İsviçre'nin Luzern kentindeki göl manzaralı villasında oturan Borger Borgenhaug, bir yaz gecesinde torunlarını ve İskandinav denizinin kokusunu özlüyor. Marangozluktan emlak imparatorluğuna uzanan macerası onu bir göl kenarına sürüklerken Borgenhaug, bunun Norveç'in yüksek servet vergisinden kaçmak için ödediği bedel olduğunu söylüyor.
Norveç'teki yıllık vergi oranı, çok sayıda milyonerin yurt dışına taşınmasına neden oluyor. Ülkeyi 2022 yılında terk eden Borgenhaug, Norveç'teki siyasi iklimin zenginlere düşmanca davrandığı kanısında. Tarihi 1892'ye dayanan servet vergisi ve vatandaşların başkalarının vergi beyanlarını görmesine olanak tanıyan açıklık kültürü, Norveç'in temel ilkelerinden biri. Vergi, Norveç'te eylül ayında yapılan seçimlerin odak konusu, yeniden iktidara gelen İşçi Partisi'nin bir önceki döneminin yansımasıydı.
Norveç'te kişi başı net serveti 1,76 milyon ile 20,7 milyon kron arasında olanlar yüzde 1, bu rakamın üzerindekiler ise yüzde 1,1 oranında servet vergisi ödüyor. 2023’te bu vergiyi ödeyenlerin sayısı 671 bin 639.
Konutlar, değerlemenin yüzde 75’i üzerinden vergiden muaf tutulurken hisse ve ticari mülkiyetlerde indirim yüzde 20 seviyesinde. Yurt dışındaki varlıklar da vergilendirilmeye dahil ediliyor, bu şekilde borçlar düşülebiliyor. Norveç’ten ayrılmak isteyenler için bir kural var: Ülkeyi terk edenler, 3 milyon kron üzerindeki gerçekleşmemiş sermaye kazançları için yüzde 37,8 oranında çıkış vergisi ödemek zorunda. Bu, değer kazanan ancak henüz satılmamış hisseler gibi hayali kazançları kapsıyor.
Göç eğilimi arttı
Norveç’te servet vergisi konusundaki değişiklikler, yüksek gelirli kişilerin ülkeden ayrılma oranını da artırıyor. Düşünce kuruluşu Civita’nın verilerine göre, serveti 10 milyon kronu aşan 261 kişi 2022’de, 254 kişi 2023’te ülkeyi terk edenler arasında. Bu rakamlar, vergi artışından önceki dönemin yaklaşık iki katına denk geliyor.
Kapital dergisinin Norveç’in en zengin 400 kişisi listesi, göç eğilimini destekliyor. Bu kişilerden 105’i artık yurt dışında yaşıyor veya servetlerini yurt dışındaki akrabalarına devretmiş durumda.
Servet vergisi, gelir dağılımını dengeleyen bir araç olarak da görülüyor. Başbakan Yardımcısı ve Maliye Bakan Yardımcısı Ellen Reitan, konuya dair “Servet vergisi, gelir vergisi tek başına düşünüldüğünde kişisel vergi sistemini daha adil hale getiriyor” diyor.
Norveç İstatistik Ofisi’nin araştırmaları, girişimcilerin vergiyi ödeyebilecek likiditeye sahip olduğunu ve yükün ağırlıklı olarak en zengin kesim üzerinde olduğunu gösteriyor. Bir başka çalışma da servet vergisinin insan sermayesine yatırım yapılmasını teşvik edebileceğini öne sürüyor.
Hükümet servet vergisini destekliyor
Aftenposten gazetesi için Response ajansı tarafından yapılan anket, Norveçlilerin yüzde 39’unun servet vergisinin sürdürülmesini veya artırılmasını istediğini, yüzde 23’ünün azaltılmasını talep ettiğini, yüzde 28’inin ise tamamen kaldırılmasından yana olduğunu ortaya koyuyor.
Norveç İşçi Partisi hükümeti, önümüzdeki iki yıl içinde tüm partileri vergi reformu masasına davet ederek bir uzlaşma sağlamayı hedefliyor. Şart belli: Servet vergisi, varlığını koruyacak.
Servet vergisine karşı çıkanlar, modelin yerel mülkiyeti cezalandırdığını ve Norveç'in girişimci tabanını zayıflatma riski taşıdığını ifade ediyor. Balık yağı takviyeleriyle servet kazanan ve yakın zamanda İsviçre'ye taşınan Knut-Erik Karlsen, "Servet vergisi sistemi şirketlerin dünyanın geri kalanıyla rekabet etmesini zorlaştırıyor" görüşünde.
Kaynak: Reuters
