Pazar günü geç saatlerde alelacele düzenlenen ve dünyanın manşetlerine taşınacak bir basın toplantısından günler önce İsviçre'nin siyasi elitleri gizlice dünyayı sarsacak bir hamleye hazırlanıyordu. Ülkenin merkez bankası ve mali düzenleyicisi Credit Suisse'in sağlam olduğunu kamuoyuna açıklarken, kapalı kapılar ardında ülkenin en büyük ikinci bankasını kurtarma yarışı sürüyordu.
Olaylar zinciri, İsviçre'nin amiral gemilerinden birinin silinmesine, 260 milyar İsviçre Frangı (280 milyar dolar) devlet fonuyla desteklenen bir birleşmeye ve küresel finansı altüst edecek bir hamleye yol açtı: Tahvil yatırımcılarının aleyhine bankanın hissedarlarını kayırmak.
Büyük riskler tek bir bankada toplandı
Uzun zamandır siyasi tarafsızlığın kalesi olan ve zengin elitler için güvenli bir liman olma özelliğini koruyan bu kara ülkesinde yaşananlar, 2008 mali krizinden çıkarılan en önemli derslerden birine ters düştü. Kurtarma, daha da büyük riskleri tek bir bankacılık devinde, UBS Group AG'de yoğunlaştırıyor.
Dahası, UBS-Credit Suisse bağlantısının hisse senedi yatırımcılarına vurduğu darbeyi tahvil sahiplerinin hafifletmesi, kredi verenleri sarstı ve borçlanma maliyetlerini dünya ekonomik büyümesini tehdit edecek şekilde artırdı.
Credit Suisse kendi yarattığı krizle mücadele etti
Yıllarca süren skandallar ve kayıplarla sarsılan Credit Suisse, aylardır kendi yarattığı bir güven kriziyle mücadele ediyordu. Birkaç gün içinde ölümü kesinleşti.
ABD'nin, nakit taleplerini karşılamakta zorlanan iki orta ölçekli kredi kuruluşunun tüm mevduatlarını garanti altına almak için devreye gireceği haberinin 12 Mart'ta duyulmasının hemen ardından, gözler Credit Suisse'e ve mevduat sahiplerinin güvenini nasıl koruyacağına çevrildi.
Müşteriler, 2022'nin son üç ayında Zürih merkezli bankadan 110 milyar dolar çekmişlerdi ve bu çıkışları tersine çevirmek için mücadele ediyorlardı. Mali kriz sırasında bir dizi Avrupa bankasının kurtarılmasına aracılık eden ve adının açıklanmaması koşuluyla konuşan bir bankacı, Reuters'e verdiği demeçte, ABD bankacılık çöküşlerini gördükten sonra UBS'in Credit Suisse'i desteklemek için çağrılacağına dair çok az şüphe olduğunu söyledi.
Daha fazla yatırım yok dedi hisseler çakıldı
Bankacı 13 Mart'ta UBS'i arayarak dünyanın en büyük servet yöneticisini İsviçre makamlarından bir telefon almaya hazır olması gerektiği konusunda uyardı. İki gün sonra Çarşamba günü Credit Suisse tam anlamıyla bir krizin içine sürüklendi. Suudi Ulusal Bankası Başkanı Ammar Al Khudairy'nin İsviçre bankasına daha fazla yatırım yapamayacağını söylemesi, Credit Suisse hisselerinin düşüşe geçmesine neden oldu.
Credit Suisse'in en büyük yatırımcısının da kredi kuruluşuna olan güvenini yinelemesi pek önemli değildi. Reuters'a verdiği demeçte, "Küresel sistemik öneme sahip bir banka oldukları için günlük olarak izleniyorlar. ABD'deki orta ölçekli bir bankada olduğu gibi sürprizler yok. Bu tamamen farklı bir ekosistem."
Büyük mevduat çıkışları oldu
Birleşme konusunda UBS'e danışmanlık yapacak olan bankacı, Reuters'a verdiği demeçte, önemli mevduat çıkışlarının bunu izlediğini söyledi ve bir rakam vermekten kaçındı.
Bankacılık merkezi Zürih ve Bern'de baskı artıyordu. Credit Suisse'i kurtarma görüşmeleri sürerken İsviçreli düzenleyici kurumlar FINMA ve İsviçre Merkez Bankası, "ABD'deki bazı bankaların sorunlarının İsviçre finans piyasaları için doğrudan bir bulaşma riski oluşturmadığını" söyledi, ancak bankaya sınırsız fon erişimi sağlayacaklarını da kabul etti.
Credit Suisse de istikrar mesajı veriyordu. Banka Perşembe günü Reuters'a yaptığı açıklamada, bankanın ne kadar nakit benzeri varlığa sahip olduğunun önemli bir ölçüsü olan ortalama likidite karşılama oranının, küresel bankacılık krizine rağmen 8 Mart ile 14 Mart arasında değişmediğini söyledi.
Gizli tutuldu
Eski bir çevirmen ve öğretmen olan İsviçre Maliye Bakanı Karin Keller-Sutter, Pazar günü düzenlenen basın toplantısında Credit Suisse'e ek destek sağlanması konusunda anlaşmaya varıldığını ancak acil durum açıklamalarının art arda gelmesinin insanları paniğe sürüklemesinden korkulduğu için bunun gizli tutulduğunu söyledi.
Keller-Sutter, ABD Hazine Bakanı Janet Yellen ve İngiltere Maliye Bakanı Jeremy Hunt ile yakın temas halinde olduğunu söyledi. Her iki ülkede de binlerce çalışanı olan büyük Credit Suisse iştirakleri bulunuyor. Reuters'ın haberine göre Frankfurt'taki Avrupa Merkez Bankası ile iletişim çok daha düşük bir seviyedeydi. Credit Suisse'in Lüksemburg, İspanya ve Almanya'daki kolları çok daha küçüktü.
Özellikle Avrupalı düzenleyiciler, İsviçre'nin tahvil sahiplerini zarara uğratabileceğinden endişe ediyorlardı ki bu radikal bir adımdı ve vergi mükellefleri için kurtarma maliyetleri arttıkça bu adımı attılar.
Adının açıklanmasını istemeyen kişi verdiği demeçte "Bunu kendi başlarına yaptılar" dedi ve sonucu "büyük bir sürpriz" olarak nitelendirdi.
FINMA sözcüsü, Credit Suisse'in bu ülkelerdeki işlerinin büyüklüğü nedeniyle İngiltere ve ABD'ye ağırlık vermelerine rağmen, Avrupalı yetkilileri de bilgilendirdiklerini söyledi.
Herkes karanlıkta bırakılmadı
Konuyla ilgili bilgi sahibi bir başka kişi, bankada yaklaşık %10 hissesi bulunan Suudi yatırımcıların İsviçrelilere baskı yaparak, kötü giden yatırımlarının bir kısmını geri almamaları halinde yasal yollara başvurabilecekleri uyarısında bulunduklarını söyledi.
Müzakerelere katılan yetkililerden biri "Paranın bir yerden gelmesi gerekiyordu" dedi. Söz konusu kişi, Credit Suisse yönetim kurulunun, giderek daha da kırılganlaşan bir ortamda birlik ve beraberliği korumak amacıyla bu kişilerin arkasında durduğunu ve hissedarlara ödeme yapılmasını savunduğunu söyledi.
Banka hissedar kaybından kaçınmak istedi
Düzenleyiciler de, Credit Suisse'in yanında durduktan birkaç saat sonra, bankanın tasfiyesiyle sonuçlanabilecek, ülke için potansiyel olarak daha büyük bir baş ağrısı ve itibar kaybı yaratacak bir hissedar kaybından kaçınmak istedi.
Sonunda İsviçre, 16 milyar franklık tahvili silmeyi, hissedarlara 3 milyar frank tazminat ödemeyi ve banka finansmanının temel bir ilkesini tersine çevirmeyi - yani bir banka iflasından ilk darbeyi tahvil sahipleri yerine hissedarların almasını - kabul etti.
Bu, ülkenin demiryollarının inşasına yardımcı olan ve Kral I. Alfred olarak anılan İsviçreli Alfred Escher tarafından kurulan bir kurum için utanç verici bir sona işaret ediyor. Credit Suisse, aralarında Maliye Bakanı Keller-Sutter'in de bulunduğu çok sayıda İsviçreli şirkete ve vatandaşa bankacılık yapıyor.
Bu bir kurtarma paketi değil
Pazar günü, İsviçreli yetkililer anlaşmayı açıklarken, pişmanlık duymuyorlardı. Keller-Sutter gazetecilere verdiği demeçte "Bu bir kurtarma paketi değil" dedi. Merkez Bankası Başkanı Thomas Jordan ise paketi, daha geniş çaplı bir şoka karşı koymak için gerekli olduğu şeklinde savundu.
Keller-Sutter, "Bu senaryoda vergi mükellefinin riski daha az" dedi ve ekledi: "İflas en yüksek risk olurdu çünkü İsviçre ekonomisine maliyeti çok büyük olurdu."
Yine de piyasalar bu olağanüstü gelişmenin etkisiyle sarsılıyor. İlgili kişilerden biri, "Milyarderlerin bankası olduğunuzda, mevduatlar çok hızlı bir şekilde uçup gidebilir" dedi ve ekledi: "Üç gün içinde paranız buhar olup uçabilir."
