ABD'de ekonomik aktivitenin öngörülünden daha sert yavaşlayabileceği endişesi satış baskısının derinleşmesine neden oluyor. Ülkede açıklanan istihdam raporundaki verilerin resesyon endişesini artırması sonrasında geçen hafta küresel piyasalarda görülen satış ağırlıklı seyrin yeni haftada da devam ettiği görülüyor. ABD Merkez Bankası (Fed) çarşamba günkü toplantısında politika faizini sabit bırakırken eylül toplantısı için faiz indirim sinyali verse de, geçen hafta boyunca açıklanan verilerin resesyon endişesini beslemeye devam etmesi risk algısının önemli derecede yükselmesine neden oldu.
ABD'de açıklanan verilere göre tarım dışı istihdam 114 binle beklentilerin oldukça altında artarken, haziran ayındaki 206 binlik tarım dışı istihdam verisi de 179 bine revize edildi. Ülkede saatlik kazançlar yüzde 0,2 ile öngörülerin altında yükselirken, işsizlik oranı da yüzde 4,3'le Ekim 2021'den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.
İstihdam verilerinin ardından Fed yetkililerinden de ilk değerlendirmeler geldi. Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee, Fed'in bir veriye aşırı tepki vermeyeceğini vurguladı ve bankanın bir sonraki toplantısı öncesinde birçok veri geleceğini belirtti. Goolsbee, işsizlik oranının yüzde 4,1'in üzerine çıkmasının, Fed'in yanıt vermesi gereken bir durum olduğunu da ifade etti.
Richmond Fed Başkanı Thomas Barkin de para politikasında nasıl tepki verileceğine dair bir karar vermek zorunda kalmadan önce bir istihdam raporunun daha açıklanacağına dikkati çekti.
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Fed'in eylülde politika faizini 50 baz puan indirme ihtimali yüzde 75'in üzerine çıktı.
Resesyon endişeleriyle güvenli liman varlıklara olan talep güçlenirken, yüzde 3,72'ye inerek 29 Haziran 2023'ten bu yana en düşük seviyeyi test eden ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi daha sonra yüzde 3,73 seviyelerinde dengelendi.
Dolar endeksi, 102,9 seviyelerine gerilerken, altının ons fiyatı şu sıralarda yüzde 0,3 azalışla 2 bin 435 dolardan alıcı buluyor. Cuma gününü yüzde 3,3 azalışla 77,3 dolardan tamamlayan Brent petrolün varil fiyatı ise şu sıralarda yüzde 1,65 azalışla 76,2 seviyelerinde seyrediyor.
Kriptoda sert düşüş
Kripto para piyasalarında da sert düşüşler dikkati çekerken, Bitcoin'in fiyatı yüzde 10'nın üzerinde değer kaybederek 52 bin 900 dolara geriledi. Söz konusu gelişmelerle New York Borsası'nda cuma günü Nasdaq endeksi yüzde 2,45, S&P 500 endeksi yüzde 1,84 ve Dow Jones endeksi yüzde 1,51 geriledi. ABD'de endeks vadeli kontratlar haftaya yüzde 4'e yakın düşüşle başladı.
Avrupa borsaları düşüşte
Avrupa borsaları haftaya satış ağırlıklı başladı. Açılışın ardından Stoxx Europe 600 gösterge endeksi %1,3, Almanya'da DAX 30 %1, İngiltere'de FTSE 100 %1,7, Fransa'da CAC 40 %2,1 ve İspanya'da IBEX 35 %2,8 değer kaybetti.
Analistler, Avrupa'da, makroekonomik verilerden alınan sinyallerin halihazırda ekonomik aktiviteye ilişkin endişeleri ve resesyon endişelerini öne çıkardığını belirterek, ABD'den de benzer sinyallerin gelmesiyle risk algısının oldukça güçlendiğini dile getirdi. Söz konusu gelişmelerin ardından Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) gelecek ay faiz indirmesine kesin gözüyle bakıldığını aktaran analistler, İngiltere Merkez Bankasının (BoE) ise yüzde 50 ihtimalle faiz indirimlerine devam edeceğinin fiyatlandığını bildirdi
İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 1,31, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 1,61, Almanya'da DAX 40 endeksi yüzde 2,33 ve İtalya'da MIB 30 endeksi yüzde 2,55 azalış kaydetti. Avrupa'da endeks vadeli kontratlar, haftaya da düşüşle başladı.
New York borsasında cuma günü öne çıkan satış ağırlıklı seyrin haftanın ilk işlem gününde Asya pay piyasalarına taşındığı görülürken, Asya borsalarındaki sert düşüşler dikkati çekti.
Japon piyasalarında tarihi düşüş
ABD'de resesyon endişesinin artması Asya piyasalarında, tarihi bir düşüşün yaşanmasına neden oldu. Japon pay piyasalarında, düşüş yüzde 10'u aşarken, Güney Kore'de de yüzde 10'a yaklaştı. Analistler, Japonya Merkez Bankası'nın (BoJ) faiz artırım döngüsünün girmiş olabileceği yönündeki beklentilerin ABD'deki resesyon endişeleriyle birleşmesinin ardından ülke varlıklarına ilişkin risk algınının had safhaya ulaştığını söyledi. Öte yandan den dolar/yen paritesi 142,2 ile ocak ayından bu yana en düşük seviyeyi test etti. Nikkei 225 endeksi yüzde 12,40 düşerek 31 bin 458 puana gerilerken, bu düşüş 1987'de yaşanan "Kara Cuma"dan bu yana yaşanan en büyük kayıp olarak kayıtlara geçti.
Analistler, hem BoJ'un şahinleşmesiyle güçlenen yenin, hem de dünyada artan resesyon endişesinin ihracatçı Japon şirketlerin performansını olumsuz etkileyebileceği endişesinin Japonya pay piyasalarındaki satış baskısının derinleşmesinde önemli rol oynadığını bildirdi.
Devre kesici uygulandı
Kapanışa yakın Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 12,6 Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 9,4, Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 0,2 değer kaybederken, Çin'de Şanghay bileşik endeksi ise yüzde 0,1 yükseldi. Nikkei 225 vadeli işlemlerinde de devre kesici çalıştı ve işlemler durduruldu. Öte yandan bugün açıklanan verilere göre, Çin'de Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) 52,1 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti.
BIST haftaya düşüşle başladı
Açılışta BIST 100 endeksi, önceki kapanışa göre 703,79 puan ve yüzde 6,72 azalışla 9.769,69 puana indi. Bankacılık endeksi yüzde 7,79 ve holding endeksi yüzde 5,97 değer kaybetti. Tüm sektör endeksleri gerilerken, en çok kaybettiren bankacılık oldu. Cuma günü düşüş eğiliminde hareket eden Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, günü önceki kapanışa göre yüzde 3,01 azalışla 10.473,47 puandan tamamladı. Borsa İstanbul AŞ, Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi'nin devreye girmesiyle pay piyasasındaki tüm sıralarda işlemlerin geçici olarak durdurulduğunu duyurdu.
Analistler, bugün yurt içinde enflasyon, yurt dışında ise Avrupa ve ABD'de açıklanacak hizmet sektörü Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) ile Avro Bölgesinde Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ile Sentix yatırımcı güven endeksinin takip edileceğini belirterek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 10.450 ve 10.400 puanın destek, 10.700 puanın direnç konumunda olduğunu kaydetti.
AA Finans Enflasyon Beklenti Anketi'ne katılan ekonomistler, temmuz ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 3,51 arttığını tahmin ediyor. Ekonomistlerin temmuz ayı enflasyon beklentilerinin ortalamasına göre, bir önceki ay yüzde 71,60 olan yıllık enflasyonun yüzde 62,23'e ineceği öngörülüyor. Öte yandan, ekonomistlerin 2024 sonu enflasyon beklentisi temmuzda yüzde 42,20 oldu.
Piyasalarda bugünün verileri
Piyasalarda bugün takip edilecek veriler şöyle:
- 10.00 Türkiye, temmuz ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)
- 10.00 Türkiye, temmuz ayı Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE)
- 10.55 Almanya, temmuz ayı hizmet sektörü/bileşik PMI
- 11.00 Avro Bölgesi, temmuz ayı hizmet sektörü/bileşik PMI
- 11.30 Avro Bölgesi, Ağustos Sentix yatırımcı güven endeksi
- 11.30 İngiltere, temmuz ayı hizmet sektörü/bileşik PMI
- 12.00 Avro Bölgesi, haziran ayı Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE)
- 16.45 ABD, temmuz ayı hizmet sektörü/bileşik PMI
- 17.00 ABD, temmuz ISM Hizmet Sektörü PMI
