Türkiye'de enflasyon sekiz aydan bu yana ilk kez gerilerken, mayıs ayında ulaşılan zirve noktasından tahmin edilenden daha hızlı bir yavaşlama kaydedildi ve tüketici fiyatları yaz aylarında sert bir yavaşlama eğilimine girdi. Çarşamba günü açıklanan verilere göre bir önceki ay yüzde 75,5 olan yıllık enflasyon haziran ayında yüzde 71,6'ya geriledi. Merkez Bankası'nın tercih ettiği gösterge olan aylık fiyat artışı ise yüzde 1,6 ile bir yıldan uzun bir sürenin en düşük seviyesinde gerçekleşti.
Bloomberg anketine katılan hiçbir ekonomist bu kadar ani bir yavaşlama öngörmüyordu. Analistlerin medyan tahminleri yıllık yüzde 72,6 ve aylık yüzde 2,2 artış yönündeydi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek X'te yaptığı açıklamada "Dezenflasyon süreci başladı" dedi.
Yetkililer iyimser
Türkiye, dünyanın en hızlı fiyat artış oranlarından birinin neden olduğu ciddi bir hayat pahalılığı sıkışıklığının yaşandığı iki yılın sayfasını çevirmeye başlıyor. Yetkililer, bir yıldan kısa bir süre içinde temel faiz oranını 40 puanın üzerinde artırarak yüzde 50'ye çıkaran agresif bir parasal sıkılaştırma döngüsünün ardından, bu gevşemenin hızlı bir dezenflasyonun başlangıcına işaret edeceği konusunda iyimser.
Yatırımcılar yerel varlıklara hücum ederken yavaşlamanın nasıl gelişeceğini yakından izliyor. Londra'daki BBVA'da küresel piyasalar stratejisi direktörü olan Tufan Cömert, enflasyonun Ağustos ayında "yüzde 50'ye veya hatta biraz daha aşağıya" yavaşlayabileceğini söyledi. Cömert, "Bundan sonra, olumlu baz etkisi dağılmaya başladıkça enflasyondaki düşüş yavaşlayacak, ancak sıkı para politikasının etkisi ve dolayısıyla ekonomideki soğuma daha etkili hale gelecektir" dedi.
"Yılı yüzde 38'in üzerinde tamamlayacak"
Yine de pek çok ekonomist, Temmuz ve Ağustos aylarında büyük ölçüde 2023'teki yüksek bazın istatistiksel etkisinden kaynaklanan sert bir fiyat yavaşlamasıyla birlikte enflasyonun yılı Merkez Bankası'nın hedefi olan yüzde 38'in üzerinde tamamlayacağını düşünüyor. Türkiye'nin ticaret merkezi İstanbul'da fiyat artışları ülke genelinde görülen hızda yavaşlamıyor. İstanbul Ticaret Odası'na göre, şehrin perakende enflasyonu haziran ayında yıllık bazda mayıs ayına göre neredeyse hiç değişmezken, aylık bazda hafif bir düşüşle yüzde 3,4'e geriledi.
Merkez Bankası'nın son faiz toplantısı tutanaklarına göre yetkililer hizmet enflasyonundaki yüksek seviyeye ve yapışkanlığa dikkat çekerek "enflasyon beklentileri, jeopolitik riskler ve gıda fiyatlarının enflasyonist baskıları canlı tuttuğu" uyarısında bulundu. Şimşek bu hafta başında yaptığı açıklamada enflasyonun yüzde 42'nin altına düşmesinin önemli olduğunu söyledi. Bu oran Merkez Bankası'nın yılsonu tahminlerinin üst aralığı ancak yine de resmi hedef oran olan %5'in yaklaşık sekiz katı.
"Dezenflasyon yanılsaması yaratacak"
SEB AB'nin gelişmekte olan piyasalar baş stratejisti Erik Meyersson, X'te yayınlanan bir yazısında "Geçen yılki fiyat ivmesi, önümüzdeki aylarda yıllık enflasyonun daha düşük olacağı ve dezenflasyon yanılsaması yaratacağı anlamına geliyor" dedi ve ekledi: Enflasyonun diğer ölçütlerini izlemek önemli olacak.
Sabitlenmemiş beklentiler, tüketicilerin gelecekte fiyatların daha da hızlanacağına inanması halinde önden yüklemeli harcamaları körükleyebilir. Merkez Bankası iç talebin hala enflasyonist seviyelerde olduğunu belirtti. Buna rağmen, daha sıkı politikalar ekonomiye yansıyor. İstanbul Sanayi Odası ve S&P Global tarafından derlenen Türk imalat faaliyeti ölçütü üç aydır genişleme ile daralmayı birbirinden ayıran 50 sınırının altında seyrederken, şirketler Haziran ayında satış fiyatlarını son dört buçuk yılın en düşük seviyesinde artırdı. Barclays Plc ekonomisti Ercan Ergüzel, şimdiye kadar erken emeklilik planı ve yılın başındaki güçlü ücret artışı gibi genişlemeci önlemlerin politika sıkılaştırmasının etkisini sınırladığını veya sulandırdığını söyledi.
