Andrew E. Kramer / New York Times
Avrupa Birliği, Cuma günü yaptığı açıklamada askeri alımlarda kullanılamayan toplam 4,5 milyar euroluk fondan 1,5 milyar euroyu (yaklaşık 1,8 milyar dolar) vermeyeceğini bildirdi. Ancak bu karar nihai değil. Ukrayna belirli kriterleri karşılarsa bu fon yeniden sağlanabilecek.
Zelenski, yardım kesintisi konusunda kamuoyuna herhangi bir açıklama yapmadı. Yine de bu kesinti, özellikle Trump yönetiminin Ukrayna’nın savaş çabalarına maddi destek vermeyi reddetmesinin ardından Avrupa'nın mali desteğine bel bağlayan Ukrayna lideri için önemli bir kayıp.
Rusya’nın işgalinden önce reformları teşvik etmek amacıyla Batı yardımlarının askıya alınması yaygın bir yöntemdi. Ancak Cuma günü alınan karar, AB’nin savaş zamanında dahi Zelenski hükümetine iç politika konusunda uyarıda bulunmaya istekli olduğuna işaret ediyor. Bu durum, Zelenski’ye yönelik Batılı müttefiklerin gözündeki değerinin azalmaya başlamış olabileceği ihtimalini gündeme getirdi.
"AB tarafında Zelenski’ye karşı bir yılgınlık var"
Amerikalı yolsuzlukla mücadele uzmanı James Wasserstrom, verdiği bir röportajda “Zelenski’nin savaş dönemi liderliğinin ışıltısı kesinlikle sönmeye başladı” dedi. Wasserstrom ayrıca “Bağışçı ülkelerde Zelenski’ye karşı bir yılgınlık var” ifadelerini kullandı.
AB’nin bu kararı, Zelenski için çalkantılı geçen bir haftanın sonunda geldi. Hafta başında, iki yolsuzlukla mücadele kurumunun bağımsızlığını ortadan kaldıran bir düzenlemeyi parlamentodan geçirdi. Bu adım, yabancı liderler ve Ukrayna halkından gelen protestolara yol açtı.
Daha sonra geri adım atan Zelenski, kurumların bağımsızlığını yeniden tesis edecek yeni bir yasa tasarısını parlamentoya sundu. Bu hamle sokak protestolarını yatıştırdı, ancak uzun süredir belirlenen kriterlere dayanan AB'nin yardım kesintisini engelleyemedi.
Söz konusu iki kurum — Ukrayna Ulusal Yolsuzlukla Mücadele Bürosu (NABU) ve Uzmanlaşmış Yolsuzlukla Mücadele Savcılığı (SAPO) — Zelenski hükümetindeki üst düzey bakanlar hakkında soruşturmalar yürütüyordu. Sonradan geri çekilmiş olsa bile Zelenski'nin bu kurumları etkisizleştirme kararı, sivil toplum grupları ve savaşın mali yükünü üstlenen Batılı ülkeler nezdinde tepkiyle karşılandı.
Avrupa Birliği, geçen yıl bu yardım mekanizmasını kurmuş ve üç yıl içinde savaş hasarlarının onarımı ile ülkenin AB üyeliğine hazırlanması için 50 milyar euro sözü vermişti. Avrupa Komisyonu sözcüsü Guillaume Mercier, Cuma günü Brüksel’de gazetecilere yaptığı açıklamada, Ukrayna’nın Haziran ayında ödeme talep ettiğini ancak 16 kriterden üçünü yerine getirmediğini söyledi. Bu kriterler arasında, bir yolsuzluk mahkemesine atama yapılmaması da yer alıyor.
Bu mahkeme, Zelenski’nin bu hafta bağımsızlığını tehdit ettiği iki kurumun açtığı davalara bakıyor.
Ukrayna’daki eleştirmenler, sıkıyönetim altında Zelenski hükümetinin giderek daha fazla yetki topladığını belirtiyor. Gazeteciler, aktivistler ve muhalif siyasetçilere yönelik soruşturmalar da buna dahil. Hükümet, birçok bölgede seçilmiş belediye başkanları ve valileri devre dışı bırakıp yerlerine askeri idareciler atadı.
Yabancı müttefikler bu adımlar konusunda bölünmüş durumda; bazıları bu tür önlemlerin savaş zamanında ülke yönetiminde sıkı bir kontrol sağlamak için gerekli olduğunu söylerken, diğerleri bunları açık bir güç gaspı olarak değerlendiriyor.
Zelenski'nin yolsuzlukla mücadele kurumlarına yönelik adımlarına karşı çıkan yabancı liderler arasında İngiltere Başbakanı Keir Starmer da vardı. Starmer, bu politikayı görüşmek üzere Zelenski’yi telefonla aradı.
Söz konusu kurumlar, Zelenski hükümetinin üst düzey yetkililerini soruşturuyordu. Bunlardan biri de, 23 Haziran’da bir emlak anlaşmasında rüşvet almakla suçlanan eski başbakan yardımcısı Oleksiy Çernişov’du. Çernişov, hakkındaki suçlamaların asılsız bir karalama kampanyası olduğunu savundu.
Zelenski yönetimiyle yolsuzluk soruşturmacıları arasındaki gerilim bu davayla birlikte başka yönlerden de arttı. Bu yıl bağımsız bir komisyon, Çernişov’un soruşturmasını yürüten baş dedektif Oleksandr Tsıvinskiy’i Ekonomik Güvenlik Bürosu adlı mali suçlar biriminin başına seçti.
Ancak Zelenski hükümeti Tsıvinskiy’i bu göreve atamayı reddetti ve pozisyonu boş bıraktı. Bu pozisyonun Perşembe gününe kadar doldurulması, 2023 yılında başlatılan dört yıllık 15,6 milyar dolarlık IMF yardım programının sürmesi için gerekli şartlardan biri.
© 2025 The New York Times Company
