Caroly Winke / The New York Times
Gelecekte çekilecek dinozor filmlerinin yıldızı olacak yaratıklar muhtemelen aslan gibi kükremek yerine kuş gibi ötecek. En azından geçen ay yayınlanan yeni bir bilimsel araştırma buna işaret ediyor.
Araştırma ekibi, bir dinozorun bilinen ilk fosilleşmiş gırtlağını inceleyerek nesli tükenen canlının nasıl sesler çıkardığına dair ipuçları elde etti. İncelenen ankilozor, kuşlarla yakın akraba değil, zırhlı bir bitki yiyici türünden geliyor. Bu bodur ve dikenli dinozorun (Pinacosaurus grangeri) fosili 2005 yılında Moğolistan'da bulunmuştu.
Japonya'daki Fukushima Müzesi'nden paleontolog Junki Yoshida bulgunun şaşırtıcı olduğunu söylüyor. Çünkü genellikle kıkırdaktan oluşan ancak bazı hayvanlarda kemikli olabilen gırtlak gibi seslendirmeyle ilgili vücut parçaları iyi korunan fosiller arasında yer almıyor.
Yoshida'nın ekibi bir dinozorun çıkardığı sesleri anlayabilmek için Kretase dönemi (günümüzden 145 milyon ila 66 milyon yıl öncesi) yaratıklarının yakın akrabalarına, kuşların ve dinozorların en yakın kuzenleri olan timsahlara baktı.
Kanada'nın Victoria kentindeki Royal BC Müzesi'nden paleontolog Victoria Arbour bu çalışmaların bir ses aralığı belirlemeye yaradığını doğruluyor. Arbour'a göre timsahların vokal repertuvarında “derin gümbürtüler” ve tıslamalar var. Dolayısıyla dinozorların timsah benzeri sesler çıkardığını varsaymak oldukça sağlıklı. Ancak kuşlar zamanla sesleri daha nüanslı bir şekilde değiştirebilecekleri yollar geliştirdi.
Kuşlar ve sürüngenler, nefes borularını ve ciğerlerini çevreleyen organları kullanarak farklı ses çıkarabiliyor. Soyu tükenmiş ve yaşayan timsah akrabaları da gırtlak sesi üretiyor. Kuşlar ses üretmek için ciğerlerine yakın konumlanan ve sirenks adı verilen farklı bir organa sahip.
Yoshida ve meslektaşları, fosilin gırtlağın hava yolunu açmaya ve şeklini değiştirmeye dahil olan kasları destekleyen iki bölümünü ölçtüler. Ankilozorda bu parçaların her ikisi de kemikti. Ekip, orantılarını timsahlar, kertenkeleler ve kaplumbağalar da dahil olmak üzere düzinelerce kuş ve sürüngenle karşılaştırdı.
Yoshida, ankilozorun gırtlağının tabanını oluşturan bir parçanın diğer hayvanlara kıyasla çok büyük olması nedeniyle bu dinozorun hava yolunu sonuna kadar açarak uzaktan duyulabilecek yüksek sesler çıkardığının düşünülebileceğini söylüyor. Nispeten uzun bir çift kemikten oluşan bir diğer gırtlak parçasının da nefes borusunun sesleri değiştirmek üzere şekil değiştirmesine izin verebileceğini ekliyor. Bu da ankilozorların kuşlara benzer sesler çıkarmasına izin vermiş olabilir.
© 2023 The New York Times Company
