2022 yılında müzelerde düzenlenen 38 çevre protestosundan kaçını hatırlıyorsunuz? Daha yakın tarihli olanlardan kaçı sadece yaygın bir öfke yarattı? Bunlardan herhangi biri somut bir değişime yol açtı mı? Protestocuların davası ciddi, tehdit çok gerçek, mesaj önemli ve acil. Ancak bu mesaj halka ulaşmıyor mu?
Altmış yıl önce Andy Warhol'un Brillo Kutuları ve çoğaltılmış Marilyn Monroe serigrafileri, modern tekrarı bir akılsızlık ideali olarak gösterildi. Peki bir şeyin kaç kez tekrarı çok fazla? Bu karmaşık bir oldu. Sürekli tekrarlanan şeyler şok edici bir şey hızla sıradanlaşır. Riskin farkında olan iyi sanatçılar kendilerini tekrar etmemeye çalışırlar; bunun yerine sürekli olarak yeniden keşfetmeye çabalarlar. Friedrich Nietzsche'den Søren Kierkegaard, Jean Baudrillard, Walter Benjamin, Mark Fisher, Frantz Fanon, Robert Hughes ve Amia Srinivasan'a kadar modern düşünürler, farkında olmadan tekrarlamanın her yere yayılan yatıştırıcı gücü üzerinde yoğun bir şekilde durmuşlardır. Yeni olanın şoku hızlıdır.
Aktivistler sesleri duyulsun istiyor
Van Gogh'un Ayçiçekleri'ne domates çorbası, Monet'nin Saman Yığınları'na patates püresi fırlatan Last Generation ve Just Stop Oil aktivistleri dinlememizi istiyor. Amaçları bizi, değer ölçeğimizi bozan sıradan, kapitalist kaynaklı kayıtsızlığa yenik düşmekten kurtarmak. "Hangisi daha önemli? Sanat mı yoksa sağlıklı, sürdürülebilir gıda hakkı mı?" diye bağıran iki Riposte Alimentaire protestocusu geçen ay Mona Lisa'ya balkabağı çorbası fırlattı.
Ancak tutkal, boya ve yiyecek fırlatmayı içeren kötü şöhretli protestolar buzdağının sadece görünen kısmı. Bu aktivist gruplar rutin olarak gerçekten kayda değer faaliyetlerde bulunmakta ve bunların çoğu medya tarafından sansasyonel olmadığı gerekçesiyle göz ardı ediliyor. Üst üste yapılan protestolar, göstericileri dikkat çekme tuzağına düşürdü. Apollo Academic Surveys tarafından 2023 yılında yapılan bir araştırma, yıkıcı taktiklerin bazı amaçlara kesinlikle yardımcı olabileceğini, ancak farkındalığı yüksek, desteği düşük sorunlar söz konusu olduğunda genellikle değişim yaratmakta yetersiz kaldıklarını gösteriyor.
Kamuoyunu negatif etkiliyor
Bu protestoların kamuoyunu nasıl olumsuz etkilediğine tanık olmak için sosyal medya platformlarında bitmek bilmeyen kötü yorum akışından başka bir yere bakmaya gerek yok. İklim kriziyle mücadele kolektif bir çaba olduğundan, kamuoyundaki bu yabancılaşmanın ciddiyeti küçümsenmemeli. İklim bilimci Michael E. Mann tarafından 2022 yılında yayınlanan bir araştırma, protestoların bir sonucu olarak çoğu insanın çevresel çabalara katılmaya eskisinden daha az meyilli olduğunu gösterdi.
Müze protestoları çevre aktivistlerini hızla bir petrol şirketinin adeta ekmeğine yağ sürdü. Halkla yaşanan kopukluk protesto alanı ve hedeflenen amaç arasındaki uyumsuzluktan kaynaklanıyor. Resimlere yiyecek fırlatılmasını şiddetle savunanlar, benzer taktiklerin işe yaradığının kanıtı olarak 1914'te Mary Richardson'ın Velázquez'in Rokeby Venus tablosunu parçalamasını gösteriyorlar. Bu tarihi olay kesinlikle basının dikkatini çekmiş olsa da sanat tarihçileri Richardson'ın eyleminin kamuoyunu olumsuz etkilediğine ve bunu izleyen müze saldırılarının davaya kazandırdıklarından daha fazla insanı yabancılaştırdığına dikkat çekti.
2016 yılında petrol protestocuları, Tate Modern ve Tate Britain'da son derece yaratıcı ve geniş bir yelpazede performanslar, etkinlikler ve oturma eylemleri düzenleyerek BP'nin Tate galerilerini 26 yıldır finanse etmesine son verdi. Nan Goldin'in büyük ilaç üreticisi Sackler ailesine karşı yürüttüğü kampanya da son derece etkili oldu ve pek çok kurum bu aile ile ilişkilerini kesti ve isimlerini galeri duvarlarından kaldırdı. Bu protestolar başarılı oldu çünkü spesifik bir şeye odaklanmışlardı. Hedefleri ve hedeflenen kurumlar, karşılaştıkları etik sorunlarla açıkça eşleştiriliyordu.
Sosyal medyadaki yorumların aktivistleri düzenli olarak müzelerde protesto yapmayı bırakmaya ve bunun yerine petrol şirketi merkezlerini hedef almaya davet etmesi tesadüf değil. Belki de protestocuların aynı sonuçsuz taktiği tekrarlamak yerine müze ziyaretçilerini dinlemeye başlamalarının zamanı gelmiştir.
