ABD’de Efsane Cuma gününde çevrim içi harcamalar geçen yıla göre yüzde 9 artışla 11,8 milyar dolara ulaşırken, Şükran Günü’nde ise 6,4 milyar dolarlık çevrim içi satış yapıldı.
ABD'de kasım ayının 4'üncü perşembesi kutlanan Şükran Günü (Thanksgiving Day) ile başlayan, indirimli alışverişlerin tüm ülkeye yayıldığı Efsane Cuma (Black Friday), küçük işletmelerin satışlarını yükseltmeyi amaçlayan Küçük İşletmeler Cumartesisi (Small Business Saturday) ve Siber Pazartesi (Cyber Monday) ile devam ederek Noel ve ardından 31 Aralık'taki Yılbaşı Gecesi ile sona eren dönem perakende sektörü için önem taşıyor. Mastercard SpendingPulse verilerine göre de Efsane Cuma'da perakende satışlar bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 4,1 arttı.
Fiyat dedektifi
Adobe Analytics'in verilerine göre, yapay zeka destekli e-ticaret trafiği ise bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 805 artış gösterdi.Ancak tüketici davranışlarında dair değişen tek şey yapay zeka değil. TeklifimGelsin bünyesindeki araştırma şirketi Dorinsight tarafından yapılan araştırma sonuçlarına göre, Türkiye'deki tüketiciler artık reklamların büyüsüne kapılıp anlık kararlar vermek yerine, birer “fiyat dedektifi” gibi davranıyor.
Dorinsight’ın iki aşamalı araştırması, tüketicilerin hem anlık davranışlarını hem de alışveriş öncesi beklentilerini ortaya koydu. Bulgular, tüketicilerin yüzde 95’inin indirim döneminden haberdar olduğunu, yüzde 70’inin ise bu dönemde kesinlikle alışveriş yapmayı planladığını gösteriyor. En çok ilgi gören kategoriler Giyim, Kişisel Bakım ve Teknoloji olurken, katılımcıların yüzde 40’ı 3 bin–10 bin TL arasında harcama yapmayı öngörüyor. Ödemelerde kredi kartı ve taksit seçenekleri öne çıkarken, tüketicilerin yüzde 66’sı indirimleri “ihtiyaçlarını karşılama fırsatı” olarak değerlendiriyor.
Duygu değil hesap ön planda
Araştırma, tüketicilerin büyük kısmının fırsat gördüklerinde hemen alışverişe yönelmediğini gösteriyor. Katılımcıların sadece yüzde 13’ü “kaçmaz fırsat” diyerek anında satın alma davranışı sergiliyor. Yüzde 87’si ise fiyat geçmişini kontrol ediyor, ürünü favorilere ekleyip bekliyor veya çevresine danışıyor. Katılımcıların yüzde 25’i indirim döneminde kendini ne heyecanlı ne stresli hissettiğini; daha çok “düşünceli ve analitik” bir modda olduğunu ifade ediyor. İnsanların temel motivasyonu yeni ürün keşfetmek değil, planladıkları ürünleri daha uygun fiyata almak (%39).
Z kuşağı erkekleri en hızlı harcama yapan grup
Genel tablo planlı alışverişe işaret etse de 18–24 yaş arası, düşük gelir grubundaki erkekler farklı bir profil çiziyor. Bu grubun yüzde 36,6’sı banka kampanyalarından çok etkilendiğini, yüzde 29,3’ü ise indirim gördüğünde doğrudan satın alma eğiliminde olduğunu belirtiyor. Markalar için dürtüsel satın almanın en güçlü olduğu kitle bu grup.
Kadınlar ve AB grubu: İkna edilmesi zor tüketiciler
25–34 yaş arası, üst gelir grubundaki kadınlar markalar için en zorlayıcı kitleyi oluşturuyor. Bu grubun kampanyaları “yetersiz” bulma oranı yüzde 34 ile en yüksek seviyede. “Sadece ihtiyacım varsa alırım” diyen bu tüketiciler, promosyonlara en az kapılan kesim olarak öne çıkıyor.
Alışveriş tercihlerinde belirgin cinsiyet farkı
Kadınlar en çok Moda/Giyim (%33) ve Kozmetik (%20) kategorilerine yöneliyor; ayrıca planlı alışverişte (%44) ve stok yapmada (%9,3) daha disiplinli davranıyor. Erkekler ise Teknoloji/Elektronik (%30) ve Moda/Giyim (%22) kategorilerine ağırlık veriyor. Anlık fırsatları değerlendirme eğilimi erkeklerde (%20) kadınlara (%14) göre daha yüksek.
Stok yapmak düşük gelir gruplarında yaygın
İndirim dönemlerinde gıda ve temizlik ürünlerinde stok yapmak özellikle DE (%29) ve C1 (%27) gruplarında görülüyor. Üst gelir grubundaki tüketiciler ise stok yapmak yerine daha seçici alışveriş tercih ediyor. Buna karşın banka kampanyalarını “yetersiz bulan” en yüksek oran yine AB grubunda (%30).
Banka kampanyaları önemli ama beklenti karşılamıyor
Tüketicilerin alışveriş kararlarını yüzde 55 oranında etkileyen banka kampanyaları (taksit, puan, iade) memnuniyet yaratmakta zorlanıyor. Katılımcıların yaklaşık yüzde 70’i bu kampanyaları yetersiz veya kısmen yeterli buluyor. Erkekler bu teşviklere daha duyarlı olsa da beklentilerinin karşılanmadığını belirtiyor.
Teslimatta hız–kalite ayrımı
Kargo teslimatında SES gruplarına göre belirgin farklılıklar var. AB grubu hızdan çok ürünün orijinalliği ve sorunsuz teslimata önem veriyor. Orta ve düşük gelir grupları (C1 ve DE) ise kargo hızını AB grubuna kıyasla 2,5 kat daha önemli buluyor.
Nakit ödeme hâlâ güçlü
Dijitalleşmeye rağmen nakit ve kapıda ödeme oranı yüzde 48 seviyesinde. Bu durum tüketicilerin ürünü görmeden ödeme yapma konusunda hâlâ temkinli olduğunu gösteriyor. Tüketicilerin yüzde 49’u indirimlerin resmen başladığı haftayı beklerken, yalnızca yüzde 18’i stok sorunu yaşamamak için erken alışveriş yapmayı planlıyor.
