Mehmet Şimşek'in iddiası basit: Ekonomide çeşitli maceralar denendikten ve krizlerden sonra Türkiye'de rasyonel politikalar geri döndü. Bu da ülkenin lira borcunu dünya para yöneticileri için sağlam bir bahis haline getirmeli. Eski bir Merrill Lynch tahvil stratejisti olan maliye bakanının bu mesajı yatırımcılara kabul ettirmesi neredeyse bir yıl sürdü ve dünyanın en agresif faiz artışlarından bazılarının yapılması gerekti. Türkiye'nin hala kat etmesi gereken bir yol var, enflasyon oranı neredeyse yüzde 70 ve bu ay yükselmesi bekleniyor.
Halk liraya geçmeye başladı
Ancak yabancı yatırımcıların çoğu 2024 yılı sonuna kadar fiyat artışlarının hızla yavaşlayacağından emin. Halk da daha olumlu düşünüyor, birçoğu parasını dolardan liraya çevirerek Türk para biriminin bu yılki kayıplarının bir kısmını telafi etmesine yardımcı oldu. Ankara'da bir röportaj veren 57 yaşındaki Şimşek, “Girişler bizi şaşkına çevirdi” dedi.
Tahvil piyasası, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın faiz oranlarını düşürme çabası enflasyonun yükselmesine yol açtığı için yabancılar tarafından yıllar içinde terk edildi. Ancak Türk liderin bir yıl önce yeniden seçilmesi ve ardından Şimşek'i ataması politikalarda bir dönüşe işaret etti ve yabancı sermaye girişi son zamanlarda rekor bir hıza ulaştı. Türkiye, tükenen kasasını doldurmak için dolar satın alarak bu akını değerlendirdi. Goldman Sachs'a göre Merkez Bankası'nın döviz pozisyonu Mart ayından bu yana 49 milyar dolar artarak şimdiye kadarki en keskin yükselişi kaydetti.
Liranın çok fazla yükselmesini önlemek istiyor
Türkiye, talih kuşunu rezervlere yönlendirerek, Şimşek'in liranın aşırı değerlenmesi olarak adlandırdığı durumdan kaçınıyor. Lira bu yıl yüzde 8 civarında değer kaybetti, ancak Maliye Bakanı şu andan itibaren çok fazla yükselmesini önlemek istiyor, bu da Türk ihracatçılarına zarar verecek bir şey. Şimşek, “Sağlam politikalar ve yapısal dönüşümün bir araya gelmesi, yatırımcı güvenini yeniden kazanmamızı sağlayan iyi bir anlatı. Bu da portföy tercihlerinin Türk varlıkları lehine olmasına yardımcı oluyor, bu da girişlere dönüşüyor, bu da reel döviz kurunu sabit tutmamıza yardımcı oluyor" dedi.
"Programımız sıcak paraya dayanmıyor"
BNP Paribas gibi bankalar yatırımcılara yüzde 40 civarında getirisi olan kısa vadeli TL tahvilleri almalarını tavsiye ediyor. Şimşek sıcak para akışına karşı değil ancak daha uzun vadeli menkul kıymetlere geçişin sadece bir zaman meselesi olduğuna inanıyor. Bakan, “Programımız sıcak paraya dayanmıyor” dedi ve uzun vadeli tahvillere atıfta bulunarak, “Yatırımcılar vade riski almazsa çok şaşırırım” diye ekledi.
QNB Finansbank'a göre Türk varlıklarına portföy girişleri Mart sonundan bu yana 25 milyar doları aşarak önceki beş aydaki miktarın neredeyse üç katına ulaştı. Kredi kuruluşu bir raporunda, yabancı alımlarının artmasıyla birlikte, toplamın yaklaşık beşte birinin iç borca aktığını ve bunların çoğunun kısa vadeli, repo benzeri tahvil ürünlerine gittiğini söyledi. Geri kalan paranın ise yüksek getirili Türk lirasına yapılan carry-trade yatırımlarını finanse ettiği tahmin ediliyor.
Türk carry trade'i bu yıl gelişmekte olan piyasa yatırımcıları için en iyilerden biri oldu. Bloomberg tarafından derlenen verilere göre, dolar cinsinden borçlanıp liraya yatırım yapanlar yüzde 11'in üzerinde kazanç elde etti. Bunun nedeni, Türk yerel tahvillerinin yüksek getirilerinin liranın değer kaybını fazlasıyla telafi etmiş olması. Yine de portföy yatırımcıları ile ateşkes, enflasyon yavaşlamaya başlayana ve Türkiye, liradan korunmak için gerekli olan offshore döviz swapları üzerindeki kısıtlamaları hafifletene kadar tamamlanmayacak. Bu kısıtlamalar lirayı sabit tutmak için kullanıldı.,
"Ne yapılması gerektiğini biliyoruz"
Düzenlemeler, Türkiye'nin o yıl yaşanan döviz krizinin ardından ticari bankaların uluslararası muadillerine borç vermesine izin verilen lira miktarını düşürdüğü 2018 yılına dayanıyor. Şimşek, Türkiye'nin offshore piyasalara yönelik düzenlemeleri gevşetme yollarını araştırdığını ve uzun vadeli swaplarla başlayabileceğini söyledi: Ne yapılması gerektiğini biliyoruz, ancak bunun zamanlamasına, sıralamasına ve dozuna karar verilmedi.
Citigroup gibi Wall Street bankaları Türkiye'ye yönelik piyasa duyarlılığındaki dönüşün ülkeyi bir rönesans anının eşiğine getirdiğini ilan etse de, ülke içindeki reform ivmesi yatırımcılar için gündemde kalmaya devam edecek. Agresif bir faiz artırımı döngüsünün ardından bile enflasyon dünyanın en hızlıları arasında yer alıyor ve bu yaz yavaşlama başlamadan önce muhtemelen bu ay yüzde 75 civarında zirve yapacak.
Dünyanın en yüksek enflasyon oranları arasında yer alan Türkiye'nin harcamalarını dizginleyip dizginlemeyeceği ya da en azından son yılların özelliği olan büyük yıllık artışlardan vazgeçip geçmeyeceği merakla bekleniyor. Fitch Ratings, Şimşek'in Mayıs ayında açıkladığı bazı kamu harcamalarındaki kesintilere rağmen ülkenin mali duruşunun hala açıkça genişlemeci olduğunu söylüyor. Yine de dört yıl boyunca seçim yapılmaması, Şimşek gibi yetkililer için sandıkta hemen bir bedel ödemeden ekonomiyi soğutmak için bir fırsat. Şimşek, vergi tabanını genişletme ve kayıt dışı ekonomiyle mücadele çabalarına atıfta bulunarak, “Hala ilk aşamalarındayız. Tüm zorlukların üstesinden geldiğimizi söylemiyorum, ancak iyi bir ilerleme kaydettik" diye konuştu.
