Esin Hamamcı / [email protected]
Dr. Nejat F. Eczacıbaşı, Cumhuriyet’in öncü iş adamları arasında sayabileceğimiz önemli bir isim. Eczacıbaşı ailesi, 1940’larda ilaç sektörü gibi zorlu bir iş kolunda girişimcilik faaliyetleri başlatıyor. Türkiye’de sanayi ve özel sektörün kurucu liderleri arasında yer alıyor. Eczacıbaşı ailesi Türkiye’ye sadece ilaç sektöründe değil, bugün “çağdaş, kaliteli ve sağlıklı yaşam” amacına uygun olarak pek çok marka kazandırdı ve kazandırmaya devam ediyor.
Nejat Eczacıbaşı, her zaman “tutkulu” bir insan olarak biliniyor. Bu tutkuya hem işi hem yurt sevgisi hem de sanat tutkusu eklenebilir. 30 yıl önce, 6 Ekim 1993’te aramızdan ayrılan Nejat Eczacıbaşı’nı anmak için hazırlanan ve Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan Değer Yaratma Tutkusu-Düşünceleri ve Girişimleriyle Nejat Eczacıbaşı kitabı, hem onu anmayı, kendi yazıları ve söyleşilerini bir arada sunmayı hedefliyor hem de Cumhuriyetimizin ikinci yüz yılına girerken düşünce ve girişimleriyle onu ileriye taşıyacak “gelecek kuşaklar” için bir esin kaynağı olmasını arzuluyor. Murat Yalçın editörlüğünde hazırlanan kitap, Eczacıbaşı Topluluğu’nun kurucusu Dr. Nejat Eczacıbaşı’nın düşünce dünyasını, yaşamını ve ülkemize kazandırdığı değerleri kendi anlatımıyla aktarırken başta Eczacıbaşı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı olmak üzere çeşitli isimlerin görüşlerine ve anılara da yer veriyor.
Düşüncelerinden bir seçki
Kitabın, Nejat Eczacıbaşı’nın düşüncelerinden oluşan bölümü, “Yaşam ve Mutluluk”, “Mutluluk ve Doğa”, “Tutku ve Merak”, “İyimserlik ve Dürüstlük”, “Saygı, Sevgi ve Görev” başlıklardan oluşuyor. Başlıklar dünya değerlerine vurgu yaparken Nejat Eczacıbaşı’nın hayatına dair bir perspektif çiziyor. Cesaretten demokrasiye, sağlıktan zamanın önemine birçok anekdotu Eczacıbaşı’nın gözünden bir arada yakalamak mümkün. Sayfalara Eczacıbaşı ailesine ait bazı fotoğraflar da eşlik ediyor.
“Geleceği Bugünden Yaratan Güç: Bilim” kısmı ise yarına sesleniyor. Burada Atatürk’ün çağdaş bilime, üniversiteye, araştırma kurumlarına ne kadar saygı duyduğunun altını çiziyor. Bilgiye önem vermek, Birinci Dünya Savaşı’nın ağır tablosuna rağmen Türkiye’de cumhuriyet ve sonrasında düşünce ve eğitimin nasıl olması gerektiğinin planını çıkarmak çok önemli bir noktada. Burada altı çizilmesi gereken önemli ayrıntı ise laiklik. Eczacıbaşı, eğitimin laikleşmesiyle yarım yüzyıl içinde yepyeni bir bilim ordusunun yetiştiğini belirtiyor. Baktığımızda Türk bilim insanlarının katkı ve araştırmaları bugün dünya bilim literatüründe yerini aldı. İlerici, bilim ve bilgi ışığında yol alan bir toplumun mutlu yarınlar oluşturacağı, özellikle belirttiği noktalardan.
Kurumsallaşma noktasında ise üç nasihati var. Birinci kuralı sosyal yaşamdan da sorumlu olmak, ikinci kuralı yeteneğe ve başarıya önem vermek, üçüncü kuralı ise yapıcı kişilere ortam açmak. Hem çalışacağınız kurumu seçerken hem de kurumun alt yapısını oluştururken bu iş ahlakıyla hareket edilmesi gerektiğine inanıyor ki bugün de Eczacıbaşı Topluluğu’nun öne çıkan imajlardan biri diyebiliriz.
Çocukluğu, eğitim yılları ve iş yaşamı
Nejat Eczacıbaşı, babasının ailesinden geriye beş kuşak İzmirli. Annesinin ailesi ise Şam’dan geliyor. Babası doktor olmak istemiş fakat olanakları çok sınırlı bir ailenin çocuğu olarak tıp öğretimi göremiyor. Eczacı bir akrabası vasıtasıyla kısa bir öğrenim için İstanbul’a geliyor. Baba Süleyman Ferit Bey, eğitimden sonra İzmir’e dönüyor ve Memleket Hastanesi’nin eczanesinde çalışmaya başlıyor. Daha sonra başeczacı oluyor ve Tilkilik semtinde bir eczane açıyor. Biriktirdiği parayla Kemeraltı Caddesi’ndeki Şifa Eczanesi’nin yarısını alıyor. Böylece Türkiye’de ilk ilaç üretiminin gerçekleşeceği eczayı da açmış oluyor. Bir yandan hastanede eczacı, bir yandan eczacılık görevi bir yandan da eczane laboratuvarında müstahzarları hazırlamakla meşgul.
Nejat Eczacıbaşı, ilkokul çağına geldiği zaman ailesiyle Yunan işgali nedeniyle bir süre İstanbul’a yerleşiyor. Yaşadıkları evin tam yanında ise ünlü besteci Rauf Yekta Bey yaşamakta. İşgal İzmir’inden anılar, Mustafa Kemal ve Mustafa Kemal’in annesiyle olan konuşmalardan ufak anekdotlar yine bu bölümlerde değinilen önemli ayrıntılar. Kitapta Robert Kolej, Heidelberg Üniversitesi, Chicago Üniversitesi, Kaiser Wilhelm (Max Planck) Enstitüsü’nde aldığı eğitimler ve tıp alanına duyduğu ilgi, dönemin Hitler Almanya’sı, Prof. Butenandt gibi önemli isimlerle olan anıları ayrıca ilgi çeken ayrıntılardan.
İstanbul Kültür Sanat Vakfı, (İKSV) Eczacıbaşı Spor Kulübü ve dahası
“Eczacıbaşı hep daha iyiye yönelecek” sloganıyla hareket eden girişimler oldukça önemli. İlk girişimleri Laleli’deki bir apartmanda başlayan vitamin ya da balıkyağı özü çalışması, sonrası Pera Palas Oteli’nin tam karşısındaki Baran Apartmanı’nda yapılan çocuk maması, Kartal’da askerlerin ısrarıyla başlayan elektrolitik bakır üretimi girişimi. İş yaşamına başlarken yaptığı ilk girişimlerin yanına elbette onlarcası ekleniyor. Bunlar arasına bugün Türkiye’nin kültür-sanat alanındaki en önemli damarı İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) ve İstanbul’a hayat katan festivalleri, Eczacıbaşı Spor Kulübü ve dahası eklenebilir. İlk modern Türk ilaç fabrikasından evliliğine Seramik Tesisi’nden kâğıt girişimlerine tüm bu gelişim süreci, Eczacıbaşı ailesinin ve de onların yakınlarının görüşleriyle birlikte veriliyor.
2000’li yılların dünyasına gelindiği zaman ise Eczacıbaşı kurumunun çağdaş yaklaşımlarıyla attığı doğru adımların topluma kattığı değerlere odaklanıyoruz. Toplumsal girişimlerde ilkeli ve de tutkulu olmanın ne kadar önemli olduğunun büyük bir örneği Eczacıbaşı Topluluğu. Bu yönüyle Değer Yaratma Tutkusu kitabı Nejat Eczacıbaşı’nın sadece biyografik ve kronolojik hayatına odaklanmakla kalmıyor, Cumhuriyetten günümüze bir markanın hangi değerlerin ve nelerin üzerine inşa edilerek yükselebileceğini gösteriyor.
Bülent Eczacıbaşı: İnanç ve heyecanı, bugün de hepimizin ruhuna canlılık ve ilham veriyor
“Nejat Bey, en genel anlamıyla özendiği, özlediği, ülkesine ve toplumuna layık gördüğü toplum düzeninin gerçekleşmesi için çalıştı. Türkiye’nin gelişmesi ile girişimci olarak kendi hedeflerini aynı noktada görürdü. Nejat Bey’in günümüzde de bir örnek oluşturduğunu düşünüyorum. Başarısını, ‘yarattığı toplumsal değer ile ölçen’ kurucumuz merhum Nejat Eczacıbaşı’nın inanç ve heyecanı, bugün de hepimizin ruhuna canlılık ve ilham veriyor.“
Değer Yaratma Tutkusu-Düşünceleri ve Girişimleriyle Nejat Eczacıbaşı / Editör: Murat Yalçın / Yapı Kredi Yayınları-Özel Dizi / Biyografi / 216 Sayfa
