yetkililer hava bombardımanı nedeniyle şimdiden üçte biri çocuk olmak üzere 3 bin 500 Filistinlinin öldüğünü söylüyor ki bu rakam Hamas ile İsrail arasında daha önce yaşanan tüm çatışmalardan daha yüksek bir ölü sayısına işaret ediyor. Çarşamba günü İsrail'i ziyaret eden Biden, İsraillilere Hamas'a adaletin sağlanması gerektiğini söyledi ancak New York'taki 11 Eylül saldırılarından sonra ABD'nin hatalar yaptığı konusunda uyarıda bulundu. Biden, "Filistinlilerin büyük çoğunluğu Hamas'lı değil. Hamas Filistin halkını temsil etmiyor" diye konuştu.
Carnegie Endowment for International Peace'de Orta Doğu uzmanı olan Aaron David Miller, Biden'ın ziyaretinin İsrail lideri Binyamin Netanyahu'ya herhangi bir işgalden önce orantılı güç kullanımı ve Gazze için uzun vadeli planlar gibi konular üzerinde düşünmesi için baskı yapma şansı vereceğini söyledi.
Netanyahu da dahil olmak üzere İsrailli yetkililer, İsrail'in 75 yıllık tarihindeki en ölümcül saldırıya misilleme olarak Hamas'ı yok edeceklerini söylediler. Bunu neyin takip edeceği ise daha belirsiz. İsrail Ulusal Güvenlik Konseyi direktörü Tzachi Hanegbi salı günü gazetecilere verdiği demeçte "Elbette bu konuyu düşünüyor ve ele alıyoruz ve bu değerlendirmeleri içeriyor ve Ulusal Güvenlik Konseyi, ordu ve diğerlerini son durum hakkında bilgilendiriyor. Bunun ne olacağını kesin olarak bilmiyoruz. Ama bildiğimiz bir şey varsa o da ne olmayacağıdır" diyen Hanegbi, İsrail'in Hamas'ı ortadan kaldırma hedefine atıfta bulundu. Bunu söylemek yapmaktan daha kolay olabilir.
"Hamas'ı tanklarla bitiremeyecekler"
Vietnam'da ABD birliklerine meydan okuyan Komünist gerilla gücüne atıfta bulunan ilk bölgesel kaynak, "Vietkong tünellerini çocuk oyuncağı gibi gösteren tünellerden oluşan bir yeraltı şehri. Hamas'ı tanklarla ve ateş gücüyle bitiremeyecekler" dedi. Reuters'a konuşan iki bölge askeri uzmanı Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin El Kassam Tugayları'nın bir işgal için harekete geçtiğini, birlikleri pusuya düşürmek için tanksavar mayınları ve bubi tuzaklı patlayıcı düzenekleri kurduğunu söyledi.
İsrail'in yaklaşan saldırısı, İsrailli yetkililerin daha önce çim biçme olarak adlandırdıkları, Hamas'ın askeri kapasitesini azaltan ancak ortadan kaldırmayan geçmiş Gazze operasyonlarından çok daha büyük olacak. İsrail Hamas'la 2008-9, 2012 ve 2014 yıllarında olmak üzere daha önce üç kez çatışmaya girmiş ve bu operasyonların ikisinde sınırlı kara harekâtı düzenlemişti ancak bugünkünden farklı olarak İsrail liderleri Hamas'ı tamamen yok etme sözü vermemişti. Bu üç çatışmada yaklaşık 4 bin Filistinli ve 100'den az İsrailli öldü.
"Toprakları elinde tutacağına ihtimal vermiyoruz"
ABD'li kaynak, İsrail'in Hamas'ı tamamen yok edebileceğine dair Washington'da daha az iyimserlik olduğunu ve ABD'li yetkililerin İsrail'in Gazze topraklarını elinde tutmak ya da yeniden işgal etmek isteyeceğine pek ihtimal vermediğini söyledi.
Söz konusu kaynağa göre daha olası bir senaryo, İsrail güçlerinin öldürebildikleri kadar Hamas üyesini öldürmesi ya da yakalaması, tünelleri ve roket atölyelerini havaya uçurması ve İsrail'in kayıpları arttıktan sonra zafer ilan edip Gazze'den çıkmak için bir yol araması.
Lübnan Hizbullah'ı ve destekçisi İran'ın Hamas'ı desteklemek üzere yeni cepheler açmasıyla savaşın Gazze sınırlarını aşmasından korkuluyor. İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Gazze'yi işgal etmesi halinde İsrail'e karşı olası bir önleyici eylem konusunda uyarıda bulundu. Geçen hafta sonu yaptığı açıklamada ABD'nin İsrail'i dizginleyememesi halinde İran'ın kenardan izlemeyeceğini söyledi. Arap liderler geçtiğimiz hafta bölgeyi dolaşan Blinken'a Hamas'ın İsrail'e saldırısını kınadıklarını ancak sıradan Filistinlilere karşı toplu cezalandırmaya karşı olduklarını ve bunun bölgesel huzursuzluğu tetikleyeceğinden korktuklarını söylediler.
Ölü sayısı arttıkça bölge genelinde halkın öfkesinin de artacağı belirtiliyor. Washington Doğu Akdeniz'e bir uçak gemisi ve Hizbullah'ın İsrail'in kuzey sınırından savaşa katılabileceğinden endişe ediyor. Ancak ABD ordusunun caydırıcı bir pozisyondan doğrudan müdahaleye geçeceğine dair bir işaret yok. Bölgedeki kaynaklar Washington'un 2007'de Gazze'nin kontrolünü Hamas'a kaptıran Filistin Yönetimi'ni yeniden harekete geçirmeyi önerdiğini, ancak Hamas'ın bölgeden çıkarılması halinde Filistin Yönetimi'nin ya da başka bir otoritenin kıyı bölgesini yönetebileceğine dair büyük şüpheler olduğunu söylüyor. ABD'nin eski Orta Doğu müzakerecisi Miller, Hamas sonrası Gazze'yi yönetecek bir hükümetin kurulma potansiyeli konusunda derin kuşkularını dile getirdi.
Miller, "Size BM, Filistin Yönetimi, Suudiler ve Mısırlıları bir araya getirerek, ABD'nin öncülüğünde Avrupalıları da bir araya getirerek Gazze'yi bir açık hava hapishanesinden çok daha iyi bir yere nasıl dönüştürebileceğinize dair Dünya gezegenine değil, çok çok uzak bir galaksiye daha uygun bir resim çizebilirim" ifadelerini kullandı.
Bu arada Gazze içinde insani yardım koridorları ve Filistinli siviller için kaçış yolları oluşturulması çağrıları Arap komşuların sert tepkisini çekti. İsrail işgalinin, 1948 İsrail bağımsızlık savaşı ve 1967 Arap-İsrail savaşının bir tekrarı olarak yeni ve kalıcı bir kitlesel göç dalgasına yol açmasından korkuyorlar. O dönemde kaçmak zorunda kalan milyonlarca Filistinli, kendilerine ev sahipliği yapan ülkelerde mülteci olarak mahsur kaldı.
İsrail'in 1967 savaşında ele geçirdiği ve daha sonra ilhak ettiği Doğu Kudüs ve işgal altındaki topraklarda İsrail yerleşimlerinin genişlemesi, Filistinlilerle yaşanan çatışmanın merkezinde yer alıyor. Netanyahu dindar ve radikal aşırı sağı açıkça kucakladı ve Yahudilerin yerleşeceği daha fazla toprağı ilhak etme sözü verdi.
Yılbaşından bu yana Batı Şeria'da İsrail askerleri ve yerleşimcilerle yaşanan çatışmalarda yüzlerce Filistinli hayatını kaybetti ve yakındaki Gazze yanarken şiddetin bölgeyi de sarabileceğine dair yaygın bir endişe var. Bölgedeki ikinci bir kaynak çatışmaların Gazze'nin ötesine yayılma potansiyeli hakkında "En kötü senaryo ne olursa olsun, daha kötüsü olacaktır" dedi.
