Altı kişilik bir Financial Times ekibi, Başbakan Johnson’ın sağ kolu Elliot’ın kurduğu bağışçılar kulübünü ortaya çıkardı. Yüksek miktarlarda bağış yapanlar, ekonomiden pandemiye pek çok konuda başbakanın “kulağını çekebiliyor”
Daniel Dombey
28 Haziran Pazartesi, Boris Johnson için sıkıntılı bir gündü. Birkaç gün önce Sağlık Bakanı Matt Hancock bir danışmanıyla ilişkisi sırasında koronavirüs kısıtlamalarını ihlal ettiği için istifa etmişti ve olayın siyasi yankıları devam ediyordu. Başbakan o akşam eşi Carrie ile birlikte Downing Street’teki yenilenmiş konutunda dinlenmek yerine, Londra’nın en varlıklı isimlerinden bazılarıyla buluşmak üzere Kensington’daki bir konağa gitti. İçki ve kanepeler eşliğinde bahçede dolananlar arasında, buluşmaya ev sahipliği yapan banker Rishi Khosla gibi, Muhafazakar Parti’nin büyük bağışçıları vardı. Johnson tarafından Lordlar Kamarası’na terfi edilişinden günler sonra partiye 500 bin pound veren online ticaret devi Peter Cruddas’ın yanı sıra, bu yıl partiye 250 bin pound bağışlayan, Shore Capital kurucusu Howard Shore da oradaydı. Bunlar Johnson’ın iktidara gelmesine destek olmuş zengin insanlardan bazıları. Birçoğu aynı zamanda gizemli “Danışma Kurulu” üyeleri. Bugüne kadar bilinmeyen ve seçkin bağışçılardan oluşan bu grup, hükümetteki en güçlü kişilere sık sık ve doğrudan erişme ayrıcalığına sahipti. Johnson sıcak karşılansa da buluşmaya katılanların aktardığına göre, bağışçılar gerek kabinedeki sorunlar gerekse ülkenin ekonomik gidişatı sebebiyle başbakanın kulağını çekmişti. Görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan bir parti yetkilisi, “Devlet müdahalesinden bezmiş durumdalar” diyor. “En büyük bağışçılar Thatchercı serbest piyasa yanlıları ve Boris’e karşı ağızlarına geleni söylemekten çekinmiyorlar.” Johnson hep yaptığı gibi onlara duymak istedikleri şeyi, yani en yakın destekçilerini unutmadığını söyledi. Davetten ayrılmadan önce “özgürlük günü” kararının kesinlikle uygulanacağı sözünü verdi. Özgürlük günü, İngiltere’deki Covid-19 kısıtlamalarının çoğunun kaldırılacağı, epey tartışılan 19 Temmuz tarihi. Daveti düzenleyen kişi Johnson değildi. Bu işi sosyete uzmanı Ben Elliot üstlenmişti. Elliot başbakan tarafından son seçimlerde partiye finansman sağlanması ve partinin hem bugün hem de yarın para sıkıntısı çekmemesi için görevlendirilmişti.
Madonna ve Jeniferr Lopez’e servis
Kendini “yıldızların gönüllü hizmetkarı” olarak tanımlayan Elliot, Quintessentially adlı şirketin sahibi olarak tanınıyor. Zenginlerin kaprisli isteklerine hizmet eden bu “konsiyerj” hizmetleri şirketi, Jennifer Lopez şerefine düzenlenecek bir parti için bir düzine albino tavus kuşu temin etmekten, Madonna’ya paketlerce karaağaç çayı götürmeye kadar birçok görev üstleniyor. Rock yıldızı Steve Winwood’un damadı olan 45 yaşındaki Elliot, 2011 yılında Financial Times’a verdiği röportajda, varlıklı müşterilere hizmette esas olanın “hangi iyilik için kiminle iletişime geçeceğini bilmek” olduğunu söylemişti. Elliot döneminde Danışma Kurulu parti içinde en çok rağbet gören kulüp haline geldi; kurulun faaliyetlerine dair bilgi sahibi olanlara göre, üyeler ayda bir kez Johnson ve Maliye Bakanı Rishi Sunak ile bir araya gelebiliyor. Parti yetkilileri kurulun Johnson iktidara gelmeden önce oluşturduğunu söylese de kesin bir tarih vermiyor. Herhangi bir parti kaydında resmi olarak adı geçmiyor. David Cameron dönemindeki bakanlardan biri, böyle bir kurulu “hiç duymadığını” söylüyor. Cornwall Düşesi Camilla’nın yeğeni olan Elliot, 2019 yılının Temmuz ayında Johnson tarafından Muhafazakar Parti eş-başkanlığına getirildi. O günden beri, Batı dünyasının en başarılı siyasi partisi olan Muhafazakarları iktidarda tutacak finansmanı sağlayan operasyonun merkezinde yer alıyor. Parti yetkililerine göre, Elliot aynı zamanda Johnson’ın danışmanı ve finansal konularda zorlanan başbakana tavsiyelerde bulunuyor. Düzenli olarak buluşuyor, tenis ve squash kortlarında kozlarını paylaşıyorlar. Cimriliğiyle ünlü ama her zaman parasız dolaşan Johnson’ın parayla ilişkisi berbat olabilir; ama Elliot zenginlerle kurduğu bağlantılardan büyük keyif alıyor. Johnson’ın maddi durumu manşetleri süslerken dostu Elliot, Quintessentially modelini partiye de uyguladı. Artık en büyük bağışı kim yaparsa hükümetin kalbine en çok o girebiliyor. Başbakan 2024’teki seçimlere hazırlanırken, Elliot’a ihtiyacı var. Johnson Temmuz 2019’da başbakan seçildikten sonraki ilk işlerinden biri, Elliot’u görevlendirmek oldu. Üç yıllık Theresa May döneminde Muhafazakarların bağış toplama becerisi azalmıştı ve Aralık 2019’daki erken seçimler için hazırlanmak gerekiyordu. Seçim kampanyasının ilk iki haftasında parti bağış rekoru kırarak tam 8.6 milyon pound topladı. Elliot, Johnson’dan 12 yaş küçük; ama uzun süredir aynı sosyal çevre nin içindeler. 2000’lerin başında Elliot, Mayfair’deki Crown London Aspinalls kumarhanesinde zengin çevreciler Ben ve Zac Goldsmith ile poker oynardı. Bu ekibin üyelerinden birine göre, aşağı yukarı aynı dönemlerde vurdumduymaz bir köşe yazarı ve yorumcuyken milletvekilliğine geçiş yapan Johnson da Aspinall kliğinin bir parçasıydı. Ama Elliot müstakbel başbakanla hiç poker oynamadıklarını söylüyor.
Eşi kulüpte çalışıyor
Kulübün kurucusunun oğlu Damian Aspinall, aynı zamanda bir hayvan koruma kuruluşunu yönetiyor; Johnson’ın şimdiki eşi Carrie kısa süre önce bu kuruluşta iletişim direktörlüğüne getirildi. Goldsmith kardeşlerin babası James, Avrupa Birliği’ne muhalif bir finansçıydı. Risk düşkünlüğü, Eton College ve Brexit, grubu birbirine bağladı. Taraflara yakın biri, “Birbirlerini kollarlar” diyor. Elliot ilişki kurmadaki becerisi ve Quintessentially’deki başarıları nedeniyle iş dünyasındaki meslektaşları tarafından “her yere giren adam” olarak tanınıyordu. Geçen sene Chicagolu bir reklamcı FT’ye yaptığı açıklamada, kendisine yıllık 8 bin 500 dolardan başlayıp 40 bindolara ulaşan üç farklı Quintessentially üyeliği önerildiğini söyledi. “Quintessence” adındaki 13 ay süreli, davetlilere özel bu pakette Buckingham Sarayı’nda akşam yemeği, Sundance ve Cannes Film Festivallerine VIP paketler, ayrıca Richard Branson’la Karayiplerdeki adasında tenis turnuvası yer alıyormuş.
Sihirli rakam: 250 bin
Görünüşe bakılırsa Elliot iki yıl önce göreve gelişinden bu yana siyaset arenasında da benzer bir model uyguluyor; bu kez lüks tatil rotaları yerine Johnson’a erişim sağlıyor. Kendine has bir cazibesi olduğu söylenen Elliot, potansiyel bağışçılara işçi sınıfının taklidini yaparak seslenip hemen ardından sert bir tavır takınabiliyor. CP genel merkezinden bir yetkili onun için “Çok etkileyici biri” diyor ve hem bağışçıları hem de CP personelini aynı şekilde tersleyebildiğini söylüyor. “Bağışçıların gırtlağına çöküp paralarını alıyor. Para peşinde koşarken ‘Bu parayı bize borçlusun, bu parayı vereceğine söz vermiştin’ gibi dobra ifadeler kullanabiliyor. İcra memuru gibi.” Elliot, Johnson’ın her istediğini yaptı ve Muhafazakar Parti’yi seçim kazanan ve müthiş fonlanan bir makineye dönüştürdü. 2019’da Johnson’ın zaferine kadar parti 37.4 milyon pound bağışla rekor kırdı ve ana muhalefetteki İşçi Partisi’ni üçe katladı.Son bağış listelerinde 250 sayısına sık rastlanıyor. Sekiz parti bağışçısı 2020 yılında tam 250 bin pound vermiş. 2021’de de şu ana kadar en az bu miktarda bağış yapan üç kişi var.
İngiliz demokrasisi satılık mı?
Financial Times, Boris Johnson ile ilgili haberinin ardından yayınladığı başyazıda“seçkin siyasi bağışçılardan oluşan karanlık grubu” ele alarak böyle sordu. İngiliz demokrasisi satılık mı? Finansçılardan ve kodamanlardan oluşan bir grup, 250 bin pounda ulaşan ciddi bağışlarda bulunarak Başbakan Boris Johnson’ın ve Maliye Bakanı Rishi Sunak’ın göz bebeği olan, Danışma Kurulu adındaki, sadece davetlilerin katılabildiği bir kulübe üye olmaya hak kazandılar. Grup içinde konuşulanların kaydı yok. Kimlerin üye olduğu net değil. Hatta kurulun varlığı bile kayıtlara geçmemiş; asıl sorun da bu. Ne olduğu belirsiz bir ayrıcalıklı erişim söz konusu. Bu, yönetişim ve hükümetin işleyişi için ciddi bir sorun; kayırmacılık ve yozlaşmışlık algısını daha da artırıyor. Son yıllarda emlak sektöründen partiye gelen maddi desteğin oranı tüm bağışların dörtte birine ulaştı. Johnson’ın selefi Theresa May döneminde bu oran en çok yüzde 12’ye çıkmıştı. O halde alarm zilleri çalma zamanı: Johnson yılda 300 bin konut inşaatını hedefleyen yeni bir imar planını meclisten geçirmek için bastırıyor ve bu politika en çok partinin en büyük destekçilerine yarayacak. Elbette İngiltere’de bir konut krizi var ve süregelen arz darlığının bunda etkisi büyük. Ancak Johnson’ın planı, tarım arazilerini kullanan parti destekçilerini soğutabilir. Ayrıca bu durum hükümetin biyoçeşitliliği iyileştirme amacıyla da çelişiyor. Tek bir sektörden aşırı bağış almanın getirdiği ikilemlerden biri de bu: Johnson izlediği siyasette samimi olsa bile, kararının nedenleri sorgulanacak. Partinin güçlenen mali durumunda eş-başkan Ben Elliot’ın da ciddi payı var. Cornwall Düşesi’nin yeğeni olan Elliot, cemiyet içindeki bağlantılarını kullanarak Quintessentially adında bir konsiyerj hizmetleri şirketi kurdu. Zenginlerin kaprisli isteklerini yerine getirmek bir şirket için kârlı bir iş olabilir. Ancak devlet söz konusu olunca, servet yoluyla her yere erişim sağlamak o kadar da hoş durmuyor.
Neye kaç para harcandı
17.9 milyon pound: Emlak ve imar bağlantılı bağışçıların, Johnson’ın başbakan olmasından bu yana partiye yaptığı bağış miktarı
275 bin pound: Johnson’ın haftalık köşe yazıları karşılığında Daily Telegraph’tan aldığı yıllık ücret
4 bin 250 pound: Oxfordshire’daki kır evinin aylık kira getirisi
En az 88 bin pound: Johnson’ın “Shakespeare: The Riddle of Genius” kitabı için aldığı avans
250 bin pound: Sekiz parti bağışçısının 2020 yılında partiye bağışladığı net tutar
2.7 milyon pound: Johnson’ın sekiz yıllık belediye başkanlığı dönemindeki ek gelirleri
1.2 milyon pound: Johnson ve eşi Carrie Symonds’un güney Londra’daki evlerine ödedikleri tutar
