AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Rusya'ya karşı uygulanacak 5'inci yaptırım paketi kapsamında, ülkeden yılda 4 milyar euro değerinde kömür ithalatına yasak getireceklerini ve bu ambargonun Rusya için önemli bir gelir kaybı oluşturacağını bildirdi.
AB'nin bu kararı, Ukrayna savaşının ardından Rus enerji sektörüne resmi olarak uygulanan ilk ambargo özelliği taşıyor. Daha önce ABD, Birleşik Krallık ve bazı ülkeler Rusya'dan enerji ithalatını yaptırım uygulama kararı almasına rağmen, AB Rus enerji ithalatına yüksek bağımlılığı nedeniyle bu yönde karar alamamıştı. AB'de bazı büyük şirketler Rus enerji sektörüne yönelik kendi ambargo kararlarını açıklamıştı.
AB Komisyonu Başkanı von der Leyen'in açıklamasıyla API2 Rotterdam Kömürü Vadeli İşlemler Piyasası'nda nisan kontratlarında kömürün ton fiyatı dün bir önceki kapanışa göre yüzde 12,6 yükselerek 295 avro oldu.
Almanya ve Polonya zirvede
Endonezya ve Avustralya'nın ardından dünyanın en büyük üçüncü kömür ihraç eden ülkesi olan Rusya, doğal gaz ve petrolde olduğu gibi kömürde de AB'nin ithalatının büyük bir kısmını oluşturuyor. Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Bruegel verilerine göre, AB'nin 2020'deki 79 milyon tonluk toplam kömür ithalatının yaklaşık yüzde 54'ü (43 milyon ton) Rusya'dan yapıldı.
AB'nin metalurjik kömür ithalatında Rusya'nın payı yaklaşık yüzde 30, elektrik üretiminde kullanılan termal kömür ithalatındaki payı ise 2020'de yüzde 70 olarak hesaplandı. AB'nin Rusya'nın kömür ihracatındaki payı ise yaklaşık yüzde 22 oldu. Almanya ve Polonya, AB'de Rusya'dan en fazla kömür ithalatı yapan ülkeler olarak öne çıktı.
Almanya'nın Rusya'dan termal ve metalurjik kömür ithalatı 14,3 milyon ton, Polonya'nın ise 9,5 milyon ton olarak kayıtlara geçti. Almanya, termal kömür ithalatının yüzde 67'sini, Polonya ise yüzde 80,7'sini Rusya'dan gerçekleştirdi.
Ekonomik karşılığı gaz ve petrole göre düşük
Öte yandan, ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA) verilerine göre Rusya'nın kömür ihracatı 2021'de bir önceki yıla göre yüzde 7 artışla 262 milyon tona ulaştı. Çin Rusya'nın kömür ihracatının yüzde 25'ini oluşturarak ülke bazında en büyük alıcı konumunda bulunurken, ihracatın yüzde 32'si Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) Avrupa ülkelerine yapıldı. Termal kömür, Rusya'nın toplam kömür ihracatının yüzde 90'ını oluşturdu.
AB'nin Rusya'dan kömür ithalatına ambargo kararı önemli bir adım olarak görülse de, bu kararın ekonomik karşılığı petrol ve doğal gaz ithalatına göre oldukça düşük.
Enerji ve Temiz Hava Araştırmaları Merkezi ve Kömürün Ötesinde Avrupa Kurumunun yayınladığı anlık verilere göre, savaşın başladığı 24 Şubat'tan beri AB'nin Rusya'dan doğal gaz, kömür ile petrol ve petrol ürünleri ithalatı yaklaşık 19,6 milyar avroya ulaştı. Bu miktarın yaklaşık 9,8 milyar avrosunu doğal gaz ithalatı oluştururken, 9,1 milyar avrosu petrol ve 720 milyon avrosu kömür ithalatı oldu.
AB, iklim değişikliğiyle mücadele hedefleri kapsamında son yıllarda kömürden elektrik üretimini kısmaya çalışsa da geçen yıl salgın sonrası talepte yaşanan artış ve gaz yerine kömürün daha fazla kullanılmasıyla, kömürden elektrik üretimi yükselişe geçti. Ember'in Avrupa Elektrik Görünümü raporuna göre, kömür AB'nin geçen yılki elektrik üretiminde yüzde 15 pay aldı.
