Trump yönetimi, Gazze’yi yıkımdan çıkararak lüks sahil tatil merkezleri, yüksek hızlı tren hatları ve yapay zeka destekli enerji şebekeleriyle donatılmış modern bir metropole dönüştürmeyi amaçlayan kapsamlı bir plan hazırladı.
“Project Sunrise” adı verilen çalışma, Başkan Donald Trump’ın damadı Jared Kushner ile Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un liderliğinde hazırlandı. Beyaz Saray’dan üst düzey isimlerin de dahil olduğu ekip, Gazze’nin geleceğine ilişkin 32 sayfalık bir PowerPoint sunumu oluşturdu.
Çadırlardan penthouse’lara uzanan yol
“Gizli olmayan ancak hassas” ibaresi taşıyan sunumda, Gazze halkının geçici barınaklardan modern konutlara, yoksulluktan refaha taşınması hedefleniyor. Sunumda, sahil boyunca yükselen gökdelen görselleri, maliyet tabloları ve yatırım projeksiyonları yer alıyor.
Wall Street Journal'in haberine göre plan, Gazze’nin yeniden inşası için hangi ülke ya da şirketlerin finansman sağlayacağını net biçimde ortaya koymuyor. Ayrıca, yeniden inşa sürecinde yerinden edilen yaklaşık 2 milyon Filistinlinin nerede yaşayacağına dair ayrıntılar da sunulmuyor.
ABD’li yetkililer, planın Körfez ülkeleri başta olmak üzere Türkiye ve Mısır gibi potansiyel bağışçı ülkelere gösterildiğini belirtiyor.
Şüpheler ve itirazlar
Planı inceleyen bazı ABD’li yetkililer, projenin uygulanabilirliği konusunda ciddi kuşkular taşıyor. Yetkililer, Hamas’ın silah bırakmayı kabul etmeyeceğini ve bu şart sağlansa bile zengin ülkelerin yüksek riskli bir bölgede böylesine büyük bir yatırımı finanse etmeye istekli olmayabileceğini dile getiriyor.
Ortadoğu uzmanı Steven Cook, “İstedikleri kadar sunum hazırlayabilirler. İsrail’de kimse mevcut durumun değişeceğine inanmıyor” değerlendirmesinde bulundu.
Beyaz Saray: Barış ve refah hedefleniyor
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, Trump’ın Gazze’deki gelişmeleri yakından izlediği belirtildi. Açıklamada, “Trump yönetimi, kalıcı barışı sürdürmek ve Gazze için barışçıl ve müreffeh bir geleceğin temellerini atmak amacıyla ortaklarıyla çalışmaya devam edecektir” denildi.
112 milyar dolarlık dev bütçe
Taslak plana göre proje, 10 yıl içinde toplam 112,1 milyar dolara mal olacak. ABD, yaklaşık 60 milyar dolarlık kısmı hibe ve borç garantileriyle “çapa finansör” olarak desteklemeyi öngörüyor. Dünya Bankası’nın da finansmanda rol alması planlanıyor.
Plan, ilerleyen yıllarda Gazze’nin projelerden gelir elde ederek borçlarını geri ödeyebileceğini ve ekonomisini kendi kendine finanse edebileceğini öne sürüyor.
Dört aşamalı yeniden inşa süreci
Yol haritası, yıkıntıların kaldırılması, patlamamış mühimmat ve tünellerin temizlenmesiyle başlıyor. Geçici barınaklar, sahra hastaneleri ve mobil klinikler devreye alındıktan sonra kalıcı konutlar, okullar, sağlık tesisleri ve ibadethaneler inşa edilecek.
Yeniden inşa süreci güneyde Refah ve Han Yunus’tan başlayacak, ardından orta bölgeler ve en son Gazze kentine doğru ilerleyecek.
“Yeni Refah” merkezi planı
Sunumda “Yeni Refah” adı verilen kent, Gazze’nin yönetim merkezi olarak tasarlanıyor. Kentte 500 binden fazla kişinin yaşayacağı, 100 binden fazla konut, 200’den fazla okul ve 75’in üzerinde sağlık tesisinin yer alacağı belirtiliyor.
Hamas şartı kırmızı çizgi
Planın ikinci sayfasında, kırmızı ve kalın harflerle şu şart vurgulanıyor: Hamas’ın tüm silahlarını ve tünellerini tasfiye etmesi. Yetkililer, bu koşul sağlanmadan hiçbir aşamanın hayata geçirilemeyeceğini ifade ediyor.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, “Yakın gelecekte yeni bir savaş ihtimali varken kimse Gazze’ye yatırım yapmaz” dedi.
Kushner’in geçmişi ve eleştiriler
Gayrimenkul geçmişiyle bilinen Jared Kushner, Trump’ın ilk döneminde Abraham Anlaşmaları’nda rol oynamıştı. Beyaz Saray’dan ayrıldıktan sonra Orta Doğu fonlarının desteklediği milyarlarca dolarlık yatırım şirketi kurdu.
Eleştirmenler ise projenin fiilen “ulus inşası” anlamına geldiğini savunuyor. Steven Cook, “Buna ne derseniz deyin, bu açıkça bir ulus inşası projesidir” ifadelerini kullandı.
Kaynak: Gazete Oksijen
