Basra Körfezi'nin sıcak sularında, dünyadan gizlenmiş iki yaşlı petrol tankeri durdu. Yan yana demirleyen Fortune Galaxy (İran petrolünü kaçırmak ve deniz hukukunu ihlal etmekle ün salmış yaptırımlı bir gemi) ve Serano II açık denizde petrol transferi yaparak riskli bir manevraya başladılar. Ertesi gün uydu görüntüleri feci sonucu gözler önüne serdi: Binlerce varil petrole denk gelen 5 km'lik bir petrol tabakası Körfez'in yüzeyini kararttı.
Sızıntı, İran ve Rusya'dan petrol taşımak için deniz hukuku dışında faaliyet gösteren ve tespit edilmekten kaçınmak için genellikle transponder olmadan çalışan ve uluslararası yaptırımlardan kaçan karanlık filo tankerleri olarak adlandırılan bir dizi olayın sonuncusuydu. TankerTrackers adlı takip firması tarafından yapılan keşif, İsrail'in petrol tesislerine saldıracağı korkusuyla İran tankerlerinin ülkenin büyük terminallerini hızla boşalttığı bir dönemde gerçekleşti. Petrol fiyatları, tüccarların İran'ın İsrail'e yönelik roket saldırısının küresel arz üzerindeki risklerini ve İsrail'in olası tepkisini fiyatlandırmasıyla yükselmeye başladı.
Ayda 2 milyar dolarlık kâr
Yaptırımlar İran'ın dünyanın büyük bölümüyle ticaret yapmasını engelliyor. Ancak Çin'de hazır bir alıcı buldu. Çin petrolünün yüzde 15'ini İran'dan alıyor ki bu tedarik çatışma nedeniyle tehdit altında. Bu, İran'ın tüm ihracatının yüzde 90'ından fazlasına denk geliyor ve İran'ın kârının ayda 2 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Çin'den gelen talep o kadar büyük ki, İran'ın petrol üretimi Donald Trump'ın 2018'de yaptırımları yeniden uygulamaya koymasından önceki seviyelerine büyük ölçüde ulaştı. Ancak petrolün hala Çin'e ulaşması gerekiyor. Bu da Batı finans sistemi ve nakliye hizmetlerinin etrafından dolaşmanın bir yolunu bulmak anlamına geliyor. İşte burada İran'ın karanlık filosu devreye giriyor.
400 tankerlik hayalet donanma
Kâr amacı gütmeyen United Against Nuclear Iran'ın araştırma direktörü Daniel Roth, Tahran'ın neredeyse tamamen ülke dışında kayıtlı 400 tankerden oluşan bir hayalet donanmaya bağımlı olduğunu söyledi. Fortune Galaxy, 2022 yılında grup tarafından İran rejimi tarafından yaptırımlara rağmen petrol taşımak için kullanılan bir tanker olarak tanımlandı. Geminin kendisi ve onu işleten şirket, o zamandan beri İran Devrim Muhafızları'nın bir finansörü ile olan bağlantıları nedeniyle doğrudan ABD yaptırımlarına maruz kaldı. Roth "Bu filo olmasaydı, rejim son dört yılda ihracat gelirlerinde 100 milyar doların üzerinde bir kayıp yaşayacaktı. Bu, kaçınılmaz olarak terörist vekillere, balistik füze ve insansız hava aracı programlarına ve nükleer dosyaya ayrılan çok büyük bir para. Karanlık filo, yaptırımlardan ve takipten kaçmak için bir dizi aldatıcı uygulama kullanıyor. Bunlar arasında geminin fiziksel olarak maskelenmesi ve görünüşünün değiştirilmesi, kargo belgelerinde değişiklik yapılması, 'gemiden gemiye' transferler gerçekleştirilmesi, bayrak değiştirilmesi ve uydu transponderlerinin manipüle edilmesi yer alıyor" dedi.
Petrol sızıntıları yaygınlaştı
Yasa dışı olmamakla birlikte, gemiden gemiye transferler kaçakçılık ve yaptırımların delinmesi için olumsuz kabul edilir ve belirlenmiş transfer bölgeleri içinde gerçekleştirilmesi gerekir. Avrupa'da, Yunanistan ve Baltık Denizi çevresindeki yetkililer bu tür transferleri caydırmaya çalıştı, hatta Finlandiya AB'nin karanlık gemi tehlikelerine karşı hazırda bekletmek üzere bir petrol sızıntısı müdahale gemisi satın almasını önerdi. Ancak küresel endişeye rağmen, aktarımların ve dökülmelerin çoğu bildirilmiyor ya da fark edilmiyor. Gemiden gemiye transferleri takip eden TankerTracker'ın kurucusu Samir Madani, karanlık filo gemilerinden petrol sızıntılarının giderek yaygınlaştığını söyleyerek "Bunlar çok sık meydana geliyor ve çoğu bildirilmiyor. Orta Doğu ve Güneydoğu Asya'da olduğu gibi çoğu durumda yetkililer görmezden geliyor ya da sadece not alıyor ve bu konuda hiçbir şey yapmıyor. Ancak bazen suçluyu bulmak zor olabilir, ancak günlerce izinsiz olarak gemiden gemiye transfer yapan gemiler olduğunda, yetkililer yaptırım uygulamak için daha fazla çaba göstermelidir" dedi. Resmi rakamlara göre son 25 yılda üç büyük ve 55 küçük petrol sızıntısı olmuştur. Ancak bunun gibi tabakalar da dahil edildiğinde gerçek rakamın çok daha yüksek olması muhtemel.
Deniz ve insan sağlığı için tehdit oluşturuyor
Madani, karanlık filonun faaliyetlerinin deniz ve insan sağlığı için “büyük bir tehdit” oluşturduğunu, çünkü söz konusu petrolün sıklıkla tehlikeli yabancı maddelerle dolu olduğunu söyledi. Madani "Petrol ve gaz kondensatı ağır metaller içeriyor ve bunlar besin zincirine karışıyor. Cilt tahrişleri, kanser ve diğer çok kötü sonuçlardan bahsediyoruz. Ve tabii ki, ekonominiz büyük ölçüde turizme bağlıysa kim bir petrol sızıntısının sahillerini mahvetmesini ister ki? Yunanistan bunu yaşamaktan sadece bir kötü gemi transferi uzakta" dedi.
