Donald Trump'ın yeniden seçilme kampanyasının ardından TikTok'ta yeni bir akım yayılıyor: #MATGA ("Make Aqua Tofana Great Again”in kısaltması). Fast Company’nin haberine göre, Trump'ın “Make America Great Again” sloganına bir gönderme olan bu trend, kadınların Aqua Tofana adlı bir karışım kullanarak yüzlerce erkeği öldürdüğü iddia edilen 17. yüzyıldaki meşhur zehirci Giulia Tofana'yı gündeme getirdi. Bu akım, hem espiri konusu olarak hem de siyasi tepki çekerek hararetli bir tartışmanın fitilini ateşledi.
Giulia Tofana, arsenik, belladonna ve kurşundan yapılmış tatsız, kokusuz bir zehir ürettiğine inanılan İtalyan bir kadındı. İddialara göre bu zehri, kötü evliliklerde sıkışıp kalan kadınlara satarak kocalarını fark edilmeden zehirlemelerine olanak sağlıyordu. Ataerkil baskı karşısında kadınların özgürleşmesinin bir sembolü olarak sıklıkla romantize edilen Tofana'nın mirası, kadınların günümüzün siyasi ve toplumsal cinsiyet eşitsizlikleriyle ilgili hayal kırıklıklarını dile getirmek için onun hikayesini kullandığı TikTok'taki #MATGA akımının merkezinde yer alıyor.
2024 seçimlerine yanıt olarak ortaya çıktı
MATGA akımı, Amerika Birleşik Devletleri'nde devam eden siyasi iklime, özellikle de çekişmeli 2024 seçimlerine yanıt olarak ortaya çıktı. Trump'ın yeniden seçilme teklifi ilgi gördükçe, TikTok'taki birçok kadın, üreme hakları, kadın düşmanlığı ve cinsiyet eşitsizliği gibi siyasi konulardaki öfkelerini ifade etmek için bu hashtag'i bir kara mizah biçimi olarak kullanmaya başladı. Bazı TikTok videolarında kadınlar kocalarından boşanamıyorlarsa başkalarına “Aqua Tofana'ya bakmalarını” tavsiye ederken, diğerleri Tofana'nın zehrine atıfta bulunarak “Senin bedenin, benim seçimim” gibi ifadelere alaycı bir şekilde tepki gösteriyor.
@_quinn_sue_ Aqua Tufania was used by many wifes to kill their husbands during a time in which divorce was no option #womensrights #womensrightsarehumanrights #mybodymychoice #yourbodymychoice #aquatufania ♬ Venom - Music From The Motion Picture - Eminem
“Make Aqua Tofana Great Again” (MATGA) ifadesi Trump'ın MAGA sloganını parodileştirirken, pek çok kadın bu ifadeyi muhafazakâr siyasete, özellikle de ataerkil değerlerin yükselişine yönelik espiriyle karışık bir eleştiri olarak kullanıyor. Mizah içerikli olsa da videolar, siyasi olarak haklarından mahrum bırakıldıklarını düşünen pek çok kadının hayal kırıklığını yansıtan bir protesto biçimi olarak hizmet ediyor.
Muhafazakârların tepkisini çekti
Akım güçlendikçe, hashtag'i tehlikeli bir şiddet çağrısı olarak gören muhafazakâr siyasi figürlerin tepkisini çekti. Aralarında Georgia Temsilcisi Marjorie Taylor Greene'in de bulunduğu sağ görüşlü isimler, videoların “aleni ölüm tehdidi” teşkil ettiğini iddia ederek FBI'dan soruşturma talep etti. Greene, X üzerinden yaptığı paylaşımda şunları yazdı: “@FBI bunlar aleni ölüm tehditleridir ve soruşturulmalıdır! Bu kadınlar seçimlere kızdıkları için erkekleri nasıl zehirleyeceklerini ve öldüreceklerini başkalarına anlatıyorlar.”
Akımın destekçileri videoların şiddete teşvik değil mizah amaçlı olduğunu açıklamakta gecikmedi. Ancak muhafazakârlardan gelen tepkiler ABD'de cinsiyet, güç ve siyasi değerler konusunda artan bölünmeyi gözler önüne serdi. Bazı yorumcular güvenlikle ilgili endişelerini dile getirirken, bir kullanıcı “Bir baristanın içeceğimi zehirleyebileceği korkusuyla yakın zamanda Starbucks'a gitmeyeceğim” diye yazdı.
Mizah amaçlı mı yoksa alenen tehdit mi?
Tepkilere rağmen, çoğu gözlemci MATGA trendinin gerçek bir şiddet çağrısından ziyade bir kara mizah biçimi olduğu konusunda hemfikir. Videolar, kadınların siyasi iklimden, özellikle de üreme haklarının geri alınması ve kadın düşmanı söylemlerin artmasından duydukları hayal kırıklığını ifade etmelerinin bir yolu. Bazı TikTok kullanıcıları platformu bu endişeleri yaratıcı bir şekilde ele almak için kullanıyor ve genellikle mizahı siyasi kutuplaşma ortamında bir başa çıkma mekanizması olarak kullanıyor.
Bazıları bu videoları sorumsuz ya da kışkırtıcı olarak görürken, diğerleri siyasi gerileme döneminde kadınların karşılaştığı mücadelelere ilişkin önemli bir kültürel yorum olarak değerlendiriyor. Tofana gibi tarihi figürlerin kullanılması, günümüz kadınlarının daha önceki yüzyıllarda kadınların karşılaştığı gerçek tehlikeleri hafife alması gibi bir ironi unsuru yaratıyor. Dolayısıyla MATGA akımıi, çağdaş toplumdaki toplumsal cinsiyet eşitsizliklerine dikkat çekerek, güç ve adalet arzusunun sembolik ve abartılı bir ifadesi olarak popülerlik kazanıyor.
Cinsiyet rolleri ve haklar tartışmalarıyla bağlantılı
MATGA akımı, kadınların baskıcı olarak gördükleri siyasi figür ve söylemleri eleştirmek için mizah ve hiciv kullandıkları daha büyük bir hareketin ürünü. Özellikle TikTok, kullanıcıların daha geniş bir kitleye ulaşmak için platformu kullanmasıyla siyasi ifade için de bir alan haline geldi. Bu eğilim aynı zamanda toplumsal cinsiyet rolleri, üreme hakları mücadelesi ve ilerici hareketlere yönelik tepkiler hakkındaki daha geniş tartışmalarla da yakından bağlantılı.
Stratejik Diyalog Enstitüsü, seçimleri takip eden günlerde “Senin bedenin, benim seçimim” ve “Mutfağa geri dön” gibi ifadelerin kullanımında bir artış olduğunu ve bunun da toplumsal cinsiyet ve siyaseti çevreleyen derin kültürel bölünmeleri yansıttığını bildirdi. MATGA bu gerilimlere yaratıcı bir yanıt oluşturuyor ve kadınlara mizah yoluyla güçlerini yeniden kazanmaları için kullanabilecekleri bir kültürel referans sunuyor.
ABD'li kadınlar ataerkiye tepki için yeni yollar arıyor
MATGA akımı, toplumsal cinsiyet, güç ve özerklik konularının giderek kutuplaşan siyasi iklimde ön plana çıktığı bir dönemde, kadınların yaşadıkları baskıları ve hayal kırıklıklarını mizah ve tarihi göndermelerle ifade etme biçimi olarak öne çıkıyor. FBI’ın olaya müdahil olması ve muhafazakâr çevrelerden gelen tepkiler, bu akımın toplumsal ve siyasi açıdan ne denli önemli tartışmalara yol açtığını gösteriyor. Ancak, temel mesaj açık: kadın hakları ve eşitlik mücadelesi, Trump’ın başkanlık dönemi boyunca da gündemdeki yerini korumaya devam edecek.
Seçim süreci ilerledikçe, MATGA akımının devam edip etmeyeceği veya hızla unutulup silikleşip silikleşmeyeceği belirsiz olsa da, kadınların kendi öfkelerini ve politik duruşlarını ifade etmek için buldukları yaratıcı yolların arttığı açık. Bu akım, sadece bir protesto değil, aynı zamanda kadınların siyasi söylemi şekillendirme ve güçlerini ifade etme biçimindeki değişimi de gösteriyor.
