Vladimir Putin'in Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana Batı, Rusya'ya binlerce yaptırım uyguladı ve Rusya'ya dünyada en ağır yaptırımlara maruz kalan ülke olma unvanını verdi. Bireylerin mali durumlarından ekonominin ana sektörlerine kadar her şeyi hedef alan uluslararası yaptırımlar, Apple ve McDonald's gibi büyük markaların ülkedeki faaliyetlerini durdurmasıyla Rus tüketicileri izole etmeyi amaçladı.
Ancak iki yıl sonra, Rusya ekonomisi şaşırtıcı bir direnç gösteriyor. Uzmanlar bunun uzun vadede sürdürülemez olduğunu söylese de, dünyanın gelişmiş ekonomilerinin çoğundan daha hızlı büyüyeceği tahmin ediliyor. Rus ekonomisini kısıtlama çabaları gündemdeyken ABD, bu hafta İtalya'da yapılacak G7 toplantısında bir dizi yeni “etkili” yaptırım ve ihracat kontrolü açıklayacağını söyledi. Beyaz Saray sözcüsü John Kirby, “Rus savaş makinesinin maliyetlerini arttırmaya devam edeceğiz” dedi.
Yaptırım boşlukları
ABD hazinesinin savaşla ilgili ithalatın transferine yardımcı olan finans kuruluşlarını hedef alacağına dair haberlerle birlikte dikkatlerin, yaptırım uygulamayan ve Rusya'ya mal ve hizmet tedarikini kolaylaştıran ülkeler kulübündeki bankalara çevrilmesi muhtemel. Rus ekonomisi bu tür ithalatlarla ayakta durmaktadır.
Araştırmacılar, Rus gümrük idaresinin dahili verilerinin, ithalatın savaş öncesi seviyelerine yaklaştığını gösterdiğini ancak fiyatların oldukça yüksek olduğunu söylüyor. Bu ithalatlar havacılık ve otomobil endüstrisi gibi hassas sektörlerin ayakta kalmasına yardımcı oldu. Gözlemciler bu durumu "yaptırım boşluğu" olarak adlandırıyor. Yarı iletkenlerden uçak parçalarına ve iPhone'lara kadar her şey Çin, Türkiye veya BAE'deki firmalar ya da Ermenistan, Kazakistan ve diğer eski Sovyet cumhuriyetleri üzerinden Rusya'ya yönlendirilip yeniden ihraç edilebiliyor.
Ürünler arasında Xilinx ve Texas Instruments gibi ABD'li üreticiler tarafından üretilen mikroçipler ya da Intel'in işlemcileri gibi son derece titizlikle incelenen ürünler de yer alıyor. Veriler, teknolojinin genellikle Hong Kong ya da Çin'deki şirketler tarafından satın alındığını ve Rusya'ya yeniden ihraç edildiğini gösteriyor.
Alman otomobil ihracatı arttı
İhracat kontrollerinin etkinliğini takip eden Brookings Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı Robin Brooks, Almanya'nın Kırgızistan'a yaptığı otomobil ihracatının savaşın başından bu yana %5,100 arttığını söyledi. Brooks "Bunun nedeni Bişkek'teki insanların Mercedes'i sevmeye karar vermesi değil. Bunlar Rusya'ya giden arabalar. Bu mallar çoğunlukla Kırgızistan'a bile gelmiyor. Kırgızistan sadece faturaya yazılıyor” dedi.
German exports of vehicles and parts in 2023 were 5100% above their 2019 level. This isn't rocket science. This stuff is obviously going to Russia and has been doing so for over two years now. There's only silence and indifference on these continued exports in Germany... pic.twitter.com/KIhpY03wve
— Robin Brooks (@robin_j_brooks) May 28, 2024
Araştırmalar, Rus ordusunun kritik batı askeri teknolojisini elde etmek için bu boşluklardan yararlandığını ortaya koydu. Royal United Services Institute düşünce kuruluşu tarafından hazırlanan bir rapora göre, Ukrayna'da bulunan Rus silahlarında 450'den fazla yabancı üretim bileşeni tespit edildi.
