Sam Jones, Max Seddon ve John Paul Rathbonel / Financial Times
Rusya Ukrayna’ya açtığı savaşta bocalamaya devam ederken yeni bir aktör sahneye çıkıyor. Çeçenya’nın savaş ağası ve lideri Ramazan Kadirov geçtiğimiz pazar günü Telegram’da, üzerinde savaş üniformasıyla karartılmış bir odadaki askeri haritanın üzerine kolunu uzatırken poz vererek Rusya’nın yanında Ukrayna savaşına bizzat katıldığını duyurdu.
Rusya lideri Vladimir Putin’in sadık destekçilerinden ve marifetli bir sosyal medya kullanıcısı olan Kadirov bazı videolar da paylaştı. Görünüşe göre bir Çeçen özel kuvvetler tümeninin başındaydı, yanında ise bir başka birliği kumanda eden Adam Delimkhanov ve Ukraynalı savaş esirlerini Çeçen yanlısı slogan atmaya zorlayan başka savaşçılar vardı.
Kadirov “Birkaç gün önce siz Kievli Nazilerin 20 kilometre yakınına geldik, şimdi ise daha da yaklaştık” diye yazıyor, Ukrayna başkentinin hemen kuzeyindeki Hostomel Havalimanı’nın civarında olduğunu iddia ediyordu. “Biraz gevşeyebilirsiniz çünkü bizi aramanıza gerek kalmayacak, biz sizi bulacağız. Fazla vaktiniz kalmadı. Teslim olup bize katılsanız iyi olur; yoksa sonunuz yakın.”
Suikast girişimi başarısız oldu
The Financial Times videoların gerçekliğini doğrulayabilmiş değil. Putin’in sözcüsü Dmitri Peskov geçtiğimiz pazartesi günü yaptığı açıklamada Kadirov’un gerçekten Ukrayna’da olup olmadığı konusunda Kremlin’in elinde “hiçbir veri” bulunmadığını söyledi.
Ancak Çeçen güçleri en baştan itibaren Kremlin’in askeri planının ayrılmaz bir parçası. Batılı istihbarat yetkililerinin The Financial Times’a aktardığına göre Çeçen suikast timleri işgalin ilk 48 saatinde Ukrayna’nın siyasi liderlerini öldürmeyi amaçlayan başarısız planın kilit unsuruydu. Son üç haftadır ülkede en az üç Çeçen taktik birliği savaş halinde.
Kiev yakınındaki Çeçen güçleri Ukraynalılar tarafından sürekli püskürtülüyor. Çeçen birlikler ülke çapındaki harekatlarda her zaman başarılı olamasa da Kadirov’un hafta sonundan itibaren şahsen katılımı, 45 yaşındaki liderin Çeçenlerin bu savaşta daha büyük bir rol oynamasını istediğine işaret ediyor.
Savaş başlayalı neredeyse üç hafta geçmişken Rus işgali ağır aksak ilerliyor. İnisiyatifi yeniden ele alma ve Rus güçlerini bir araya toplama çabaları başladı. Ama Ruslar sayıca ve ateş gücü bakımından çok üstün olmalarına karşın ağır kayıplar vermeyi sürdürüyor.
Kadirov’un gelişi ve buna bağlı olarak Çeçen birliklerinin medyada ön plana çıkması, Rus ateş gücünü artırmak kadar Moskova’nın seferine psikolojik katkı sunmak açısından da önemli.
Prag Karl Üniversitesi’nden Kafkasya uzmanı ve güvenlik çalışmaları profesörü Emil Aslan, “Çeçenler sert ve acımasız savaşçılar olarak tanınıyor” diyor ve ekliyor: “Çeçen savaşçıları sahaya sürmenin psikolojik etkisi büyük olur.”
Analistler Çeçen varlığının artmasının Rusya’nın savaşta bugüne kadarki temel sorunları çözmesini muhtemel görmüyor. Cephe hattına nereden savaşçı getirirse getirsin Kremlin elindeki kuvvetleri daha iyi koordine edene ve toplayana kadar sahada üstün gelemeyecek gibi görünüyor. Rus yetkililer Çeçenlerin yanı sıra Rus kuvvetlerinin yıllardır etkin olduğu Suriye ve Orta Afrika Cumhuriyeti’nden gelecek savaşçıları da memnuniyetle karşılayacaklarını söylüyor.
Kadirov'un 25 bin milisi
Savaş ağası olan babası Ahmet Kadirov’un 2004 yılında suikast sonucu ölümünden bu yana Ramazan Kadirov Kafkas Dağları’nda bulunan ve çoğu Müslüman olan cumhuriyetini kendi beyliği gibi yönetiyor. Kumandasında bulunan Kadirovtsı adlı 25 bin askerli milis örgütü güvenilir makamlar tarafından adam kaçırma, işkence ve yargısız infazla suçlanıyor. Milisler 2009’daki İkinci Çeçen Savaşı’nı kazanmayı ve ülke içindeki İslamcı ayaklanmayı bastırmayı başardı. Ayrıca Doğu Ukrayna’da ayrılıkçı güçlerin, Suriye’de ise rejim birliklerinin yanında savaşıyorlar.
Aslan, “Bunlar Kadirov’un Çeçenya’da isyancıların ve ailelerinin peşine düşmek için kullandığı savaşçılar” diyor. “Ruslar Ukrayna’yı ele geçirme ve direnişi kırma konusunda ciddiyse, kendi yaptıklarını örtmek için bu ‘kirli’ savaşçılardan yararlanıp, olup bitenlerin suçunu ‘Kafkaslardan gelen çılgın vahşilere’ atmak kullanışlı olabilir.”
Kadirov 10 bin Çeçen’in Ukrayna’daki savaş için konuşlandırıldığını iddia ediyor ve 70 bin asker getirme tehdidinde bulunuyor. Ama çoğu analist şu anki sayının çok daha düşük, muhtemelen 3 bin 500 ila 7 bin arasında olduğuna ve Kremlin için uzaktaki bir savaşa girmenin Kadirovtsı içindeki kimi isimlere çok cazip gelmeyeceğine inanıyor. Her şeye rağmen Kremlin’in yararlanabileceği kayda değer bir savaş kuvveti oldukları kesin.
Yapıları Rus askerinden farklı
İngiltere’deki Royal United Services Institute’ten kara savaşı uzmanı Jack Watling onlar için “Son derece kararlı bir savaşçı grubu” diyor. Watling’e göre Kadirov’un güçlerinin düzenli Rus birliklerine kıyasla bazı artıları var: “Çok daha motive savaşçılar; Rusların insan gücüne çok ihtiyaç duyduğu bir zamanda kullanışlı bir grup.”
Dahası, Moskova’nın Kadirov’u desteklemek için yıllardır sağladığı cömert finansman sayesinde çoğu Rus askerinden daha donanımlılar.
Rusya büyük şehirleri kuşatmaya yönelmek zorunda kalmışken, Çeçen savaşçılar potansiyel öncü kol olarak özellikle kıymetli olabilir. Ukrayna’da bulunan üç birliğin şunlar olduğu bildirildi: Ahmet Kadirov Özel Motorize Milli Muhafız Alayı, alay bünyesindeki 249. Bağımsız Özel Motorize Taburu “Yug” ve Savunma Bakanlığı’nın Özel Taburu “Vostok”.
Ancak söylenenler ile gerçekler arasındaki çizgi bazen çok ince olabiliyor. Watling Çeçenlerin kendileri kadar motive olmuş konvansiyonel bir düşmanla uzun zamandır mücadele etmediğini söylüyor. “Bu tarz savaşta deneyimsizler.”
Kadirov’un yaşlanan görüntüsüne bakıp savaşçı özünden geriye ne kaldığını sorgulayanlar da var. Şubat sonunda Çeçen başkenti Grozni’deki mitinginde 12 bin “Kadirovtsı"ya seslenerek Putin’in savaşını destekleme sözü verdi. Tepeden tırnağa Kafkas bir tek adam görüntüsü veriyordu; bin 500 dolardan biraz pahalıya satılan 2019 sezonu Prada postalları hariç.
Ruslar babasını unutmadı
Ukrayna savunma raporlarına göre Çeçenlerin çatışmadaki başarıları değişkenlik gösteriyor ve Kiev’in kuzeyinde geri püskürtüldüler.
Batılı yetkililer ve analistler ise Rusya’nın konvansiyonel ordusunun Çeçenlere dikkat etmesi gerektiği görüşünde. Kadirov’un kendisini Putin’den başka kimseye hesap vermeyecek biri olarak gördüğü düşünülüyor. Buna Kremlin’in generalleri ve Rusya’nın güçlü istihbarat aygıtı da dahil. Rusya’nın yönetici kademelerindeki birçok kişi, Kadirov’un babasının Birinci Çeçen Savaşı’nda kendilerine karşı savaştığını ve ancak 2000 yılında saf değiştirdiğini unutmuş değil. Avrupalı bir yetkili “Kontrolleri altında olmayan Kadirov ve Çeçenler Rus silahlı kuvvetleri için tam bir joker” diyor.
©️ The Financial Times Limited
