Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın, petrol zengini ülkesini modern ve çeşitlendirilmiş bir ekonomiye dönüştürme planlarının merkezinde yer alan fütürist şehir Neom "geleceğin şehir devleti" olarak tanıtılıyor.
WSJ’de yer alan habere göre, Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın devasa projesi, içerideki 100 bin işçi için distopyaya dönüşmüş durumda.
Dünyanın en büyük inşaat projesi olan Neom’un inşaat sahasında çalışanlar, toplu tecavüz, intihar, cinayet girişimi ve uyuşturucu ticareti gibi vakaların yaşandığını bildiriyor. Geçen yıl, bir McKinsey danışmanı güvenlik ekiplerinin gece saatlerinde bölgede araç kullanmanın tehlikeli olduğu konusunda Neom yönetimini uyarmasına rağmen, gece meydana gelen bir kazada hayatını kaybetti. Göçmen işçilerin barındığı bir kampta ise yetersiz yiyecek nedeniyle şiddetli bir protesto düzenlendi. 8 yaşında bir çocuğun ise şehirde kamyon kullanırken kaza yaptığı belirtildi.
İzole bir bölgede çalışan on binlerce insan
Mevcut ve eski Neom çalışanları, bu süreçte yaşananların, dünyanın izole bir bölgesine büyük bir insan grubunun, son derece iddialı bir takvimle proje inşa etmek için gönderilmesi durumunda nelerin yanlış gidebileceğini gösterdiğini söylüyor. Projenin 2030'a kadar tamamlanması bekleniyor.
Neom, hem Suudi Arabistan’ın modernleşme çabalarının bir sembolü hem de insan hakları, işçi güvenliği ve çalışma koşulları konularındaki sorunların bir örneği olarak tartışılmaya devam ediyor.
Neom yetkilileri, mavi yakalı işçilerin konaklama standartlarını yüksek tutmak için çaba gösterdiklerini belirtti. Yetkililer özellikle Katar’da 2022 Dünya Kupası hazırlık sürecinde basına yansıyan olumsuz haberlerin ardından, büyük Körfez projeleriyle ilişkilendirilen kötü itibardan kaçınmaya özen gösterdiklerini ifade ettiler.
Neom sözcüsü, “Sahada çalışanların refahını korumak birinci önceliğimizdir,” dedi. Sözcü, taşeronların ve üçüncü tarafların Neom’un refah standartlarına uymak zorunda olduğunu, uygunsuz çalışma davranışlarının yanı sıra herhangi bir yanlışlık veya kötü muamele iddiasının soruşturulduğunu söyledi. Neom’un güvenlik yönetim sisteminin uluslararası standartlara dayandığını ve Birleşik Krallık merkezli kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan British Safety Council tarafından denetlendiğini de ekledi. Ancak, Neom projesinin sahibi olan Suudi hükümeti, konuyla ilgili yorum taleplerine yanıt vermedi.
Projenin sorunları
WSJ’nin haberine göre, projede maliyet aşımları, personel değişim oranlarının yüksekliği ve zorbalık ile taciz kültürü gibi sorunlar yaşanıyor. Geçen ay, Neom CEO’su Nadhmi al-Nasr aniden görevden ayrıldı. CEO’nun istifasından önce Neom’dan iki üst düzey yöneticinin projede uygunsuz çalışma davranışlarından bahsettiği haberler çıkmıştı.
Acil durum hizmetleri yetersiz
Beyaz yakalı çalışanlar Kızıldeniz’in kıyısında, şehir merkezlerinden iki saat uzaklıkta yer alan Neom sahasına ilk kez 2020 yılında taşınmaya başladı. O tarihten bu yana, modüler konut yerleşimlerinin birbiri ardına yükseldiği projede, küçük bir şehirde karşılaşılan sorunlar belirmeye başladı.
Mevcut ve eski çalışanlar, Neom’da şehir güvenliği için elzem olan acil durum hizmetlerine yeterli yatırım yapılmadığını belirtiyor. 2022 yılında Neom tarafından hazırlatılan bağımsız bir rapor, projede acil durum hizmetlerinin mevcut durumunun, çalışanları, yüklenicileri ve projenin itibarını “felaket riski” ile karşı karşıya bıraktığını ortaya koydu.
İngiltere merkezli güvenlik, sağlık ve ulaşım hizmetleri şirketi Serco raporda, “Neom’un tamamını kapsayan tek bir bütüncül stratejik acil durum planına dair bir kanıt yok” ifadelerini kullandı. Acil durum hizmetleri personeliyle yapılan görüşmeler, bu eksikliklerin hâlâ giderilmediğini gösteriyor.
Serco’nun 2022 yılında hazırladığı rapora göre, Neom genelinde kişisel güvenlik açısından en büyük tehlike motorlu araçların kullanımıyla ilgili. Raporda, araçların yol güvenliğine uygun olmaması, düzenlemelere uyulmaması ve niteliksiz sürücülerin yasa dışı şekilde çalıştırılması gibi sorunlar vurgulandı.
Raporda, sürücülerin otoyollarda ters yönde araç kullandıkları, orta refüjden geçtikleri ve izin verilen maksimum hız sınırlarını aştıkları belirtildi. Bu tür uygulamaların, hem çalışanlar hem de bölgedeki genel güvenlik açısından ciddi riskler oluşturduğu ifade edildi.
Bu bulgular, Neom’un hızla büyüyen şantiyesinde ulaşım güvenliğinin yeterince ele alınmadığını ortaya koyuyor.
Göçmen işçilerin çalışma koşulları
Neom projesinde çalışan nüfusun büyük bir kısmını Pakistan, Bangladeş, Filipinler ve diğer ülkelerden gelen göçmen inşaat işçileri oluşturuyor. Projeye gelen on binlerce göçmen işçi nedeniyle konut sayısı talebi karşılamıyor. Eski çalışanlara göre, geçen yıl Neom personeli tarafından 168 kampın standartlara uygun olmadığı ya da izinsiz şekilde kurulduğu kaydedildi. Bu kamplar, birkaç kişiden yüzlerce kişiye kadar değişen nüfusları barındırıyor; ancak çoğu aşırı kalabalık, yetersiz imkanlara sahip ve gıda ya da güvenlik sağlamaktan uzak durumda. İşçiler sık sık kamyonlarında uyumak zorunda kalıyor ve Neom’un düzenlediği kamplarda bile vardiya değişimlerinde farklı işçilerin aynı yatağı kullandığı görülüyor.
Bu durum, dünyanın en iddialı projelerinden biri olan Neom’un göçmen işçiler için yeterli yaşam ve çalışma koşullarını sağlama konusundaki eksikliklerini gözler önüne seriyor.
Göçmen işçi kamplarındaki güvenlik de Neom projesi için önemli bir endişe kaynağı olmaya devam ediyor. Serco'nun 2022 yılında hazırladığı raporda, Neom’un yeterli sayıda güvenlik personeline sahip olmadığı ve mevcut personelin kötü eğitimli ve yetersiz donanımlı olduğu belirtildi. Raporda ayrıca, Suudi polisinin kapasitesinin, özellikle projenin gelecekteki ölçeği ve hızına uygun olmadığı vurgulandı.
Aynı yıl, farklı kamplardan 12 güvenlik görevlisi arasında çıkan kavgada, bir kişi taşla saldırıya uğrayarak bilincini kaybetti, eski çalışanlar bu olayın güvenlik eksikliklerini ortaya koyduğunu ifade etti.
Mart 2022’de, bir kampta işçilerin yemek kalitesine yönelik şikayetleri nedeniyle Suudi Arabistan’da nadir görülen bir protesto düzenlendi.
Bu olaylar, Neom projesinin büyüklüğü ve hızına uygun bir güvenlik altyapısı geliştirememiş olmasının sonuçlarını bir kez daha gözler önüne seriyor. Göçmen işçiler için yaşam koşulları kadar, güvenlik ve kamu düzeni de projenin geleceği açısından kritik bir mesele haline geliyor.
