Catherine Pearson / The New York Times
Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC), geçen ay ülke çapındaki doktorlara sağlıklı küçük çocuklarda görülen ciddi ve açıklanamayan hepatit vakalarını bildiren bir uyarı yayınladı. 2021 Ekim ve 2022 Şubat arasında Alabama’da yaşları 1 ila 6 arasında değişen dokuz çocuk akut hepatit nedeniyle hastaneye kaldırıldı; ikisi karaciğer nakli oldu. Benzer vakalar Kuzey Carolina ve Avrupa’da da görüldü. Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı Ocak 2022’den bu yana 10 yaşından küçük çocuklarda 100’ü aşkın ani hepatit vakası rapor etti ve 10’u karaciğer nakli gerektirdi.
İşte hepatit vakaları hakkında bilinmesi gerekenler ve ebeveynlerin dikkat etmesi gereken semptomlar…
Hepatit nedir?
Hepatit, karaciğerin iltihaplanmasını tanımlamak için kullanılan kapsayıcı bir terimdir. Karaciğer iltihaplandığında veya hasar gördüğünde sindirime yardım etme ve kandan toksinleri temizleme gibi görevlerinin çoğunu yerine getiremez. Akut hepatit ise daha hızlı bir şekilde ortaya çıkan ve altı aydan fazla sürmeyen iltihaplanmayı ifade eder.
Alabama’daki birkaç çocukta görüldüğü gibi daha şiddetli olduğu için karaciğer yetmezliğine yol açabilir. Ancak hepatit bazen daha hafif atlatılabilir. Ohio'daki Nationwide Çocuk Hastanesi Karaciğer Merkezi direktörü Dr. Alexander Weymann, özellikle çocuklarda basit viral hastalıklarda karaciğer iltihaplanması görülebildiğini söyledi.
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre dünya genelinde hepatit nedeniyle en az 4 çocuk hayatını kaybetti.
Ebeveynler hangi semptomlara dikkat etmeli?
Hepatit semptomları oldukça çeşitli, bu sebeple birçok hastalığın belirtileriyle benzerlik gösterebilir. Hepatit olan çocuklarda ateş, bitkinlik, kas veya eklem ağrısı, iştah kaybı, mide bulantısı, ishal ve kusma en sık görülen belirtilerdir.
Çocuklarda karaciğerin bulunduğu sağ üst karın bölgesinde ağrı veya hassasiyet olabilir. Weymann özellikle sağ üst karın bölgesine dokunulduğunda şiddetli ağrı hissedilmesinin önemli bir belirti olduğunu ve acil tıbbi yardım alınmasının önem taşıdığını söyledi. Doktorlar, karın ağrısının apandisit gibi diğer olası nedenlerini de değerlendirebilir. Bazı çocuklarda koyu renk idrar veya soluk kil renkli dışkı da görülebilir.
Ten renginde ya da gözlerde sarılaşma da hepatitin ayırt edici bir özelliği. Weymann, ilk değişimin gözlerde olduğunu belirterek “Gözlerdeki beyaz kısım sarı görünmeye başlar” dedi. Daha koyu ten rengine sahip çocuklarda sarılığı fark etmenin zor olabileceğini de vurgulayan Weymann, ebeveynlerin en küçük değişikliği bile ciddiye alması gerektiğini anlattı. Weymann, "Tipik olarak, karaciğer iltihaplanması veya işlev bozukluğu çok ilerlemedikçe yoğun bir sarılık görülmez" uyarısında bulundu.
Son zamanlardaki hepatit artışının nedeni ne?
Hepatitin otoimmün hastalıklarından bazı ilaçların yan etkilerine kadar birçok sebebi olabilir. Çoğu zaman beş hepatit virüsünden biri (hepatit A, B, C, D ve E) neden olur. Türüne bağlı olarak viral hepatit kan, dışkı ya da diğer vücut sıvılarıyla temas yoluyla veya çiğ et tüketilmesiyle yayılabilir. Ancak ABD ve diğer ülkelerde görülen son hepatit vakalarında, viral hepatit bulunmuyor.
Sağlık yetkilileri araştırmanın devam ettiğini uyarısında bulunsa da CDC mevcut vakalara adenovirüsün neden olduğundan şüpheleniyor. Soğuk algınlığı, ateş, konjonktivit, kusma ve ishal gibi hafif hastalıklara neden olma eğiliminde olan 50'den fazla adenovirüs türü bulunuyor. Alabama’daki dokuz çocuğun da adenovirüs testleri pozitif çıktı. Kusma ve ishale neden olan adenovirüs tip 41’e yakalanan beş çocukta da DNA diziliminin etkileri vardı. Britanya'daki çocukların çoğunda da adenovirüs testleri pozitif çıktı.
New York'ta NYU Langone Health’te pediatrik bulaşıcı hastalıklar uzmanı ve halk sağlığı araştırmacısı Dr. Jennifer Lighter, “Bunu sadece 10 yaşından küçük çocuklarda görmemiz ilginç. Yani 10 yaşın üzerindeki çoğu insanın adenovirüse karşı bağışıklığı var. Hepatitin küçük çocuklarda ortaya çıkmasının nedeni bu olabilir” diyor.
Ancak doktorlar ve sağlık yetkilileri adenovirüslerin halihazırda karaciğer iltihaplanmasına yol açtığının biliyor. Bu yeni bir şey değil. Olağandışı olan ise sağlıklı ve küçük çocukların aniden hastalanması. Bu nedenle sağlık yetkilileri altta yatan diğer olası nedenleri araştırmaya devam ediyor.
Ebeveynler ne yapmalı?
Sağlık yetkilileri adenovirüslerin hepatite neden olduğu konusunda henüz emin olmasa da ebeveynler bulaşıcılığa karşı önlemler alabilir. Adenovirüsler insandan insana solunum yoluyla veya enfekte yüzeylere temas edilmesiyle yayılıyor. Çocuklar ellerini sıklıkla yıkamaya teşvik edilmeli ve tıpkı Covid-19’ gibi olabildiğince yüzlerine ve ağızlarına dokunmamalı.
Ebeveynler ayrıca CDC uyarısının bir eylem çağrısı veya alarm olmadığını da unutmamalı. Sağlıklı bir çocuğun aniden şiddetli hepatite yakalanması son derece düşük bir risk. Sağlık yetkilileri yalnızca hepatit olan çocuklara bakan doktorları adenovirüs taraması yapmaları konusunda uyarıyor.
Tedavi hepatit tipine göre değişiyor. Weymann bazı viral hepatit türleri için virüsü ortadan kaldırabilen ilaçlar olduğunu söylüyor. Ancak vakaların büyük çoğunluğunda, örneğin bir çocuk karaciğer iltihabı ve adenovirüse yakalandığında doktorlar komplikasyonları önlemeye veya yönetmeye odaklanıyor. Wymann ”Bu genellikle yeterlidir çünkü karaciğer kendini iyileştirmede oldukça başarılıdır" diyor.
© 2022 The New York Times Company
