Wall Street bankaları ve hedge fonları geçtiğimiz 19 Mart Çarşamba günü İstanbul'da üst düzey bir Türk ekonomistle bir araya geldiklerinde, ülkenin istikrarının arttığını duymaya hazırdılar. Sonra telefonlarına baktılar.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın en büyük rakibi olan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun o sabah gözaltına alınmasının da etkisiyle Türk lirası ABD doları karşısında değer kaybediyordu. Deutsche Bank AG tarafından bir araya getirilen ve aralarında Millennium Partners ve Gramercy Funds Management gibi müşterilerin de bulunduğu grubun şoke olduğu ve gözlerini ekranlarından alamadıkları belirtildi.
Ekonomist sunumuna devam ederken, konuklar ülkenin devlet tarafından işletilen kreditörlerinin daha fazla dolar satmaya başlamasını beklemeye devam etti. Bu, Türkiye Merkez Bankası'nın lirayı desteklemek için tipik yöntemi. Ancak gerçekleşmedi.
Londra’da 5 milyon dolarlık döviz el değiştirdi
Yaklaşık yarım saat içinde dünyanın dört bir yanındaki yatırımcılar büyük miktarlarda lira satarak paranın değerini %10 düşürdü. Bu düşüş rekor bir seviyeydi. Wall Street'in en büyük bankalarından birinde çalışan bir piyasa katılımcısı, Londra'da sabah 9'a kadar yaklaşık 5 milyar dolar değerinde dövizin el değiştirdiğini, bunun da sabah ortalamasının yaklaşık on katı olduğunu tahmin etti. Bir başka katılımcı ise gün boyunca toplam çıkışların 10 milyar dolara yaklaştığını öne sürdü.
Kargaşa kısa sürede piyasaların geneline yayıldı ve Türk bankacılık hisselerinin göstergesi 2013'ten bu yana en büyük düşüşü yaşadı. 10 yıllık devlet tahvili faizleri %33'ü aştı.
Geçen hafta, son iki yılını ekonomik sükûneti sağlamaya, Wall Street yatırımcılarını önceki istikrarsızlık dönemlerini geride bırakmaya ve yatırıma teşvik etmeye çalışan Türkiye'nin maliye yetkilileri için bir darbe oldu. O kaotik yarım saatten sonra, bu çalışmaların çoğu silinip gitmişti.
‘Güvenin yeniden kazanılması zaman alır’
New York'taki Jefferies Financial Group Inc. şirketinin döviz müdürü Brad Bechtel, “Bu büyüklükte bir hareket olduğunda, güvenin yeniden kazanılması zaman alır. Merkez Bankası'nın nasıl tepki vereceğine ve Erdoğan'ın bunu kontrol etmeye çalışıp çalışmayacağına bağlı. Bu kötü bir haber olur ve umarım bundan kaçınılır” dedi.
Deutsche Bank ve Millennium sözcüleri toplantı hakkında yorum yapmayı reddetti. Gramercy'nin bir sözcüsü de toplantı hakkında yorum yapmayı reddetti, ancak e-postayla gönderdiği bir açıklamada “siyasi ve piyasa değişimlerini yönetmeye alışkın olduklarını ve son olaylardan rahatsız olmadıklarını” söyledi.
İmamoğlu'nun hafta sonu resmen tutuklanmasının ardından Türk piyasaları bu haftaya da gergin başladı ve lira yeniden düşüşe geçti. Yüz binlerce kişi İmamoğlu’nun gözaltına alınmasını protesto etti. Erdoğan, ana muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi'ni (CHP) bu tür gösterilere müsamaha gösterilmeyeceği konusunda uyararak karşılık verdi.
Lira yarım saat içinde eridi
Yıllardır hedge fonları ve diğer kurumsal yatırımcılar, Türkiye'de bir kriz çıkması halinde yerel bankaların liranın değer kaybetmesini önlemek için satabilecekleri yeterli dolar rezervi olduğuna inandırılmıştı. Yatırımcıların 19 Mart Çarşamba sabahı beklediği de buydu. Ancak Türkiye'nin kamu bankaları offshore kreditörlerle olan günlük kredi limitlerini çoktan tüketmişlerdi ve bu da lirayı o kader yarım saat için savunmasız bıraktı.
Londra'da sabah 7'den itibaren artan hacimlerde liralarını dolara çeviren hedge fonları satışları teşvik etti. Şehirdeki bir hedge fonu çalışanı, dolar 36 liranın biraz üzerindeyken metroya bindiğini ve yer üstüne çıktığında kurun 40 liranın üzerine fırladığını söyledi.
Wall Street bankaları, hedge fonları ve diğer varlık yöneticileri, ülkenin alışılmışın dışındaki ekonomi politikaları ve siyasi çalkantılarla geçen istikrarsız yılların ardından Türkiye'den uzaklaşmıştı. Ancak Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in enflasyonla mücadeleye odaklanması ve yüksek faiz oranlarıyla lirayı istikrarlı tutmasının cazibesine kapılan yabancı yatırımcılar yavaş yavaş geri dönerek 2023'ten bu yana yaklaşık 30 milyar dolarlık Türk hisse senedi ve tahvili aldı. Yatırımcılar özellikle carry trade’e akın etti. Bu işlem geçen yıl Türk lirasına %30'dan fazla getiri sağladı ki bu dünyada türünün en iyilerinden biriydi.
Bazı yatırımcılar bu haftaki satışları bir sinyal olarak görüyor. Erdoğan, Şimşek'in ekibini ve onların Türkiye ekonomisine yönelik daha ortodoks yaklaşımlarını desteklemeye devam ettiği sürece istikrar sürecektir.
Pinebridge Investments'ın gelişmekte olan piyasalar küresel sabit gelir eş başkanı Anders Faergemann, “Türkiye'deki mevcut durumu geçici bir gerileme olarak görüyoruz. Yatırımcıların güvenini yeniden inşa etmek zaman aldı ve birkaç siyasi yanlış adımın her şeyi çözmesine izin vermek çok maliyetli olacaktır” dedi. Diğerleri o kadar emin değil.
Paris'teki Societe Generale SA'da FX stratejisi başkanı olan Kit Juckes, “Kesinlikle kısa vadeli bir etki var,” dedi. “Bu çok popüler bir işlemdi. İnsanlar çok hazırlıksız yakalandı ve aceleyle geri dönmeyecekler.”
