Binyamin Netanyahu neden hala İsrail'in Başbakanı? Netanyahu, İsrail-Filistin bölünmesinin her iki tarafındaki diğer tüm siyasi liderlerden daha fazla, bu korkunç felaketin öncesindeki gerginlik, bölünme ve öfkeden sorumlu. İsrailliler ve Filistinliler feci bir şekilde yeniden savaş halindeler.
Birazcık utanması kaldıysa istifa etmeli
Oysa Netanyahu'nun ilk görevi böyle bir olasılığı önlemekti. Bu konuda fena halde başarısız oldu ve başarısızlığının ölçüsü de eşi benzeri görülmemiş sayıda sivilin ölmüş olması. Güvenlik sözü verdi. Bir gözyaşı denizi yarattı. Eğer birazcık dürüstlüğü, birazcık utanması kaldıysa, kaçınılmaz soruşturmayı beklememeli. Derhal istifa etmeli.
İktidarda kalması daha da kötüleştirecek
Netanyahu'nun uzun siyasi kariyeri korku ve çatışma ile karakterize oldu. Şimdi, tipik olarak, hafta sonu Hamas'ın korkunç saldırısına verdiği intikamcı yanıt, daha fazla şiddet sözü vermek. İsrail'in hava bombardımanı yoğunlaştıkça ve kara kuvvetleri kitlesel olarak toplandıkça Gazze'nin kuşatılmış halkını evlerini terk etmeleri konusunda uyarıyor. Ama her taraftan kuşatılmış durumdalar. Nereye gitmeliler? Denize mi? Bu mantıklı, insani ya da sürdürülebilir bir politika değil. Netanyahu'nun iktidarda kalmaya devam etmesi, kendi hatalarını meşrulaştırmak ve mazur göstermek için mücadele etmesi işleri daha da kötüleştirecektir.
Çatışmayı kaçınılmaz hale getirdi
Netanyahu ve onun suçlu, kasıtlı olarak kışkırtıcı, aşırı sağcı koalisyon müttefikleri anlamasa bile pek çok İsrailli bunu gayet iyi anlıyor. Sol eğilimli Haaretz gazetesinin başyazısında "engin siyasi deneyimi ve güvenlik konularındaki yeri doldurulamaz bilgeliğiyle övünen başbakan, bir ilhak ve mülksüzleştirme hükümeti kurarken İsrail'i bilinçli olarak sürüklediği tehlikeleri tespit etmekte tamamen başarısız oldu" denildi. Netanyahu "Filistinlilerin varlığını ve haklarını açıkça görmezden gelen" bir politika benimseyerek çatışmayı kaçınılmaz hale getirdi.
Filistinlilerin öfkesinin patlaması beklenmedik bir şey değildi. Batı Şeria'da Bezalel Smotrich ve Itamar Ben-Gvir gibi aşırılık yanlısı bakanlar tarafından kışkırtılan sağcı İsrailliler her gün ölümcül şiddete neden oluyordu ve ceza almıyorlardı. Netanyahu'nun müzakere edilmiş herhangi bir barış süreci düşünmeyi reddetmesi bağlamında ele alındığında, yasadışı yerleşimlerin durmaksızın genişlemesi ve Mescid-i Aksa'nın bulunduğu Tapınak Tepesi'ndeki Yahudi varlığının artması, için için yanan ateşe körükle gitti.
Suçu istihbarata atabilir
Böylesine dehşet verici alametlerin ortasında asıl sürpriz, patlamanın zamanlaması, yeri, ölçeği, Hamas'ın toplu rehin alma eylemi ve İsrail siyaset ve güvenlik kurumlarının acı verici bir şekilde belirgin olan hazırlıksızlığıydı. İncelemeler başladığında Netanyahu, geçmişte olduğu gibi, suçu yaklaşan fırtınayı öngöremeyen askeri ve istihbarat şeflerine atmaya çalışabilir. Bir başka çarpıcı başarısızlık da İsrail'in 1,1 milyar dolarlık, 65 km uzunluğunda, altı metre yüksekliğindeki devasa Gazze bariyer duvarıydı ki saldırganlar bunu kolaylıkla aştı. Yine de güvenliğin nihai olarak bağlı olduğu kişi bloklar ve dikenli teller değil ülkenin başbakanıdır.
İsrail'in 1973 Yom Kippur savaşından bu yana yaşadığı en büyük krizle (BM büyükelçisinin deyimiyle İsrail'in 11 Eylül'ü) yüzleşmek üzere bir ulusal birlik hükümeti kurulması için gayrı resmi görüşmeler başladı bile. Bazıları böyle bir anda lider değiştirmenin zayıflık göstergesi olacağını savunuyor. Ancak yargı reformları nedeniyle son dönemde demokrasi yanlısı kitlesel protestoların başlıca hedefi olan ve uzlaşmacı cezai kovuşturmalara konu olan Netanyahu'nun parçası olduğu her hükümet zorlanacaktır. Netanyahu İsrail için bir sorumluluk, dostları için de bir utanç kaynağı. O gitmeli.
Hamas, İsrail'i cesaretlendirdi
Bununla birlikte, İsrail'i eleştirenler tarafından meselenin üstü örtülmemeli. Yaşananların hiçbir haklı gerekçesi yok. Hamas'ın canice, insanlık dışı eylemleri, şikayetleri ne olursa olsun, tamamen affedilemez. Görünen o ki Hamas'ın amacı maksimum acıyı yaşatmak ve ardından dünya dehşetle izlerken İsrail'i en kötüsünü yapmaya cesaretlendirmek. Hamas'ın stratejik amacı Filistin davasına yeniden dikkat çekmek ve İsrail-Arap normalleşmesine yönelik eğilimi bozmaksa, bunu çoktan başardı. Ancak bu davaya ciddi ve kalıcı bir zarar verdi.
Şu anda olağanüstü tehditkâr ve karmaşık bir güvenlik durumu söz konusu. Bir sonraki adımını düşünen İsrail'in Gazze'deki seçeneklerinin hepsi kötü. Bu noktada Hamas ile müzakere fikri bile iğrenç. Ancak örgütün, İsrail hapishanelerinde tutulan orantısız sayıdaki Filistinlinin serbest bırakılması karşılığında 100 ya da daha fazla İsrailli rehinenin serbest bırakılması için görüşmeler yapması beklenebilir. Saldırının ardındaki bir diğer temel amaç da bu olabilir. Alternatif olarak İsrail Gazze'ye yönelik hava saldırılarını sürdürebilir ya da artırabilir, rehinelerin hayatını riske atabilir ve ilave sivil ölümlerinden dolayı uluslararası alanda suçlanmakla karşı karşıya kalabilir.
Bir diğer seçenek de mevcut Gazze ablukasını sıkılaştırmaktır ki Savunma Bakanı İsrail'in "tam bir kuşatma" uyguladığını söylerken bu gerçekleşiyor gibi görünüyor. Ortaya çıkan insani acılar yine İsrail'in kapısına dayanacak. En risklisi de, 2005'te boşalttığı bir bölgeyi yeniden işgal ederek ve kendisini uzun süreli bir şehir savaşına maruz bırakarak bir kara saldırısı düzenleyebilir. Netanyahu İsrail'in savaşta olduğunu ilan ederken Hamas'ı yok etme ve İslami Cihat gibi benzer düşünen yabancı destekli grupları ortadan kaldırma sözü verdi. Bu gerçekçi olmayan bir abartı. Gazze'nin işgali, eğer önümüzdeki günlerde başlatılırsa, daha çok şiddetin çok uzun süre devam etmesini sağlayacak.
Rol yapmaları değil harekete geçmeleri gerek
Ateşkes ve görüşmelerin er ya da geç gerçekleşmesi gerekecek ve sözde uluslararası toplumun İsrail-Filistin çatışmasını yıllarca ihmal etmesini telafi edebileceği ve etmesi gerektiği yer de burası. Eğer Joe Biden İsrail-Suudi normalleşmesini kurtarmak istiyorsa, eğer ABD ve Avrupa Lübnan'da Hizbullah'ı, Suriye ve Irak'ta İran destekli İsrail karşıtı savaşçıları içine alan daha geniş bir savaşı önlemek istiyorsa, eğer batı demokrasileri Rusya'nın ve Çin'in bölgesel nüfuzunu daha da genişletmesini engellemek istiyorsa, Filistin sorununa karşı her iki taraftaki sertlik yanlılarını etkili bir şekilde güçlendiren eli kolu bağlı yaklaşıma son vermelidir.
Rishi Sunak ve diğer batılı liderlerin hafta sonunda yaptığı gibi İsrail'le ölümsüz, sorgusuz dayanışma ilan etmek kolay ve potansiyel olarak sorunlu. Rol yapmaları değil, harekete geçmeleri gerekir. Onlar da liderlik sorumluluğunu üstlenmeli ve her şeye rağmen mevcut, makul ve kalıcı tek çözüm olan İsrail ile barış içinde bir arada yaşayan bağımsız, egemen bir Filistin devletini gerçeğe dönüştürme sürecine doğrudan dahil olmalılar.
