Ukrayna'daki savaş küresel ekonomik yavaşlamaya, enerji ve gıda fiyatlarında eşi görülmemiş hızda bir artışa ve yüksek enflasyona neden olurken, bu durum hane halkları ve şirketler üzerindeki baskıyı artırıyor. Özellikle doğal gaz ve elektrik fiyatlarının tarihi zirve yapması bütün piyasa katılımcılarını olumsuz etkilerken, Avrupa ülkeleri, tüketicileri ve işletmeleri bu olumsuz duruma karşı korumak ve kış aylarında enerji arz güvenliğini sağlamak için çok farklı önlemler uygulamaya koyuyor.
Almanya
Savaş öncesi Rusya ile çok yakın enerji bağları bulunan ve enerjide Rus kaynaklarına aşırı bağımlı olan Almanya'da, enerji ve gıda alanındaki rekor fiyatlar enflasyon karşısında gelirleri eriyen hane halklarını ve artan maliyetlerle yüzleşen şirketleri zor durumda bıraktı.
Almanya'da hükümet, artan enerji fiyatlarının vatandaşlara yansımasını azaltmak için vergi mükellefi her çalışana bir defaya mahsus 300 euro ödeme yaptı. Almanya, geçici bir süre için akaryakıt vergilerini düşürdü. Toplu taşımanın teşvik edilmesi için haziran-eylül döneminde aylık 9 euro'ya tren, otobüs ve metroda geçerli sınırsız toplu taşıma bileti sunuldu. Kamu tarafı da enerji tasarruf tedbirleri aldı. Kamu binalarının en fazla 19 santigrat dereceye kadar ısıtılması, kamu binaları ve anıtların yanı sıra reklam panolarının ışıklandırmasının kapatılmasına karar verildi.
- Yüzme havuzlarının ısıtılması yasaklandı.
- Isı kaçağını önlemek için mağazaların kapılarını kapalı tutması zorunlu tutuldu.
- Geçmişte kapatılması planlanan bazı kömür santralleri yeniden faaliyete geçirildi.
- Ülkede, kapatılması öngörülen 3 nükleer santralin faaliyet sürelerini uzatma çalışmalarına başlandı.
Fransa
- Yoksul hanelere 100 euro enerji ödemesi yapıldı.
- Doğal gaz fiyatları Ekim 2021 seviyesinde kalacak biçimde donduruldu.
- Elektrik fiyat artışı yıl sonuna kadar yüzde 4'le sınırlandırıldı.
- Enerji tüketiminin yüzde 10 düşürülmesi amacıyla program hazırlandı.
- Kamu binalarında ısıtma ve soğutma dereceleri düşürüldü.
- Yoksullara akaryakıt yardımı verildi.
- İş yerlerinde klimaların en düşük 26 derecede, kaloriferlerin de en yüksek 19 derecede çalıştırılması kararlaştırıldı.
- Mağaza vitrinlerinin ışıkları gece 01.00'den sabah 06.00'ya kadar söndürüldü.
- Hane halklarının enerji tasarrufuna özendirilmesi için kamu spotları hazırlandı.
İngiltere
- İngiltere’de, düşük gelirli haneler için otomatik ödemeli 400 sterlinlik enerji indirimi uygulandı.
- Kamu yardımı alan yoksullara 650 sterlinlik ödeme yapıldı.
- Emeklilere 300 euro ek katkı sağlandı.
- Ülkenin güneydoğusunda inşa edilmesi planlanan Sizewell C nükleer santraline onay verildi.
- Kaya gazı çalışmalarına destek açıklaması yapıldı.
- Bazı kömür santrallerinin faaliyet süresi uzatıldı.
- Ülkede alınacak yeni tedbirler için yeni başbakanın belirlenmesi bekleniyor.
İtalya
- Akaryakıt vergileri bir miktar indirildi.
- Düşük gelirlilerin enerji faturalarına destek sağlandı.
- Düşük gelirlilerin vergileri azaltıldı.
- Güneş enerji yatırımlarına sübvansiyon verildi.
- Yoksullara 200 euro ödeme yapıldı.
- Enerji firmalarının sözleşmeleri tek taraflı değiştirmelerin engellendi.
- Cezayir'le doğal gaz tedarik anlaşmaları yapıldı.
- Yeni enerji tasarruf planı hazırlanıyor. Böylece, evlerin ısınının kışın 2 derce düşürülmesi, sokak aydınlatmalarının yüzde 40 azaltılması ve kamu binalarının erken kapanması öngörülüyor.
İspanya
- İşletmelerin klima çalıştırma sınırı 27 derece olarak belirlendi. Kış aylarında ise termostat ısısı ise en yüksek 19 derece ile sınırlandırıldı.
- Mağaza vitrinlerindeki ışıklar ve kamu binalarındaki aydınlatmalar saat 22.00'den itibaren kapatıldı.
- İsrafı önlemek için klimalı veya ısıtmalı binaların kapılarının otomatik olarak kapanmasını sağlayan sistem kurulmasına karar verildi.
- Doğal gazda KDV'nin ekim ayından itibaren yüzde 21'den yüzde 5'e düşürülmesine karar verildi.
- Elektrik üretiminde kullanılan doğal gaza tavan fiyat uygulaması yürürlüğe girdi.
- Vatandaşların ve işletmelerin enerji tasarrufunda bulunması istendi.
Belçika
- Yoksullara yönelik sosyal enerji tarifelerinin süresi uzatıldı.
- Evini kalorifer yakıtı ile ısıtanlara 225 euro'luk çek gönderildi.
- Elektrik faturalarına katkı için abonelere 100 euro'luk çek verildi.
- Benzin ve motorin üzerindeki özel tüketim vergilerinin azaltıldı.
- Elektrik ve doğal gazda yüzde 6'lık indirimli KDV ile kalorifer yakıtı desteği 2023 yılı mart ayı sonuna kadar uzatıldı.
- Isı pompası, güneş paneli veya ısı yalıtım malzemesi gibi ürünlerde KDV indirimi sağlandı.
- Kamu binalarında 19.00 ile 06.00 arasında aydınlatmalar kapatıldı.
- Isıtmanın en yüksek 19 dereceye, soğutma sistemlerinin de 27 dereceye ayarlanmasına karar verildi.
- Enerji krizinde aşırı kazanç elde eden şirketlere ek vergi uygulanması hazırlığı yapılıyor.
- Daha önce 2025 yılında kapatılması planlanan 2 nükleer santralin faaliyet süresi 10 yıl uzatıldı.
- Bu kış kapatılması öngörülen 2 reaktörün de faaliyet süresinin uzatılması çalışmasına başlandı.
İsviçre
- İsviçre hükümeti, kış mevsiminde yaşanabilecek enerji krizini hafifletmek için hane halkına enerji tasarrufu çağrısı yaptı.
- Vatandaşlardan evlerindeki ısıtıcıları bir kademe düşük çalıştırması, sıcak su kullanımını düşürmesi ve gereksiz çalışan elektriğe bağlı cihazları kapatması istendi.
- Gönüllü doğal gaz tasarruf kampanyası başlatıldı.
Sırbistan
- Enerji tüketimini geçen yıla oranla yüzde 15 azaltmak amacıyla plan hazırlandı.
- Dekoratif ışıklar ve sokak aydınlatmalarının azaltılmasına karar verildi.
- Bina yalıtımlarının iyileştirilmesi, led ampul ve güneş panellerinin kullanımının yaygınlaştırılması çalışması başlatıldı.
- Vatandaşlara elektriği tasarruflu kullanma konusunda çağrı yapıldı.
- Elektrik tüketimini geçen yıla kıyasla azaltan evlere ek indirim yapılması gündeme alındı.
- Ayrıca AB ülkeleri ortak aldıkları karar doğrultusunda doğal gaz depolarını 1 Kasım'a kadar yüzde 80 doldurma hedefi belirledi.
- Rusya'dan doğal gaz akışının kesintiye uğraması ihtimaline karşı AB bir acil durum planı hazırladı. Plan kapsamında bütün üye ülkelerden gaz tüketimlerini yüzde 15 azaltmaları istendi.
- AB, hızla artan fiyatlara karşı elektrik piyasasına acil müdahalede bulunulacağını açıkladı.
- Müdahale ile elektrik üretimindeki kaynak fiyatlarının ayrıştırılması, doğal gaz fiyatlarına tavan getirilmesi veya gaz fiyatların dondurulması gibi seçenekler değerlendiriliyor.
Avrupa'da doğal gaz fiyatları son 6 ayda yaklaşık 4 kat, 1 yılda 12 kat arttı. Benzer biçimde toptan elektrik fiyatları da 6 ayda 5 kat, 1 yılda 8 kat yükseldi. Aynı ölçüde olmamakla birlikte temel enerji ürünlerindeki hızlı ve yüksek fiyat artışları tüketicilerin tepkisini çekiyor.
