Rebecca R. Ruiz, Jacob Judah / New York Times
Yaklaşık beş olimpik yüzme havuzu uzunluğunda bir tanker olan Jaguar, geçen yıl Rusya'nın St Petersburg kenti yakınlarındaki bir limandan Rus petrolüyle yüklü olarak Hindistan'a doğru yola çıktı. O bahar yaptığı yolculuk, Batılı yetkililerin çılgınca, ait olduğu ağı bir araya getirmeye çalıştığı döneme denk geldi: Güçlü Rusların ülkenin değerli petrolünü taşımak için güvendikleri gizli sahipli karanlık gemilerden biri. Ancak denizcilik sektörünün bir cilvesi olarak Jaguar'ın Batı ile de bağları vardı. Tanker, Londra'nın hemen dışında deniz siciline sahip olan (Rusya'nın dünya çapındaki varlıklarını takip eden ve petrol sevkiyatlarını izleyen İngiliz yetkililerden yaklaşık 32 kilometre uzakta) St Kitts ve Nevis'in bayrağını taşıyordu.
Kedi-fare oyununun son raundu
Petrolü boşalttıktan sonra Jaguar daha belirsiz bir bayrağa, Orta Afrika ülkesi Gabon'a geçecekti. Bir evrak işlemiyle Rus tankeri Batılı mali yetkililerin erişiminin ötesine geçmiş oldu. Kayıtlara göre Moskova, Rus petrol pazarını sınırlamaya yönelik uluslararası baskılar karşısında karanlık filosunu korumaya çalışırken son bir buçuk yıl içinde düzinelerce tanker benzer hamleler yaptı. Bu, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Şubat 2022'de Moskova'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgalinden bu yana Batı ile oynadığı kedi-fare oyununun son raundu. Amerikalı, Avrupalı ve İngiliz yetkililer dünya çapında Rus parasının peşine düşüp dondurup el koyarken, Putin de onların elinden kaçmanın yeni yollarını buldu.
Yeni dünya düzeni
Bunu yaparken de Rusya ile işlem yapmaya istekli şirket ve ülkelerden oluşan yeni bir dünya düzenini şekillendirdi. Dolardan, euro'dan ya da sterlinden büyük ölçüde bağımsız ve giderek düzenleyicilerin erişiminin ötesine geçen bir ekonomi kurdu. Batı'nın yaptırımları altında Rusya'nın petrol satmasına izin veriliyor, ancak sınırlı bir fiyattan. Bunun amacı Moskova'nın kârını engellemek ve petrol fiyatlarının yükselmesini önlemek. Rusya, fiyat sınırlamasına tabi olmayan Hindistan ve Çin gibi ülkelerdeki alıcılara satış yapmak için karanlık filosunu kullanarak geçici bir çözüm geliştirdi. Jaguar ve onun gibi diğer tankerler, hükümet yetkilileri Kremlin bağlantılı paranın peşine düşerken bile Batı ile bürokratik bağlantılarını sürdüren Rus varlıklarının örnekleri. Kitts ve Nevis gemi sicilinin İngiltere'den yönetilmesi gibi, iki büyük deniz taşımacılığı otoritesi olan Liberya ve Marshall Adaları da operasyonlarını Washington banliyölerinden yürütüyor. Amerikalı ve İngiliz düzenleyiciler farkında olmasalar da, meşgul olsalar da ya da harekete geçme yetkileri olup olmadığından emin olmasalar da, karanlık filo tankerlerine savaşın üzerinden bir yıldan fazla süre geçmesine rağmen dokunulmadı.
Hızla büyüdü
Hazine ve Adalet Bakanlığı yetkilileri gemiler hakkında yorum yapmayı reddetti. İngiliz Dışişleri Bakanlığı ise gönderdiği bir e-postada, İngiltere'de yerleşik yabancı gemi sicillerinin İngiliz yaptırımlarına uymak zorunda olup olmadıklarını araştırmaya devam ettiklerini belirtti. Denizcilik analiz şirketi Windward'a göre, Temmuz 2023'ten bu yana Rusya'ya bağlı 85'ten fazla gemi kayıtlarını Liberya'dan Gabon'a değiştirdi. Bu gemiler arasında, Batı'nın yaptırımlarına maruz kalan devlete ait bir Rus denizcilik şirketi olan Sovcomflot'un filosundaki gemiler de bulunuyor. Böylece Gabon'un 2018 yılında açılan sicili, dünyanın en hızlı büyüyen sicillerinden biri haline geldi.
Denizcilik analizi sağlayıcıları MarineTraffic ve Lloyd's List aracılığıyla alınan gemi kayıt bilgilerine göre, diğer Rus tankerleri Panama ve Palau'da yeniden kayıt yaptırdı. Denizcilikteki bu yeniden yapılanma, küçük ülkeleri Ukrayna'daki savaştan kazançlı çıkabilecekleri bir konuma getirdi. Bir zamanlar ABD ve Fransa'nın sadık bir müttefiki olan Gabon, 2023'teki askeri darbeden sonra Rusya ile giderek daha dostane bir ilişki kurdu. The Moscow Times'a göre, Batı'nın Rusya'ya ihracatı büyük ölçüde donmuşken Gabon, Moskova'nın tedarik zincirinin önemli bir parçası olarak ortaya çıktı ve Batı yapımı uçak parçaları yakın zamanda Gabonlu bir şirket aracılığıyla Rusya'ya aktı. Rusya'nın Londra Büyükelçiliği Gabon'da kayıtlı tankerlerle ilgili yorum talep eden e-postalara yanıt vermedi. Eski bir yatırım bankacısı olan ve şu anda Harvard Üniversitesi Davis Rusya ve Avrasya Çalışmaları Merkezi'nde çalışan Craig Kennedy, "Gabon Rusya için önemli çünkü diğer bayrak devletlerinin Batı baskısı altında bıraktığı tankerleri kaydetmeye istekli. Rusya'nın tavan fiyatın üzerinde petrol satmasını kolaylaştıran paralel bir nakliye kabiliyeti geliştirmesine yardımcı oluyorlar" dedi.
Sevkıyat kayıtları gizli
Rus şirketleri ve müşterileri arasındaki sevkiyat kayıtları normalde gizli, bu nedenle yeniden bayraklandırılan tankerlerin hepsinin Rus petrolünü satıp satmadığını ve hangi fiyata sattığını söylemek neredeyse imkansız. Ancak The New York Times, Rusya'nın karanlık filosuna ait en az üç tankerin geçen yıl Batı ile bürokratik bağlarını koruyarak Rus petrolü sattığını gösteren faturalara ulaştı. Hazine incelemesi hakkında bilgi sahibi iki kişiye göre ABD Hazine yetkilileri de aynı kayıtları inceledi. ABD'li bir yetkiliye göre ABD'li yetkililer Gabon hükümetiyle yaptırımlar ve belirli gemiler konusunda temaslarda bulundu. Hükümet içi meseleler hakkında konuşmak için adının açıklanmasını istemeyen yetkili, fiyat sınırlamasının arkasındaki 7 büyük sanayileşmiş ülke grubunun bunu uygulamak için kamuoyu önünde ve özel olarak çalışmaya devam ettiğini de sözlerine ekledi. Gabon'un dinlemeye açık olduğuna dair işaretler var. Batılı yetkililerin özellikle yaptırımlara tabi olduğunu belirtmesinin ardından bu yıl en az bir gemiden bayrağını çekti.
Doğrudan Rus devletine bağlı Sovcomflot tankerlerinin aksine, Jaguar'ın ait olduğu karanlık ağ, izini sürmenin çok daha zor olduğu bir ağın parçası. Gemi kayıt bilgilerinin analizine ve filonun iş ağına aşina iki kişiye göre, devlet kontrolündeki petrol devi Rosneft ve Putin'in yakın müttefiki ve danışmanı olarak kabul edilen başkanı Igor Sechin de dahil olmak üzere Rusya içindeki güçlü oyuncularla şeffaf olmayan bir şekilde bağlantılı. Jaguar, ABD'nin geçen yılın sonlarında yaptırımlara tabi tuttuğu Rus petrolünün düzenli tüccarlarından Voliton tarafından kiralanan gemiler arasında yer alıyor. Gabon Ulaştırma Bakanlığı ve Londra'daki Gabon Büyükelçiliği tekrarlanan yorum taleplerine yanıt vermedi. Gabon'un sicilini Birleşik Arap Emirlikleri'nden yöneten Intershipping Services'in telefonuna cevap veren iki kişi, sertifikasyon süreçleri ve kayıtlardaki patlama hakkındaki soruları yanıtlamayı reddetti.
© 2024 The New York Times Company
