Ronen Bergman - Aaron Boxerman / The New York Times
Yetkililer Çarşamba günü yaptıkları açıklamada, arabulucuların Gazze Şeridi'nde geçen ay başarısızlıkla sonuçlanan dolaylı ateşkes görüşmelerini yeniden canlandırmak için çalıştıklarını ve Birleşmiş Milletler ve ABD tarafından desteklenen bir öneriye dayanan şartlara odaklandıklarını söyledi.
Üç aşamalı ateşkes
İsrail ve Hamas; Katar, Mısır ve ABD'nin de aralarında bulunduğu arabulucularla birlikte aylardır Gazze'de üç aşamalı bir ateşkes ve orada tutulan 120 rehinenin serbest bırakılması için potansiyel bir anlaşma üzerinde müzakereler yürütüyor. Ancak kilit konularda büyük anlaşmazlıklar devam ediyor ve görüşmeler Haziran ayından bu yana büyük ölçüde durmuş durumda.
Geçtiğimiz Salı günü Katar, Hamas'ı ateşkese yaklaştırmak amacıyla anlaşmaya yeni olası değişikliklerini paylaştı. Müzakerelere katılan farklı ülkelerden iki üst düzey yetkiliye göre, Hamas savaşın sona ermesini ve İsrail güçlerinin tamamen çekilmesini isterken, İsrail Hamas yok edilene kadar savaşmaya devam etme sözü verdi ve Gazze'de savaş sonrası güvenliği kontrol etmek istiyor.
İsrail ve Hamas'ın ortak paydada buluşamadığı noktalar
İsmini paylaşmak istemeyen iki üst düzey yetkiliye göre, anlaşmazlıklar şu anda büyük ölçüde iki noktada yoğunlaşıyor ve her ikisi de ABD ve BM destekli üç aşamalı anlaşmada belirtilen kalıcı ateşkes görüşmeleriyle ilgili. Bu görüşmeler, bazı rehinelerin Filistinli mahkumlarla takas edileceği ilk aşama olan altı haftalık ateşkes sırasında gerçekleşecek. İki üst düzey yetkiliye göre Hamas bu görüşmeleri, kalan her rehine için serbest bırakılacak Filistinli mahkumların sayısı ve kimliğiyle sınırlamak isterken, İsrail görüşmelere daha fazla konunun eklenebilmesi için açık uçlu bırakmak istiyor.
İki üst düzey yetkiliye göre Katar'ın son önerisi Hamas'a görüşmeler için üç potansiyel alternatif sunuyor, ancak yetkililer bu noktada daha fazla ayrıntı vermediler. ABD ve BM destekli öneri, İsrail ve Hamas'ın altı haftalık ateşkes sona ermeden önce kalıcı bir ateşkes konusunda anlaşmaya varamamaları halinde, ateşkes sağlanana kadar müzakerelerin devam etmesini öngörüyor.
İki üst düzey yetkili, Hamas'ın İsrail'in tek taraflı olarak görüşmelerin başarısız olduğunu ilan edip savaşa geri dönmeyeceğini garanti eden bir dil kullanmasını istediğini söyledi.
ABD Katar'a ateşkes için arabulucu olması için baskı yapıyor
Üst düzey bir İsrailli yetkiliye göre, ABD son haftalarda Hamas'ın siyasi liderliğine ev sahipliği yapan Katar'ı Hamas'a İsrail ile bir anlaşmaya varması için baskı yapmaya zorladı. Görüşmelere katılan iki üst düzey yetkili, Katar'ın Hamas'a daha fazla baskı yapmaya başladığını söyledi.
Aylardır Hamas ve İsrail'in taleplerinin örtüştüğü bir nokta görülmedi ve her iki taraf da savaş sonrası Gazze'nin geleceğini şekillendirme arzusunu ortaya koydu. Hamas yetkilileri, rehinelerin serbest bırakılması için İsrail'in savaşı sona erdirmesi gerektiğini ve Gazze Şeridi'nden tamamen çekilmeyi taahhüt etmesini şart koşuyor. Ayrıca İsrail'in, Hamas'ın Filistin yerleşim bölgesindeki yönetimini sürdürmesine izin vermesi halinde ateşkese imza atacaklarını belirtiyor.
İsrail ise Hamas'ın Gazze'deki yönetimine son vermeye, askeri ve idari kabiliyetlerini yok etmeye yemin etti. İsrailli liderler, İsrail güçleri Gazze Şeridi boyunca Hamas güçlerinin kalıntılarını kovalarken buradaki askeri operasyonların muhtemelen aylarca devam edeceğini söyledi. İsrail askerleri Gazze'nin merkezindeki büyük bir koridoru güçkendirerek uzun süreli bir mücadeleye hazırlanıyor gibi görünüyor.
Biden ateşkes diyor, Netanyahu rengini belli etmiyor
ABD Başkanı Joe Biden'ın Mayıs ayı sonunda anlaşmayı açıkça desteklemesinin ardından İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ne önerilen anlaşmayı reddetti ne de tam bir destek verdi. Netanyahu'nun aşırı sağcı hükümetinin iki üst düzey üyesi, anlaşmaya devam etmesi halinde koalisyondan ayrılabileceklerini açıkladı.
Ancak Haziran ortasında Hamas revizyon talep etti ve İsrail kısa süre içinde Hamas'ın anlaşmayı reddettiğini açıklarken Biden yönetimi de Hamas'ın bazı taleplerinin uygulanamaz olduğunu kabul etti. Geçen ay Netanyahu da bir televizyon röportajında Hamas'la sadece bazı rehinelerin serbest bırakılması için "kısmi bir anlaşmayı" kabul edeceğini ancak savaşın erken sona ermesine izin vermeyeceğini söyledi.
İsrailli rehinelerin ailelerinden gelen sert eleştirilerin ardından Netanyahu ertesi gün anlaşmayı kamuoyu önünde onayladı.
© 2024 The New York Times Company
