Orta Doğu'daki bir başka acil çatışma Suriye ile Ürdün arasındaki sınırda yaşanıyor: Bölgede yaygınlaşan amfetamin benzeri bir uyuşturucu olan captagon'a karşı bir savaş. Uyuşturucu sosyal sınıfları ve sınırları aşıyor. Bu uyuşturucu, teröristlerden öğrencilere ve hatta üst düzey yöneticilere kadar birçok kesim tarafından kullanılıyor. Tüm bunlar milyarlarca dolarlık bir uyuşturucu ticaretine dönüşerek bölgedeki çatışmaları daha da körüklüyor. Uyuşturucu kaçakçılığından elde edilen para, gelirlerinin büyük bir kısmını İsrail'e karşı savaşmak için silahlara harcayan Hizbullah da dahil olmak üzere İran destekli milislerin ceplerini doldurdu. Yasaklı madde, dünyanın en büyük uyuşturucu tedarikçisi haline gelen Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı destekliyor ve Batı'nın yıllardır uyguladığı ekonomik yaptırımları bertaraf etmesine yardımcı oluyor. Suriye uyuşturucu ticaretine karıştığını reddetti.
ABD'li yetkililer captagon ticaretinin, ABD'nin önemli müttefikleri Ürdün ve Suudi Arabistan'da on yıllardır süregelen göreceli istikrarı baltaladığından giderek daha fazla endişe duyuyor. Ürdünlü üst düzey bir güvenlik yetkilisi, Ürdün'ün Suriye sınırından geçen uyuşturucu akışını ve aynı şebekeler tarafından kaçırılan silahları engellemek için ordusunun yaklaşık üçte birini görevlendirdiğini söyledi.
Üretimi Suriye ve Lübnan'da
Yetkililer ve araştırmacılar, üretimin çoğunun Suriye'de, bir kısmının da Lübnan'da gerçekleştiğini söylüyor. Kaçakçılar uyuşturucuyu Suriye'den Ürdün'e resmi sınır kapısından kamyonlara zulalayarak ya da hapları üstlerine ya da ayakkabılarına doldurmaları için kadın ve çocukları kiralayarak geçirebiliyor. Çölde ise kaçakçılar mancınık kullanarak uyuşturucuyu sınır duvarlarının ya da insansız hava araçlarının üzerinden atıyor. Özellikle sis ve tozun geceleri görüş mesafesini bir metreye kadar düşürdüğü kış aylarındabise yaya olarak ilerliyorlar.
5,7 milyar dolarlık pazar
Washington'daki bir düşünce kuruluşu olan New Lines Institute, küresel captagon pazarının yaklaşık 5,7 milyar dolar olduğunu ve bu rakamın Avrupa'daki kokain pazarının yarısından fazla olduğunu tahmin ediyor. Captagon ticaretini takip eden Suriyeli ve Arap bir araştırma kuruluşu olan Siyasi ve Ekonomik Ağlar Gözlemevi'ne göre Esad rejimi 2020-2022 yılları arasında yıllık ortalama 2,4 milyar dolar (Suriye'nin GSYH'sinin yaklaşık dörtte biri) elde etti.
Savaş kaçakçılığı 4 kat artırdı
New Lines Enstitüsü'ne göre, İsrail'in Gazze'ye savaş açmasından bu yana Ürdün-Suriye sınırında ele geçirilen captagon sayısı dört kat arttı ve buna genellikle yasa dışı silah sevkiyatları eşlik etti. ABD'li yetkililer uyuşturucu kaçakçılığının İran'ın Batı Şeria'daki Filistinli gruplara silah kaçakçılığını artırmasından endişe ettiklerini söylüyor.
Esad rejimi üretimi artırdı
Captagon 1960'larda Almanya'da narkolepsi, depresyon ve dikkat eksikliği bozukluğunu tedavi etmek için üretilen bir ilacın markasıydı, daha sonra 1986'da çoğu ülkede yasaklandı. Bulgar suç grupları 1990'larda üretimi Hizbullah'ın kalesi olan Lübnan'ın Bekaa Vadisi'ne taşıdı. 2011'deki Suriye savaşı, Lübnan'daki siyasi ve ekonomik düzenin çöküşüyle birleşince, captagon ticareti zor durumdaki sınırlardan ve yönetilmeyen alanlardan Akdeniz limanlarına ve uluslararası nakliye yollarına doğru büyüdü. Esad rejimi ülke üzerindeki hakimiyetini yeniden kurarken, tesislere el koydu ve uyuşturucunun üretimini sanayileştirdi. İç savaş ve uluslararası yaptırımların ortasında nakit sıkıntısı çeken rejim son on yılda üretimini artırdı. ABD'li, Avrupalı ve Arap yetkililer, Suriye'nin elit ordusu Dördüncü Zırhlı Tümen'in, başkanın kardeşi Mahir Esad tarafından komuta edildiğini ve captagon üretim ve dağıtımının çoğunu denetlediğini söyledi.
Hizbullah yardım ediyor
Kaçakçılar Suriye üzerinden başta kristal meth olmak üzere başka uyuşturucu türleri de taşıyor. Ürdünlü güvenlik yetkilisi her yıl 8 milyar ila 10 milyar dolar değerindeki uyuşturucunun Suriye'den sınırı geçtiğini ve kaçakçılıktan 10.000 dolar kazanan yoksul Suriyeliler tarafından taşındığını tahmin ediyor. Yetkili, Hizbullah'ın kontrolü altındaki bölgelerde kaçakçılığı kolaylaştırmak için Suriye rejimine yardım ettiğini ve Suriye'nin güneyindeki uyuşturucu satıcılarının evlerini koruduğunu söyledi. Kaçakçılar kristal meth taşımak üzere eğitilmiş posta güvercinlerini bile kullanıyor.
Captagon'un erişim alanı genişliyor. İtalya ve Yunanistan'daki limanlarda büyük miktarlarda uyuşturucu ele geçirilirken, Hollandalı ve Alman yetkililer de kendi ülkelerindeki captagon laboratuvarlarına baskın yaptı. New Lines Enstitüsü'nde uzman olan Caroline Rose "Yasa dışı şebekelerin Avrupa'da bir yer edinmeye çalıştıkları son derece açık. Captagon muhtemelen Avrupa'ya ve potansiyel olarak Amerikan pazarlarına da girecek. Bu, bir ya da iki yıl önce söyleyemeyeceğim bir şeydi" dedi.
