Kremlin, Wagner grubuna ait genişleyen küresel imparatorluğun kontrolünü elde etmek için tarihin en karmaşık şirket ele geçirme girişimlerinden birine kalkışıyor. Yevgeni Prigojin tarafından kurulan Wagner, Rusya'nın Ukrayna'daki savaşında mücadele eden, Suriye ve Afrika'daki hükümet liderlerine güvenlik sağlayan, altın ve elmas madenleri işleten ve Rus hükümetinin gayrı resmi diplomatik kolu olarak hareket eden düzinelerce şirketten oluşuyor.
Rusya dışındaki faaliyetleri gizli
Avrupa ve ABD Hazine yaptırımlarına, şirket kayıtlarına, bankalardan ve internette yayınlanan bir hukuk firmasından gelen belge ve e-postalara, ImportGenius tarafından toplanan gümrük kayıtlarına ve ABD, Kanada ve Avrupa'daki kar amacı gütmeyen araştırma kuruluşlarına göre, paravan şirketlerden oluşan karmaşık bir kurumsal yapı, Wagner'i Rusya dışındaki ImportGenius gizliyor ve bu sayede Kremlin ile olan bağlarını tespit ederek Rus devletini sorumlu tutmayı zorlaştırıyor.
Kontrolün kimde olduğu belli değil
Yıllarca bağlantıları inkar ettikten sonra Devlet Başkanı Vladimir Putin grubu finanse ettiğini kabul etti ve devletin geçtiğimiz yıl gruba yaklaşık 950 milyon dolara denk gelen 86 milyar ruble ödeme yaptığını söyledi. Şimdi, Wagner'in geçen ay başarısızlıkla sonuçlanan isyanı ve Prigojin'in ortadan kaybolmasının ardından Putin grubu dizginlemeye çalışıyor. Ancak şirketler ağının genişliği bunu zorlaştırıyor. Wagner'in isyanının ardından Afrika'daki Wagner ağının durumu değişkenlik gösteriyor ve kontrolün kimde olduğu henüz netlik kazanmış değil.
Yüzlerce Wagner savaşçısı isyandan kısa bir süre sonra Orta Afrika Cumhuriyeti'nden ayrıldı ama şimdi düzinelerce yeni asker OAC başkanının görev süresini uzatabilecek bir referandumu güvence altına almasına yardımcı olmak için geldi. İsyandan sonra Wagner'in Belarus'taki yeni üssünde kaydedilen bir videoda Prigojin, Afrika'nın grup için bir odak noktası olacağını söyledi. Wagner'in faaliyetlerini yürüten ve destekleyen şirketler, bunların birbirleriyle nasıl bağlantılı oldukları ve hangilerinin Batı yaptırımlarının hedefi olduğu oldukça karmaşık.
Birçok paravan şirketten oluşuyor
Wall Street Journal'ın araştırmasına göre Prigojin ile bağlantılı olduğu tahmin edilen 70'ten fazla şirket var. Yaklaşık yarısı Rusya merkezli bir müteahhitlik ve gayrimenkul imparatorluğunun yanı sıra tekne ve uçak gibi lüks varlıkları kontrol ediyor. Diğer yarısı ise Wagner Grubu'nu oluşturuyor. Görünüşte bunların çoğu dünya çapında siyasi müdahale, madencilik ve paralı askerlik faaliyetlerinde bulunan bir dizi bağlantısız işletme. Gerçekte ise grup, finansman, ekipman ve personel paylaşan, birbirine bağlı paravan şirketlerden oluşuyor. Şirketler arası yapı o kadar karmaşık ki grubun arkasında kimin olduğu bu sayede gizli kalıyor.
İsyanın ardından Kremlin Prigojin'in medya şirketini kapattı ve yemek, danışmanlık ve inşaat sözleşmelerini iptal etti. Hazine Bakanlığı, Kremlin'in bu sözleşmeler aracılığıyla Wagner'e milyarlarca dolar aktardığını söylüyor. Orta Afrika Cumhuriyeti'nde M-Finance çatısı altındaki Wagner şirketleri altın, elmas ve kereste madenciliği yapıyor. Sewa Güvenlik Hizmetleri Wagner'in paralı askerlerini istihdam ediyor ve aynı zamanda birçok maden imtiyazına sahip bir şirketin yan kuruluşu.
Wagner'in Afrika'daki geniş ayak izi, sınır ötesi ilişkiler kurmasına olanak sağlıyor. Madagaskar'da Wagner'in devlete ait bir madencilik şirketiyle ortak bir girişimi var ve bu şirket OAC'de altın madeni işleten Midas Resources ile personel paylaşıyor.
