11 Şubat 2025, Salı Gazete Oksijen
Haber Giriş: 31.01.2025 09:42 | Son Güncelleme: 31.01.2025 09:43

Mevsimsel duygudurum bozukluğunu yenmek

Ebru Dedeoğlu
Ebru Dedeoğlu
Mevsimsel duygudurum bozukluğunu yenmek

Dr. Norman E. Rosenthal’ın “Mevsimsel Duygudurum Bozukluğunu Yenmek” adlı kitabı, kışın karanlık günlerinde ruh hâlimizi aydınlatmak ve yeniden dengeye kavuşmak için yol haritası sunuyor. Profil Kitap’dan yayımlanan kitap, ışık terapisi gibi pek çok çözüm önerisiyle, okuyucuyu bilimsel ve ruhani bir yolculuğa davet ediyor


Sonbahar ve kış aylarında üzerinize bir ağırlık çöküyor, sabahları yataktan kalkmak zor geliyor ve eskiden keyif aldığınız şeylere karşı ilgisiz mi hissediyorsunuz? Eğer böyle düşünüyorsanız, yalnız değilsiniz. Dr. Norman E. Rosenthal’ın “Her Mevsimde Sağlık Ve Mutluluğa Ulaşmak İçin Bir Rehber” alt başlığını taşıyan “Mevsimsel Duygudurum Bozukluğunu Yenmek” adlı kitabı tam da bu hislerle mücadele edenlere umut dolu bir rehber. Işık terapisi kavramını modern psikiyatrinin gündemine taşıyan Rosenthal, kitapta kendi araştırmalarını ve danışanlarının hikâyelerini bir araya getiriyor.

Mevsimsel duygudurum bozukluğu ile başa çıkmanın yolları

Mevsimsel duygudurum bozukluğu (MDB), genellikle sonbahar ve kış aylarında günlerin kısalması ve ışığın azalmasıyla tetiklenen bir depresyon türü. Hele bizim gibi kış saati uygulamasını kaldırmış bir ülkede, sabahları karanlıkta uyanmak işleri iyice zorlaştırıyor. Bu durum, biyolojik saatimizi alt üst ediyor; yorgunluk, halsizlik ve gün boyu enerjisizlik gibi hislerle baş etmeye çalışıyoruz. İşte tam da bu noktada Dr. Rosenthal’ın ışık terapisi önerisi devreye giriyor. Sabahları yeterince ışık almanın hem enerjimizi toplamak hem de ruh hâlimizi düzene sokmak için ne kadar önemli olduğunu hatırlatıyor.

Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu’nu sıradan bir “kış hüznü” olarak görmeyen Rosenthal, belirtileri net bir şekilde sıralıyor: Sürekli uyuma isteği, halsizlik, tatlı krizleri, hatta insanlardan uzaklaşma isteği. Sesinizi duyar gibiyim, ancak korkmayın: Bu belirtilerle başa çıkmanın yolları var! Üstelik doğru yöntemleri uygulayarak MDB’yi hafifletmek, hatta tamamen yenmek mümkün.

“Parlak ışık, yalnızca görme duyumuzu etkilemekle kalmaz, aynı zamanda ruh hâlimizi de şekillendirir”

Rosenthal’ın ışık terapisi üzerindeki çalışmaları, kitabın tam kalbinde yer alıyor. Sabahları kullanılan özel ışık kutularının, beynin melatonin dengesini düzenlediğini ve MDB semptomlarını hafifletmede etkili olduğunu anlatıyor. Dahası, terapiye dair şunu söylüyor: “Parlak ışık, yalnızca görme duyumuzu etkilemekle kalmaz, aynı zamanda ruh hâlimizi de şekillendirir.” Ancak sabırlı olmayı da unutmamalıyız; çünkü Rosenthal, ışık terapisinin sonuçlarının birkaç hafta sonunda görülmeye başlayabileceğini belirtiyor. Tabii Rosenthal, MDB ile başa çıkmanın yalnızca ışık terapisinden ibaret olmadığını da vurguluyor. Kitapta bilişsel-davranışçı terapi, düzenli egzersiz, meditasyon ve sağlıklı beslenme gibi yöntemlerin önemine dikkat çekiyor.

Örneğin, tatlı krizlerinin sık görüldüğünü ama tam tahıllar ve meyveler gibi sağlıklı karbonhidratlarla bu isteğin kontrol altına alınabileceğini belirtiyor. Egzersizin hem fiziksel hem de ruhsal enerjiyi artırmada kritik bir rol oynadığını anlatıyor.

Rosenthal, kitabında sadece bilimsel yöntemleri paylaşmakla kalmıyor; danışanlarının gerçek hikâyelerine de yer veriyor. Mesela, kış aylarında işe gitmekte zorlanan ve “sabahlarım karanlık bir sis içinde başlıyor” diyen bir mühendisin, ışık terapisi sayesinde nasıl yeniden enerjik ve üretken birine dönüştüğünü anlatıyor. Ayrıca Rosenthal, MDB’nin tedavisinde sosyal desteğin ne kadar önemli olduğunu da vurguluyor. Yakın çevreden alınan destek, depresyonla mücadelede güçlü bir etkisi olan unsurlardan biri. İnsanlarla kurulan bağların, zihnimiz üzerinde nasıl iyileştirici bir etki yaratabileceğini şu cümleyle özetliyor: “Karanlık kış günlerinde dahi, insanlarla kurulan samimi bir bağ, zihinsel bir güneş ışığı olabilir.”

Tabii kitabın eksik yanları da yok değil. Rosenthal, ışık terapisini ön planda tutarken, terapi maliyetleri, tek başına uygulanabilirliği ve erişim zorlukları gibi pratik konulara çok fazla değinmiyor. Özellikle düşük gelirli bireyler için bu yöntemlerin erişilebilirliği üzerine daha fazla tartışmaya yer verilseydi, kitap daha kapsayıcı bir rehber olabilirdi. Ancak bu eksikliklere rağmen, önerdiği yöntemlerin birleştirilerek uygulanması, MDB ile mücadelede bir temel sunuyor.

Sonuç olarak, Rosenthal, kitabında bilimi ve insan hikâyelerini harmanlayarak, okuyucuya karanlık kış günlerinden nasıl daha aydınlık bir hayata geçebileceğini gösteriyor. Eksiklikleri olsa da Mevsimsel Duygudurum Bozukluğunu Yenmek, sadece MDB’den muzdarip olanlar için değil, ruh hâli üzerindeki mevsimsel etkileri anlamak ve bunlarla başa çıkmak isteyen herkes için faydalı bir kaynak.

Mevsimsel Duygudurum Bozukluğunu Yenmek / Dr. Norman E. Rosenthal / Çeviren: Elif Kayurtar / Profil Kitap / Psikoloji-Araştırma / 208 Sayfa