Batılı sağlıklı yaşam koçları tarafından kullanılan ve ünlülerin özel iyileştirici özellikleri olduğuna inandığı kristalleri aramak için Güney Afrikalı halk madencilik yapıyor. Son yıllarda Gwyneth Paltrow, Kim Kardashian ve Adele gibi ünlülerin destekleri, kristal kuvarsın bir Yeni Çağ modası olmaktan çıkıp sağlıklı yaşam endüstrisinin büyüyen bir pazarı haline geldi. Bu durum, yeryüzündeki en yaygın minerallerden biri olan, ancak bilim insanlarının şifa sunduğuna dair hiçbir kanıt bulamadığı kuvars madenciliği çılgınlığına yol açtı.
50 yaşındaki iki çocuk annesi Linki Mugidi, Johannesburg'a 145 kilometre uzaklıktaki köyde bulunan nadir bir kristal türü olan kaktüs kuvarsı için evlerin arka bahçelerinde ve yamaçlarda kazı yapan yüzlerce kişiden biri. Mugidi "Çok zor bir iş, bel ağrıtıyor. Günün sonunda sırtım, ellerim ve omuzlarım hep ağrıyor" dedi.
"Küresel kristal pazarı Vahşi Batı gibi"
Washington'da kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Pact'ın direktörü Cristina Villegas, "Şu anda küresel kristal pazarı Vahşi Batı gibi. Tünel çökmesi, ani su baskını, yüksekten düşme veya havasız kalma gibi ciddi riskleri var" dedi. Kristal kuvars genellikle mücevher ve bibloların yanı sıra çevrimiçi kristal mağazaları ve koleksiyoncu web siteleri aracılığıyla satılıyor. Kuvars kristalin rengine ve boyutuna bağlı olarak birkaç dolardan binlerce dolara kadar satılabilir.
Mugidi, kaktüs kuvarsının keşfedildiği tek yer olan bu kasabanın altında yatan kristalleri bularak geçimini sağlamak umuduyla bir yıl kadar önce Boekenhouthoek'e taşındı. Ruh kuvarsı veya peri kuvarsı olarak da bilinen kaktüs kuvarsı için kazı yaparak günde ortalama 4 dolar kazanıyor, ancak bu ne kadar mineral bulduğuna bağlı olarak değişiyor. Günde yaklaşık 10 ila 12 saat kazı yapıyor ve her ay sadece bir pazar günü izin yapabiliyor. Mugidi "Toprak ıslak olduğunda kolayca üzerinize düşebilir. Bundan korkuyorum" dedi.
Anksiyeteyi bastırdığına inanılan kristal için zorlu koşullar
Birçok kristal kuvars madencisinin düzensiz çalışma koşulları, kristallerin anksiyeteyi bastırmak veya enerji seviyelerini yükseltmek için kullanılma şekliyle tezat oluşturuyor. Therapie Life London'ın kurucusu ve 20 yılı aşkın süredir kristallerle çalışan Michelle Roques-O'Neil, kaktüs kuvarsın "usta bir şifacı olduğu düşünülüyor" diyor. Ancak, "Orada çalışan insanlara ya da toprağa zarar veren bir şeyi kullanmak istemezsiniz" diyor.
Kayıt dışı madenciler tarafından çıkarılıyor
Yerel halk, ünlülerin destekleri ve ülkedeki %42'lik işsizlik oranı nedeniyle buradaki madenci sayısının son yıllarda yaklaşık %20 arttığını söylüyor. Dünyadaki kristal kuvarsın çoğu Çin, Hindistan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Myanmar gibi gelişmekte olan ülkelerde, büyük ölçüde güçlendirilmiş bot veya kask gibi koruyucu ekipmanları olmayan kayıt dışı madenciler tarafından çıkarılıyor.
A global celebrity-driven craze for quartz has caused a rush to dig in backyards and hillsides in rural South Africa. https://t.co/pb1EPgApgE https://t.co/pb1EPgApgE
— The Wall Street Journal (@WSJ) June 24, 2024
Bazı perakendeciler kristallerinin sorumlu bir şekilde tedarik edildiğini söylese de, uzmanlara göre özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki şeffaf olmayan tedarik zinciri çoğu kristalin kaynağını izlemeyi zorlaştırıyor.
Madencilerin izni olması halinde Güney Afrika'da zanaatkar ya da küçük ölçekli madencilik yasal. Şirketlere ve sivil toplum kuruluşlarına zanaatkar madencilik konusunda danışmanlık yapan Kgothatso Nhlengetwa, bu tür ruhsatların alınmasının zor olduğunu söylüyor. Yasa dışı kazı yapan madencilerin genellikle polis şiddetine daha açık olduklarını ve madenleri için piyasanın altında fiyatlar aldıklarını söylüyor.
Boekenhouthoek doğumlu 34 yaşındaki serbest madenci Lucky Chauke, alıcıları beklemenin kristalleri çıkarmak için yapılan yorucu işten daha kötü olduğunu söylüyor. İki haftadır kimsenin gelmediğini söyleyerek "Yiyeceğimiz tükeniyor" dedi.
