Ana Swanson, Erin Griffith / New York Times
ABD’de yapılan soruşturmada 5 risk sermaye şirketinin 2001'den bu yana Çin'in yarı iletken endüstrisine 1 milyar dolardan fazla yatırım yaptığını ve ABD hükümetinin artık ulusal güvenlik tehdidi olarak gördüğü bir sektörün büyümesini körüklediğini belirledi. Çin Komünist Partisi Temsilciler Meclisi Seçilmiş Komitesi'ndeki Cumhuriyetçi ve Demokratlar tarafından açıklanan rapora göre, beş firma (GGV Capital, GSR Ventures, Qualcomm Ventures, Sequoia Capital ve Walden International) tarafından sağlanan fonlar 150'den fazla Çinli şirkete gitti. Bu yatırımlar arasında, komitenin Pekin ordusunu doğrudan ya da dolaylı olarak desteklediğini söylediği Çinli firmalara giden yaklaşık 180 milyon dolar da bulunuyor. Bu firmalar arasında ABD hükümetinin Çin'in askeri araştırma, ekipman ve silahlarına çip sağladığını söylediği, Çin'in en büyük çip üreticisi Semiconductor Manufacturing International Corp. ya da SMIC gibi şirketler de yer alıyor.
Biden yönetimi Çin’e yatırımları sınırladı
Temsilciler Meclisi komitesinin raporu, Biden yönetiminin Çin'in ABD finansmanına erişimini kesmeyi amaçlayan kapsamlı kısıtlamalar getirmesinden önce yapılan yatırımlara odaklanıyor. Ancak herhangi bir yasadışılık iddiasında bulunmuyor. Ağustos ayında Biden yönetimi, ABD risk sermayesi ve özel sermaye şirketlerinin Çin'in kuantum bilişim, yapay zeka ve gelişmiş yarı iletkenlerine yatırım yapmasını yasakladı. Ayrıca, bu teknolojilerin Çin ordusunun ve casusluk teşkilatlarının yeteneklerini geliştirmeye yardımcı olabileceğini savunarak, Çin'e gelişmiş çip ve çip üretim makinelerinin satışına dünya çapında sınırlamalar getirdi.
Komite bir yıl önce kurulduğundan bu yana Çin'e yönelik gümrük vergilerinin artırılması çağrısında bulundu, Ford Motor Co. ve diğerlerini Çinli şirketlerle iş yaptıkları için hedef aldı ve Çinli alışveriş siteleriyle ilgili zorla çalıştırma endişelerini gündeme getirdi. Raporda Kongre'ye, ABD'nin belirli ticari kısıtlamalarına tabi olan ya da federal alarm listesinde yer alan tüm Çinli kuruluşların yanı sıra bunların ana şirketleri ve yan kuruluşlarına yapılan yatırımları engellemesi tavsiye edildi. Buna Çin ordusuyla çalışan ya da Çin'in Sincan bölgesinde zorla çalıştırılan işçilerle bağlantısı olan şirketler de dâhil. Komitenin en kıdemli Demokratı Illinois'li Temsilci Raja Krishnamoorthi, ABD hükümetinin biyoteknoloji ve fintech gibi diğer sektörlere de kontroller getirmeyi düşünmesi gerektiğini söyledi.
Şirketler Çin'den ayrılmaya çalışıyor
Sequoia komitenin özel finansmanla ilgili soruşturmasını açıklamasından önce, Çin kolunu ABD operasyonlarından ayıracağını ve adını HongShan olarak değiştireceğini söyledi. Birkaç ay sonra da GGV Capital Asya odaklı işlerini ayıracağını söyledi. Şirket temsilcileri konu hakkında yorum taleplerini reddetti. GGV, rapora bir düzeltme ve açıklama listesi sundu ve yürürlükteki tüm yasalara uyduğunu belirtti. GGV ayrıca raporda bahsi geçen üç şirketteki hisselerini satmaya çalışıyor. Sequoia sözcüsü, firmanın ABD ulusal güvenlik konularını ciddiye aldığını ve ABD yasalarına uyumu sağlamak için her zaman hazır olduğunu söyledi. Firma HongShan'dan ayrılma işlemini 31 Aralık'ta tamamladı. Bir Qualcomm sözcüsü, yatırımlarının risk sermayesi firmalarınınkine kıyasla küçük olduğunu ve raporda ele alınan yatırımların %2'sinden azını oluşturduğunu söyledi.
Washington'daki yetkililer, Çin'in ordusunu modernize etmek için özel sektörün uzmanlığından yararlanmaya çalıştığını savunarak, özel Çinli teknoloji şirketleriyle bile iş bağlarını giderek daha sorunlu görüyor. Komite liderleri, bu yatırımların birçoğunun ABD'nin Çin ile daha fazla ekonomik ilişkiyi teşvik ettiği dönemde yapıldığını kabul etti.
Komitenin başkanı Mike Gallagher, "Hepimiz 20 yıl önce Çin'in küresel ekonomiye entegrasyonu üzerine bahse girdik ve bu mantıklıydı. Sadece başarısız oldu. Artık bence hiçbir mazeret kalmadı" diye de ekledi.
Yatırımlar 2021 yılında zirve yaptı
57 sayfalık rapor, komiteye firmalar tarafından yatırımları hakkında sağlanan bilgilerin yanı sıra birden fazla firmanın üst düzey yöneticileriyle yapılan görüşmelere dayanıyor. Komitenin raporu Çin'e akan fonların sadece bir kısmına baktı. Startup finansmanını takip eden PitchBook'a göre, 2016 ile Temmuz 2023 arasında Çinli yarı iletken şirketleri, ABD'li yatırım firmalarının da dahil olduğu anlaşmalarla 8,7 milyar dolar topladı. Bu yatırım 2021 yılında zirve yaptı.
Kriz Trump döneminde başladı
Risk sermayesi firmaları on yıllardır özellikle Asya'da olmak üzere agresif bir küresel genişleme peşindeydi. Ancak Trump yönetiminin Çin'e karşı daha agresif bir tutum takınmasından bu yana Çinli şirketlere yapılan yatırımların artan bir incelemeye tabi tutulacağını biliyorlardı. Kyber Knight Capital adlı girişim şirketinde yatırımcı olan Linus Liang, "Artık kimse Çin'e dokunmuyor" dedi.
Raporda, Sequoia ve GGV'nin yaptığı gibi Çin'le bağları olan yatırım kuruluşlarını ayırmanın, komitenin ABD finansmanı ve teknolojisinin Çinli şirketlere gideceği yönündeki endişelerini gidermeyebileceği belirtildi. Sequoia'nın Çin merkezli şirketi HongShan’ın destekçileri arasında ABD'li yatırımcıları da sayıyor. Rapora göre HongShan ve GGV'nin yeni birimi GGV Asia, ABD'li girişimlere yatırım yapmaya devam edebilir.
© 2024 The New York Times Company
