Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić, hükümetin büyük ölçüde Rusya’ya ait petrol şirketi NIS için alıcı bulmaları konusunda Gazprom ve Gazprom Neft’e 50 günlük bir süre tanıdığını duyurdu. ABD, Ukrayna savaşı nedeniyle şirkete yaptırım uygulamıştı.
Balkan Insight'ta yer alan habere göre, ABD, NIS’e yönelik yaptırımları Ocak 2025’te duyurmuş, verilen geçici muafiyetlerin ardından yaptırımlar Ekim ayında tamamen yürürlüğe girmişti. Sırbistan, kış yaklaşırken yakıt tedarikinin aksamaması için Rus tarafının hızlı bir satış yapmasını umuyor.
Vučić, “50 gün içinde bir anlaşma sağlanmazsa başka bir yol kalmayacak… ama yine de hemen kamulaştırma yoluna gitmeyeceğiz. Önce yönetimi devralacağız, sonra da Rus dostlarımıza mümkün olan en yüksek fiyatı teklif edeceğiz” dedi.
Ayrıca, ABD Hazine Bakanlığı’ndan NIS’e önümüzdeki iki gün içinde bir operasyon lisansı verilmesini istediğini açıkladı. Böyle bir lisans, Sırbistan’ın başlıca petrol erişim hattı olan Hırvatistan’daki JANAF boru hattı üzerinden ithalatın yeniden başlamasını sağlayacak.
Vučić, potansiyel alıcılar arasında Birleşik Arap Emirlikleri, Macaristan ve “başka bazı ülkelerden dostların” bulunduğunu söyledi; ancak Rusya’nın hisseleri önce Sırbistan’a teklif etmemiş olmasından üzüntü duyduğunu da ekledi:
“Rus tarafına başarılar diliyoruz. Kime satacaklarına karışmıyoruz ama önce bize sunmalarını isterdik. Onların tercihlerine saygı duyuyoruz; sermaye sahibinin malını nasıl yöneteceği kendi kararlarıdır.”
Cumhurbaşkanı ayrıca, Sırbistan Merkez Bankası ile özel bankaların, NIS ile iş yapmaya devam etmeleri hâlinde yaptırım riski konusunda uyarıldığını açıkladı:
“Bu, ödemelerin durması, banka kartlarının çalışmaması, kredi verilmesinin kesilmesi gibi ciddi sonuçlara yol açabilir,” dedi.
Merkez Bankası daha sonra yaptığı açıklamada, NIS belirlenen tarihe kadar lisans alamazsa tüm ödeme işlemlerinin durdurulacağını doğruladı. Açıklamada, bunun hem finansal sistemin istikrarını korumak hem de ödeme trafiğinin sorunsuz işlemesini sağlamak için gerekli olduğu vurgulandı.
ABD’nin Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi (OFAC), Ukrayna savaşını finanse eden gelirleri azaltma amacıyla, Rusya’nın en büyük petrol üreticilerinden Gazprom Neft ve Surgutneftegaz ile birlikte NIS’e yaptırım uygulamıştı.
Yaptırımlar açıklandığında Gazprom, NIS’in %6,15’ine; bağlı şirketi Gazprom Neft ise %50’sine sahipti. Sırbistan’ın payı %30’un biraz altındaydı. Şubat ayında Gazprom payını %11,3’e yükseltirken Gazprom Neft’in payı %44,9’a geriledi. Eylül ayında Rus JSC Intelligence, Gazprom’un %11,3’lük hissesini devraldı.
Sırbistan, tek petrol şirketi olan NIS’in %51 hissesini 2008’de Gazprom’a 400 milyon avro ve 550 milyon avroluk yatırım taahhüdü karşılığında satmış, bu anlaşma o dönem “ucuz satış” gerekçesiyle eleştirilmişti.
Kaynak: Gazete Oksijen
