Rusya’nın savaşının başlamasından yaklaşık bir yıl sonra, bir Ukraynalı drone eğitmeni askerlerine bilim kurgu gibi gelen bir fikir sundu: Dört pervaneli küçük bir dronu (quadkopter) havada Rusya’nın keşif dronlarına çarptırmak.
Business Insider'ın haberine göre askerler, bunun imkânsız olduğunu düşündü. Kyiv merkezli özel bir savaş dron okulu olan Drone Fight Club’ın kurucu ortağı 'Yeti', “Bir quadkopteri başka bir hızlı hedefe yönlendirmek çok zor olur. Star Wars’u fazla izlemişsin” diye şaka yapıldığını hatırlıyor.
Bir zamanlar gülünç görünen bu fikir, şimdi Ukrayna savunmasının düşük maliyetli ama hayati bir unsuru haline geldi. Rusya, şehirlerine dalgalar halinde patlayıcı dronlar yağdırırken, Ukrayna bunları durdurmak için giderek daha fazla ucuza mâl ettiği önleyici dron uçuruyor. Bu dronlar, son bombardımanda 150 saldırı dronunu düşürdü. Ukrayna şimdi günde 1000 önleyici dron üretmeyi hedefliyor.
Bu teknolojik atılımın etkisi Ukrayna’nın ötesine uzanıyor; gelecekteki kitlesel dron savaşlarının düşük maliyetli savunmalarla nasıl yürütülebileceğini gösteriyor.
NATO bu gelişmeyi dikkatle izliyor. İttifakın modernizasyonundan sorumlu olan NATO Müttefik Dönüşüm Komutanı Amiral Pierre Vandier, “Vur ve öldür” tipi önleyici dronların Avrupa müttefikleri için Rus dronlarına karşı en “umut verici” çözümlerden biri olduğunu söylüyor.
ABD merkezli Deniz Analizleri Merkezi’nde Rusya çalışmaları danışmanı Sam Bendett, “Hava tehditlerinin sayısı arttıkça, her iki taraf da nispeten ucuz ve basit karşı önlemler kullanma baskısı altına girdi. Hem Ukrayna hem de Rusya artık çeşitli önleyici dronlar kullanıyor” şeklinde konuştu.
Dronları gökten düşürmek
Ukrayna-Rusya cephesindeki pek çok yenilik gibi, önleyici dronlar da çaresizlikten doğdu.
Ukraynalılar bu fikri ilk kez 2024'ün başlarında düşündü. Amaç, Rus keşif dronlarına karşı ucuz bir savunma oluşturmaktı. Bu dronlar genellikle 100.000 doların üzerinde maliyete sahipti ve 7.000 metre yüksekliğe kadar sessizce uçarak cephe hattını gözetliyordu. Ancak asıl aciliyet, kışın gelmesiyle Rusya’nın İran yapımı Shahed saldırı dronlarını dalgalar halinde fırlatmaya başlamasıyla ortaya çıktı.
Ukrayna, ABD’nin azalan silah desteği nedeniyle karadan havaya yolladığı füzelerde sıkıntı yaşıyordu ve ağırlıklı olarak kamyonlara monte makineli tüfeklerle Shahed’leri vurmayı deniyordu.
Ancak bu savunmalar yetersiz kaldı. Saldırı dronları enerji hatlarını devre dışı bırakıyor, dondurucu soğukta şehirleri karartıyor, hastaneler elektriksiz kalıyor, siviller odun ve kömür stoklamaya çalışıyordu.
Ukraynalı mühendisler hızla harekete geçti ve quadkopterlerini Shahed’leri düşürecek şekilde yeniden tasarlamaya başladı.
'Dronefall' programı doğdu
Ukrayna’nın en büyük kitlesel fon kuruluşu olan Come Back Alive Foundation, “Dronefall” adlı bir programla bu çabalara katıldı. Hedef ise birinci şahıs görüşlü (FPV) dronlarla 5.000 Rus dronunu düşürmekti. Program lideri Taras Tymochko, bugün 12 ila 15 üreticiyle çalıştıklarını ve 3.000’den fazla hava aracını başarıyla imha ettiklerini söyledi.
Shahed’leri 185 km/s hızla vurabilecek düşük maliyetli bir önleyici üretmeleri neredeyse bir yıl sürdü. Başardıklarında, hemen cepheye gönderdiler.
Drone savaşının evrimi
Önleyici dronların tasarımı şimdi hızla gelişiyor. Örneğin Sting modeli, dört pervane yardımıyla saatte 340 km hıza ulaşan bir savaş başlığı taşıyor. Ukraynalı Wild Hornets şirketi tarafından üretilen bu sensör güdümlü önleyici, el füzesi büyüklüğünde ve bir spor çantasına sığacak kadar küçük. Bazı modeller ise küçük planörleri andırıyor.
Bu dronları kullanan ekiplerin saniyeler içinde tepki vermesi gerekiyor. Sting kullanan bir pilot, keşif ekiplerinden gelen istihbaratla geceleri hızla yola çıktıklarını, Rus dronları menzilden çıkmadan önce sadece 10 dakikaları olduğunu anlattı.
Pilot, “Gece görüş kameramız Shahed’leri görebiliyor ama onları ekranda yakalamak ve manevra yapmak çok zor” ifadelerini kullandı.
Başarılı bir vuruş, ekip çalışması gerektiriyor. Radar operatörü Shahed’leri 5.000 metreye kadar izliyor ve pilotu hedefe yönlendiriyor. Bu, yere saldırı yapmaktan çok daha zor bir görev.
Yeni bir hava savunma trendi
Ukrayna hükümet destekli yenilik platformu Brave1’in CEO’su Andrii Hrytseniuk, önleyici dronların savaş teknolojisinde bir sonraki büyük atılım olabileceğini şu sözlerle anlattı: “Nasıl ki FPV ve deniz dronları 2023’te, fiber-optik dronlar 2024’te savaş alanını yeniden şekillendirdiyse, önleyici dronlar da aynı etkiyi yaratacak”
Brave1 şu anda 60 kadar üreticiyle çalışıyor; hibeler, test desteği ve üretim ölçeklendirmesi sağlıyor.
Rusya uzun menzilli dronlara büyük yatırım yaptıkça, önleyicilere olan ilgi artıyor. Geçen ay Moskova tek bir saldırıda 800’den fazla drone fırlattı; Batılı analizler Kremlin’in yakında tek gecede 2.000 drone gönderebileceği konusunda uyarıyor.
Tek bir füzenin maliyeti 1 milyon dolar
Ukrayna’ya verilen NASAMS hava savunma sisteminde tek bir füzenin maliyeti 1 milyon dolar civarında. Oysa önleyici dronlar birkaç bin dolara mal oluyor ve Ukrayna’nın bu sayede pahalı füzelerini daha ölümcül seyir ve balistik tehditlere saklamasını sağlıyor.
NATO müttefikleri de bu yaklaşımı ciddiye almaya başladı. İngiltere geçen ay Ukrayna ile birlikte binlerce düşük maliyetli önleyici drone geliştireceğini ve finanse edeceğini duyurdu.
Wild Hornets şirketi, Sting dronunun geçtiğimiz günlerde Danimarka hava sahasında yapılan testlerde Rus dronlarını başarıyla düşürdüğünü açıkladı. İttifak, savaş uçakları veya Patriot füzelerine kıyasla çok daha ucuz olan bu çözümleri değerlendiriyor.
Vandier, “Ukrayna’daki iki taraf da her gün bir şey öğreniyor ve adapte oluyor, olmazsa ölüyor. NATO’nun zorluğu, bu hızla giden atın üzerinde kalabilmek; hem de onu doğru yönlendirebilmek” şeklinde konuştu.
Ukrayna semalarında drone yarışı
Bir önleyici drone, Rus drone’unu yakalayacak kadar hızlı, güçlü bir savaş başlığı taşıyacak kadar dayanıklı ve sinyal karıştırmaya dirençli olmalı.
MaXon Systems, Brave1 ile çalışan bir şirket, hedefe saniyede 300 km hızla giden, kameralı yarı otonom modeller üretiyor. Dronlar standart 1 kg’lık savaş başlığı taşıyor.
Wild Hornets, Sting’in şimdiye kadar 400’den fazla Shahed ve Geran düşürdüğünü bildirdi.
Şirketin dış destek koordinatörü Alex Roslin “Bu drone’u üretmek çok karmaşık bir süreçti” dedi.
Grup, Sting’in bir yarış arabası gibi çığlık atarak sahalarda uçtuğu ve Rus dronlarını termal kameralarla takip ettiği görüntüleri paylaştı. Bu videolar, Ukrayna göklerindeki ölümcül “drone avlarını” gözler önüne seriyor.
Sting’in maliyeti yaklaşık 2.500 dolar. Ukrayna’daki çoğu önleyici drone, donanımına ve mühimmat desteğine bağlı olarak 6.000 doların altında satılıyor.
Başarı oranları değişken. Come Back Alive’dan Tymochko, bazı modellerin %30 isabet oranına sahip olduğunu, iyi eğitilmiş pilotlarda bu oranın %80–90’a çıktığını şu sözlerle anlattı: “Eğer dron tamamen otomatik değilse, en kritik unsur pilotun becerisidir”
Drone Fight Club eğitmeni Yeti’ye göre, sadece en iyi pilotlar önleyici drone kullanımında ustalaşabiliyor. Okulun 5.200 öğrencisinden yalnızca birkaç düzinesi bu zorlu sınavı geçti; başarı oranı %30 civarında.
Yeti, düşük katılımın nedenini şöyle açıkladı: “Cephedeki askerler zaten yorgun. Uzun süreli eğitime zaman yok, kursları hızla bitirip geri dönmek zorundalar”
Savaşın bir sonraki aşaması başlıyor
Bu savaş sürekli ve ölümcül bir yenilik döngüsüne dönüşmüş durumda. Bugün işe yarayan bir çözüm, birkaç ay sonra etkisiz hale gelebiliyor. Rusya’nın sonraki hamlesi çoktan sahneye çıkmış olabilir.
Son aylarda Kremlin, jet motorlu Shahed dronları fırlatmaya başladı. Ukraynalıların “Geran-3” adını verdiği bu yeni mühimmat, saatte 500 km’ye kadar hız yapabiliyor — mevcut önleyicilerden 160 km daha hızlı, adeta insansız bir seyir füzesi.
Ukraynalı mühendisler ise sessizce yeni savunmalar geliştiriyor. Tymochko, “Şu an hiçbir şey açıklanmayacak ama bir gün bunları piyasada göreceğiz, o zaman her şey ortaya çıkacak. Bu, rekabetin bir sonraki aşaması olacak” sözleriyle dikkat çekti.
Kaynak: Gazete Oksijen
