Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya işgal başlatmasından bu yana 1000’in üzerinde yabancı şirket, Rusya’dan çekileceğini açıkladı. Ancak savaşın başlaması üzerinden geçen 20 aydan fazla sürede Rus hükümetine göre bu şirketler ‘çekilme’ sözünü tutmadı. Ekim sonlarında Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, Business Insider’a yaptığı açıklamada “Çekilen şirketlerden daha fazlası Rusya’da faaliyetlerini sürdürüyor” dedi. Business Insider, Rus hükümetinin açıklamasını teyit etmek için verileri analiz etti.
Yale Üniversitesi verileri
Yale Üniversitesi, savaş başladığından beri hangi yabancı şirketin Rusya’dan çekildiğine yönelik bir araştırma sürdürüyor. Uzmanlar ve gönüllü öğrencilerden oluşan, Rusça, Ukraynaca, İngilizce ve Lehçe dahil 10 yabancı dil bilgisi olan ekip, listeyi her gün güncelliyor. Ekip, listeyi düzenlerken vergi beyannameleri gibi kamuya açık kaynaklar ve iç istihbarat kullanıyor. Çalışma, son 10 yıllık dönemde en az 100 milyon dolar küresel geliri olan şirketlere odaklandı. Araştırmacılar bulgularını 5 kategoriye indirdi.
Faaliyet gösteren şirket sayısı çekilenlerden daha fazla
Yale'in verileri birçok firmanın Rusya'daki faaliyetlerini azalttığını, ancak incelediği şirketlerin sadece üçte birinin Rusya ile ilişkilerini tamamen kestiğini gösteriyor. Yale’in çalışmasına göre 552 yabancı şirket hala Rusya’daki faaliyetlerini sürdürüyor. Bu arada, Yale'in listesine göre 502 şirket Rusya'daki faaliyetlerinin büyük bir kısmını sonlandırırken geri dönüş seçeneklerini açık tutuyor. Toplamda 535 şirket Rusya pazarından tamamen kopmuş durumda. Bu da gösteriyor ki, Rus hükümetinin ekim ayında söylediği gibi, Rusya'da hala faaliyet gösteren şirketlerin sayısı, tamamen çıkış yapanların sayısından daha fazla.
Kyiv School of Economics verileri
Rusya’daki yabancı şirket faaliyetlerini inceleyen bir diğer kurum da Kyiv School of Economics (KSE). Rusya’da en az yüzde 51 hissesi yabancılara ait olan en çok vergi ödeyen şirketler incelendi. KSE, verilerini haber kaynaklarından ve şirketlerin resmi açıklamalarından derledi. Kurum ayrıca Ukrayna hükümetinin verilerini de kullanıyor ve veritabanını her gün güncelliyor. KSE, operasyonları ve geri çekilmeleri 6 farklı kategoride sıraladı. Buna göre çoğu yabancı firma Rusya’dan çekilmedi.
Verilere göre işgal başladığında 1582 yabancı şirket Rusya’da faaliyet sürdürüyordu ve yalnızca 300 tanesi savaş sonrası ülkeden çekildi.
KSE, 20 Kasım'da yayınladığı veri analizinde, Rusya'daki faaliyetlerini durduran şirketlerin oranı Nisan 2022 ortasına kadar keskin bir artış gösterirken, pazardan ayrılanların veya pazarda kalanların oranının son 15 ayda durgun olduğunu belirtti.
Rusya, yabancı şirketlerin çekilmesini zorlaştırıyor
Rusya’da hâlâ faaliyetlerini sürdüren yabancı şirketlerin çoğu ülkeden çekilme prosedürüne takılıyor. Rus hükümeti yabancı şirketlerin pazardan çıkmasını giderek zorlaştırıyor. Rusya, şirketlerin ülkeden çekilmeden önce devlete bağış ödemelerini ve varlıklarını satmalarını talep ediyor. Kısa bir süre önce Kremlin, Rusya'dan çıkmak isteyen Batılı firmaların ellerindeki varlıkları Rus rublesi üzerinden satmaları gerektiğini açıkladı. Bu durum da şirketlerin ülkeden çekilmesini zorlaştırıyor.
