The New York Times
Politico şubat ayından kalan bir görüş taslağını sızdırdı. Taslağa göre ABD Yüksek Mahkemesi’nin çoğunluğu gizlice Roe v. Wade'in bozulması yönünde oy kullandı. İşte dönüm noktası kararın tarihinin ve şu an Mississippi’de mahkemede görülen davanın kısa özeti…
Roe v. Wade nedir?
Roe v. Wade, kürtajı anayasal hak haline getiren 1973 tarihli bir Yüksek Mahkeme kararıdır. Roe birçok eyalette kürtajı yasaklayan yasaları yürürlükten kaldırarak, fetüsün rahim dışında hayatta kalabileceği noktadan önce kürtajı engelleyemeyeceklerini ilan etti.
Cenin dirimliği olarak bilinen bu nokta, Roe kararlaştırıldığında yaklaşık 28 hafta olarak belirlenmişti. Ancak şimdilerde, çoğu uzman tıptaki gelişmeleri göz önünde bulundurarak cenin dirimliği noktasının yaklaşık 23 veya 24 hafta olduğunu tahmin ediyor.
Roe 22 yaşında kürtaj hakları savunucusu oldu
Dava bazen, halk dilinde basitçe davacının listelenen adı, "Roe" olarak anılıyor. Aslında bu isim, 22 yaşında hamile kalınca kürtaj hakları savunucusu haline gelen Norma McCorvey'in mahlasıydı. Daha sonra kürtaj karşıtı harekete katıldı ve ölümünden aylar önce bir belgeselde bunun için para aldığını açıkladı.
“Wade” ismi ise o sırada Dallas County bölge savcısı olan sanık Henry Wade’i kastediyor. Roe ABD halkı arasında popüler bir karar. Anketler tutarlı bir şekilde Amerikalıların çoğunluğunun Yüksek Mahkeme’nin bu kararı bozmasını istemediğini göstermişti.
Mississippi davası, Dobbs v. Jackson Kadın Sağlığı Örgütü nedir?
Mississippi davası, 15 haftalık hamilelikten sonra çoğu kürtajı yasaklayan ve Roe'ya doğrudan meydan okumayı amaçlayan bir eyalet yasası etrafında yürütülüyor. Bu karar, 2018 yılında Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu bir eyalet meclisi tarafından yasalaştırılmıştı. Mississippi'nin kalan son kürtaj kliniği Jackson Kadın Sağlığı Örgütü, kürtajı Roe'dan yaklaşık iki ay önce yasaklayan ve daha sonraki kararlara izin veren yasaya dava açtı.
Ani yasal meydan okuma nedeniyle yasa yürürlüğe girmedi. Yasa yürürlüğe girseydi onu ihlal eden sağlık hizmeti görevlilerinin tıbbi lisansları askıya alınabilir veya iptal edilebilirdi. Yüksek Mahkeme aralık ayında tartışmaları duyduktan sonra Mississippi yasasını desteklemeye hazır görünüyordu. Ancak o sırada altı üyeli muhafazakar çoğunluk, Roe'yu tamamen geçersiz kılma konusunda ilerleyip ilerlememe konusunda bölünmüş görünüyordu.
Aile Planlaması v. Casey nedir?
Aile Planlaması v. Casey, Yüksek Mahkeme’nin 1992'de aldığı ve bir başka dönüm noktası olarak görülen kararıdır. Bu karar Roe'nun temel ilkesini, yani kadınların cenin dirimliği noktasına kadar hamileliklerini sonlandırmasının anayasal bir hak olduğunu onaylamıştı.
Roe'nun bozulması kürtaj erişimi için ne anlama gelir?
Guttmacher Enstitüsü'nün nisan ayında güncellenen analizine göre Yüksek Mahkeme Roe'yu devirirse ABD eyaletlerinin yarısından fazlası kürtajı büyük olasılıkla veya neredeyse kesin olarak yasaklayacak. Bu sayı, Roe olmadan tüm kürtajları otomatik olarak yasaklayacak sözde tetik yasalarını çıkaran birkaç eyaleti de içeriyor.
New York Times'ın 2021 tarihli bir analizine göre mahkemenin böyle bir kararı tam olarak nasıl duyurduğuna bağlı olarak, ABD’nin Güney ve Ortabatı eyaletlerinin çoğunda yaşayanlar, özellikle de yoksul olanlar için yasal kürtaj erişimi etkin bir şekilde sona erebilir. Cumhuriyetçilerin önderlik ettiği eyaletlerde kürtajı, kısıtlayan yasalar halihazırda önerildi.
Roe'nun bozulmasından en çok kimin etkileneceğini anlamanın bir başka yolu da ABD’de kimin kürtaj yaptırdığını göz önünde bulundurmakta yatıyor. Kürtaja başvuranlar çoğunlukla daha önce anne olanlardan ya da yoksul, bekar ve 20’li yaşlarının sonlarında olan kadınlardan oluşuyor.
Roe’yu bozmak, ABD’nin kürtaj konusunda küresel bir aykırı değer olma statüsünü daha da güçlendirecektir. Üreme Hakları Merkezi'ne göre 1994’ten beri sadece Polonya, El Salvador ve Nikaragua kürtaj yasalarını sıkılaştırdı.
© 2022 The New York Times Company
