Dünyanın halka açık en büyük doğal gaz şirketlerinden biri olan Gazprom, Rus ekonomisinin merkezinde yer alıyor. Ukrayna'daki savaş Gazprom'a büyük zarar verdi. 2022 yılının ortalarında Gazprom Avrupa'ya gaz akışını kısıtladı. Bunun nedenleri Putin'in kış mevsimi öncesinde Kiev'in müttefiklerine karşı koz elde etmek ve Batı'nın yaptırımlarıyla Ukrayna'ya verdiği desteğe misilleme yapmakı. Ancak AB, alternatif gaz kaynakları bulmayı başardı. Avusturya ve Macaristan da dahil olmak üzere bazı ülkeler hala Rus gazına bağımlı olsa da, yaptırım bile uygulamadan Rus boru gazı ithalatının çoğundan kurtuldu.
Zarar sonrası temettü açıkladı
Gazprom'un geliri 2023'ün ilk yarısında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 41 oranında düşerken, satış karı yüzde 71, gaz üretimi ise yüzde 25 oranında azaldı. Petrol ve enerji işletmelerini de bünyesinde barındıran Gazprom'un geçen yıl 629 milyar ruble (6,9 milyar dolar) net zarar açıklaması, Rus hükümetinin 2023 yılı için temettü ödememesi yönünde talimat vermesine yol açtı.
Yeni boru hattı 100 milyar dolara mal olacak
Rusya'nın eski enerji bakan yardımcısı ve muhalefet figürü Vladimir Milov tarafından Atlantic Council için hazırlanan raporda şirketin AB pazarından ayrılmanın sonuçlarıyla mücadele ettiği ve “zararı telafi edecek uygulanabilir bir iş modelinden yoksun olduğu” belirtildi. Raporda Batı Sibirya'daki ana sahalarını alternatif Asya pazarlarına bağlayan altyapının eksik olması nedeniyle hava gazı üretim üssünün izole edildiği belirtildi. Şirket ayrıca doğal gazı alternatif pazarlara yönlendirmek için Batı Sibirya'da LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) tesisleri kurmayı da başaramadı. Atlantic Council, Çin'e yeni bir boru hattı inşa etmenin yaklaşık 100 milyar dolara mal olacağını ve bu fiyat etiketinin “büyük olasılıkla Çin'e önemli bir zararla gaz sattığı” göz önüne alındığında Moskova'nın müttefikinden kâr elde etmesinin zor olabileceğini söyledi.
Çin, Gazprom'la yeni anlaşmaya yanaşmıyor
Analizde, yurt içi tedariğe ve Orta Asya'daki ithalata güvenen Çin'in 2030 sonrasına kadar ek gaz tedarikine ihtiyaç duymasının beklenmediği ve Gazprom'a yeni gaz tedarik sözleşmeleri için herhangi bir fiyat vermek istemediği belirtildi. Rusya'nın gaz fiyatlarının çok daha düşük olduğu iç pazarı ve Güney Asya ülkelerine bir boru hattı inşa etmenin teknik ve siyasi zorlukları Gazprom'u belirsizlik içinde bırakıyor.
Putin'in taktiği geri tepti
Berlinli enerji analisti Thomas O'Donnell, Newsweek'e yaptığı açıklamada Gazprom'un yaşadığı sıkıntıların Putin'in Rus gazını Avrupa'ya karşı bir koz olarak kullanma taktiğinin geri teptiğini gösterdiğini söyledi. O'Donnell "Putin'in amacı Avrupa'yı şok etmek ve bir enerji savaşıyla onları boyun eğmeye zorlayarak Ukrayna'yla dayanışma içinde hareket etmelerini engellemekti ama bu gerçekleşmedi. Putin'in elinde çok fazla gaz var ve bunu satamıyor" dedi.
Raporda Rus petrol endüstrisinin yaptırımlara Gazprom'dan iyi dayandığı, çünkü aynı altyapıya ihtiyaç duymadığı belirtildi. Gaz yine de emtia deniz limanları üzerinden sevk edilebilir. Rusya, gölge filolar kullanarak gazını satmaya devam ediyor.
